اخبار

اولین گام جدی دربارۀ تاریخ عثمانی در ایران در دورۀ ناصرالدین‌شاه و با دستور وی در خصوص ترجمۀ کتاب «تاریخ عثمانی» پورگشتال هامر برداشته شد. امروزه هم اگرچه تلاش‌هایی در این زمینه صورت می‌گیرد، اما بیشتر معطوف به روابط ایران و عثمانی ذیل تاریخ ایران است، آن هم بر اساس منابع موجود در ایران.

میرزا حسن خان مشیرالدوله پیرنیا متولد ۱۲۵۱ در تبریز، از رجال نامی اواخر دوران قاجاریه است. سیاستمدار، حقوقدان و تاریخ‌نگار ایرانی، فرزند میرزا نصرالله خان مشیرالدوله اولین صدراعظم بعد از انقلاب مشروطه ایران است. وی در دوران جوانی برای تحصیل به روسیه رفت و پس از کسب درجات علمی، در سفارت ایران مشغول به‌ کار شد.

سخن امروز من در مورد تاریخ، خاطره و فراموشی است. قبل از هر چیز اجازه می‌خواهم چند کلمه درباره‌ دلیل این انتخاب بگویم. این انتخاب، هم دلایل شخصی دارد و هم دلایل عمومی، دلیل شخصی من از اینجا ناشی می‌شود که من به نسلی تعلق دارم که شاهد فجیع‌ترین جنایات تاریخ بشر بوده است. جنایاتی که در اروپا در سال‌های ۱۹۳۲ تا ۱۹۴۵ بوقوع پیوست.

به کدام تاریخ می‌توان اعتماد کرد؟ تاریخ‌نگار چقدر در شکل‌گیری دیدگاه آیندگان نسبت به یک واقعه تاریخی نقش دارد؟ چقدر می‌توان به وجود نگاه بی‌طرفانه به تاریخ امید داشت؟منصوره اتحادیه، مورخ، نویسنده و ناشر ایرانی است در گفتگوی پیش‌رو پاسخ خود را به این سوال‌ها در مورد نگارش تاریخ می‌دهد. به اعتقاد او «تاریخ، تفسیرِ مورخ است» و بر همین اساس وقتی مورخ یک واقعه را تشریح می‌کند، باید همزمان آن را تحلیل هم بکند و دلایل وقوع آن اتفاق را ذکر کند.

یكی از بهترین تجربه‌های من از آشنایی با اندیشه‌های دكتر آیینه‌وند، تغییر پارادایم تاریخ پژوهشی بود. در حوزه‌های علمیه تاریخ به طور سنتی روایی بود و می‌گفتند كه كسی از كسی و آن هم از كسی اینگونه نقل كرده است. یعنی بیشترین تاریخ در تاریخ‌نگاری، بخش رجالی آن بود، یعنی به راوی تاریخ اهمیت می‌دادند و اعتماد به راوی روایت را محكم می‌كرد. اگر در جایی تاریخ ترقی می‌كرد، به نوعی درایه هم می‌رسیدند، یعنی به محتوای روایت هم می‌پرداختند.

نشست معرفی و بررسی کتاب «تاریخ‌نگاری و عکاسی» که توسط انتشارات آگه منتشر شده است، دوشنبه (25 دی‌ماه جاری) با حضور داریوش رحمانیان، نعمت‌الله فاضلی و محمد غفوری در سرای اهل‌قلم برگزار شد.

سرگذشت تیموریان در سه نسل اول تغییر و تحولات بسیار داشته است. از دیدگاه پژوهشگران، تغییرات بنیادینی به واسطه جنگجوی بزرگ (تیمور) انجام گرفت که عبارتند از: فرماندهی سپاهی از طوایف و سوق دادن آنان برای احیای امپراتوری مغول، حکم فرما ساختن یک سلسله فرهیخته بر شهرهای ایرانی و بنیان نهادن فرهنگ عالی توسط آنان

تاریخ نگاری ایران در قرن بیستم در خصوص همبستگی دولت ملی تا حد زیادی به واسطه پروژه های سیاسی بحث انگیز شکل گرفته است.(تاریخ نگاری) نوشتن درباره مردمی است که از مرحله ای منفعل به مردمانی با اراده و مصمم بلوغ یافته اند (تبدیل شده اند) که از طریق دولتی مدرن با مرزهای باثبات و مشخص ملی که قاطعانه بر گذشته ضبط شده و ساخته شده و ماندگاری تکیه دارد که این گذشته به طور قوی و بیش از پیش از طریق سیاست کنونی بازسازی شده است.

تاریخ نگاری صفویه جنبه های منحصر به فرد خود را گسترش داده است، اما دارای ریشه هایی در سنت تیموری شرقی است که مرکز آن در هرات بود. بسیاری از مورخان صفویه تاریخ های اوایل تیموری را به عنوان آثار قابل تقلید، مورد تحسین قرار داده اند.

«ساختار نظام دانشگاه ایرانی» چه تأثیری در ناکام ماندن ظهور «پرسشگری تاریخی» در آموزش رشتۀ تاریخ داشته است؟ «کانون اصلی تحقیق و ترقی هر رشته‌ای از دانش و فن و هنر دانشگاه‌ها می‌باشند. اما حقیقت این است که شعبۀ تاریخ دانشگاه‌های ما گرفتار فقر و افلاس علمی است... به‌تجربه دیده‌ام شاگردانی که دورۀ لیسانس تاریخ را تمام کرده‌اند با اصول نقد تاریخی آشنایی صحیحی ندارند و از مراحل عالی‌تر آن یعنی تعقل تاریخی، هیچ نمی‌دانند، در اقلیم تاریخ‌نویسی جدید ویلان و سرگردان‌اند.» (فریدون آدمیت)