اخبار

انشاءالله رحمتی علاوه‌بر حرفۀ آکادمیک اصلی‌اش، یعنی تدریس فلسفه، یکی از مترجمان پرکار و کوشای حوزۀ آثار فلسفی نیز هست. تمرکز وی بیشتر بر ترجمه در حوزۀ فلسفۀ اخلاق و فلسفۀ اسلامی است و به‌ویژه اکنون مدت‌هاست که نام وی با نام هانری کربن پیوند یافته است. رحمتی که هدف از ترجمه را در وهلۀ نخست تلاشی برای خوانش و فهم بهتر متون فلسفی می‌داند، دو پروژۀ موازی را در حوزۀ ترجمه هم‌زمان به‌پیش می‌برد.

ترجمه به عنوان یک کنش نشانه شناختی ومعنا گزارانه همواره در طول تاریخ مورد توجه فرهنگها و حکومت ها بوده است. نمی توان این ضرورت تاریخی را در شکل دهی به نظام گفتگویی جهانی و کنش و میانکنش فرهنگی نادیده گرفت. ترجمه در گذر زمان با گسترش دانش و تأسیس دانشگاه ها اهمیت زیادی به خود گرفته است.

سردار اسعد بختیاری به عنوان یکی از مهم‌ترین کوشندگان انقلاب مشروطه، تلاش‌ فکری و نظامی بسیاری در راستای بیداری ایرانیان ایفا کرد. او به‌جز مجاهدت نظامی و سیاسی در عرصه فرهنگ نیز چهره مهمی بود و خود چند کتاب را از زبان فرانسه به فارسی ترجمه کرد. کتاب «عشاق پاریس» از جمله ترجمه‌های اوست که نویسنده اصلی آن مشخص نشده است.

همزمان با بیست‌و‌ششمین دوره هفته کتاب، از کتاب‌های جدید پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در نشست علمی «فرهنگ در ایران امروز» روز دوشنبه 28 آبان‌ماه رونمایی شد. در این نشست تقی آزاد ارمکی(عضو هیات علمی دانشگاه تهران) و نعمت‌الله فاضلی(عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی) با موضوع فرهنگ در ایران امروز سخنرانی کردند.

در گوشه‌ای از تهران دودآلود و فروشده در نیازهای عاجل و اندیشناکی‌های اکنونی، مردی زندگی می‌کند که اشتیاقِ او به دانستن و یافتن و نام‌گذاری یافته‌ها، یادآور همان فیلسوفان یونان باستان است؛ اشتیاقی بی‌غرض و آزاد از هر چیزی جز خودِ دانستن و یافتن و نام نهادن. دست‌کم این احساسی است که من در دیدارها و گفت‌وگوهایم با ادیب سلطانی داشته‌ام. گاه پیش آمده است که برای یافتن معادلی درخور برای یک ترم هگلی با وی گفت‌وگویی داشته‌ام.

نشست نقد و بررسی کتاب «سنت ترجمه در عصر ایلخانان و تیموریان» سه‌شنبه 12 تیرماه با حضور پروانه معاذاللهی و مریم سعیدی در سرای اهل قلم خانه‌ کتاب برگزار شد. معاذاللهی در این نشست توضیحاتی را درباره اثر حاضر ارایه کرد و گفت: ما در مقدمه کتاب تلاش کردیم روشی که در پژوهش تاریخی داشته‌ایم، تبیین کنیم. دغدغه ما این بوده که اصلاحات موجود نظام‌مند و روش‌مند باشد و روش‌های پژوهش تاریخی را با یک روش قابل اجرا و کارآمد انجام دهیم.

دکتر ادیب سلطانی مترجم و اندیشمندی است که ترجمه را در حد آفرینش یک کار هنری ارج می‌نهد. او روشمندترین مترجمی است که تاکنون شناخته‌ام. نامأنوس نمودن زبان ترجمۀ وی که برخی آن را به چشم ایرادی می‌نگرند، از قضا در همسازی با روش او یک حُسن است؛ چراکه خواننده را به تفکر درباب مفاهیمی برمی‌انگیزد که غالباً معادل‌های سنتی رهزنِ رهیافت به دلالت آن‌ها در متن اصلی‌اند.

قدیمی‌ترها، داوود نوابی را با کتاب «نامه به کودکی که هرگز به‌دنیا نیامد» اوریانا فالاچی می‌شناسند. ترجمه نوابی از این کتاب در قبل از انقلاب، بیش از دوازده‌ بار چاپ شد، اما او کتاب‌های مهم دیگری را هم عرضه کرد؛ آثاری همچون «دیو در تن» اثر «رمون رادیگه» که در سال 1354 توسط انتشارات فرانکلین عرضه شد.

موجی برخاسته است، در ایران از سال‌های آغازین دهه ١٣٧٠ در ترجمه و تالیف آثار فلسفی. شكی نیست كه حجم آثار فلسفی كه در این قریب به ٣٠ سال به فارسی منتشر شده، با معدود كتاب‌ها و مقالات پیش از انقلاب، قابل مقایسه نیست. گویی وجدان «نگران» (اگر نگوییم معذب) فكر ایرانی، از پی یك انقلاب، یك گسست بزرگ فرهنگی، سیاسی و اجتماعی با سپری شدن فترتی ١٠ ساله در دهه ١٣٦٠ بر ضرورت تاملی فلسفی در وضعیت معاصریت خود پی برده و متوجه شده كه اگر می‌خواهد به نسبت سنت و تجدد بیندیشد و آگاهانه در معرض بادهای غربی قرار بگیرد، لامحاله باید فلسفه بداند.

ترجمه صورت عام و غالب كار فكری در ایران معاصر است. عمده آثاری كه در زمینه علوم انسانی اعم از فلسفه و علوم اجتماعی یا اندیشه سیاسی نوشته می‌شود، یا ترجمه است، یا اقتباس و تالیفی از چند اثر غیرفارسی است. حتی اگر این نكته به صراحت در مقدمه یا موخره كتاب و مقاله ذكر نشود. در این میان كم نیستند كسانی كه مدعی می‌شوند كار ایده یا اندیشه اصیل تولید می‌كنند، اما واقعیت آن است كه وقتی آثارشان را زیر و رو می‌كنیم، یا می‌بینیم حرف جدیدی كه پیش‌تر گفته شده در آنها نیست، یا از ارایه منبع و ماخذ اندیشه‌های‌شان طفره رفته‌اند و به هر ترفندی كوشیده‌اند كه منابع خود را پنهان كنند.