اخبار

دکتر محمدعلی اسلامی ندوشن محقق و نویسنده‌ کم‌نظیری است که بدون مطالعه و بدون تعمق، قلم به دست نمی‌گیرد و این برای نسل جوان ما آموزنده است. رمز موفقیت او در نویسندگی، دقیق نگریستن است. جوانان ما وقتی آثار و مقالاتش را مطالعه کنند، متوجه می‌شوند که وی زیاد مطالعه می‌کند و عمیقاً به مسائل می‌اندیشد. نسبت به چیزی تعصب نمی‌ورزد و برخلاف خیلی از نویسندگان، اعتدال در آثار و افکارش برجستگی بیشتری دارد.

اسفندماه، زادروز دکتر عبدالحسین زرین‌کوب خانواده همسر دکتر عبدالحسین زرین‌کوب را ازمشهد می‌شناختم. زنده‌یاد قمر آریان با همسرم ـ زنده‌یاد دکتر مهین‌دخت صدیقیان ـ روابط دوستانه و صمیمانه‌ای داشتند. من در دانشگاه تهران شاگرد دکتر زرین‌کوب بودم و پس از آن جدا از رابطه شاگرد و استادی، به سبب آشنایی قبلی ارتباط نزدیکتری پیدا کردیم.

تأمل در موضوع از اهمیت خاصی برخوردار است؛ زیرا در همه جا زندگی و اندیشه مردم را به خود مشغول کرده است. این پرسش هم مطرح است که: اصول اخلاق و سیاست و فرهنگ چه محدوده‌ای دارد و حد و مرز آن تا کجا پیش می‌رود؟ به ویژه که خشونت‌طلبی‌ها حد و مرزها را شکسته و انسانهای زیادی روزانه در سراسر جهان و بر اثر جنگها و جهالت‌ها کشته و آواره می‌شوند.

«در بحر مواج شعر و ادب فارسی، هنوز قصه‌های ناشناخته‌ای هستند كه غواصانی عاشق می‌خواهد تا دل به دریا بزنند، این مروارید‌های یتیم را درآورند و بر گردن عروس هنر جهان بیاویزند كه آینه تمام‌نمای زندگی مردمی هستند كه سالها بر صحیفه روزگار نوشته‌اند. نوشته‌اند و مانده‌اند.» (دكتر ابوطالب میرعابدینی، مجله ادبیات داستانی، شماره 33، تیر 1374)

دکتر محمد علی اسلامی ندوشن در کتاب «چهار سخنگوی وجدان ایران» اشعار و افکار فردوسی، مولوی، سعدی و حافظ را با دقت تحلیل کرده که به نظرم این کتاب یکی از شاهکارهای اوست. او به طور کلی نویسنده‌ای است که دقیق و عمیق می‌نگرد.

از مریدان معروف سیسی كه با مغربی صحبت می‌داشت، كمال خجندی بود. مؤلف حبیب‌السیر درباره‌ كمال گوید در بازگشت از سفر مكه، در تبریز اقامت می‌كند و مورد توجه سلطان حسین‌بن سلطان اویس (784ـ 776ق) قرار می‌گیرد. سلطان باغی در ولیان‌كوه (یا وییلان‌كوه) به وی می‌بخشد و كمال در آنجا خانقاهی می‌سازد، میرزا میرانشاه نیز به شیخ خجندی ارادت می‌ورزید. روزی مولانا مغربی با محمد مشرقی، محمد عصار، محمد خیالی به صحبت شیخ‌كمال می‌روند و شیخ مشغول طبخ غذا بود. غزلی سروده بود به مطلع:

ابوعبدالله شمس‌الدین محمد بن عزالدین ‌بن عادل یوسف ‌البزازینی تبریزی مشهور به مغربی، ملقب به محمد شیرین یا ملامحمد شیرین كه قدوه‌العارفین و زبده‌‌الواصلینش یاد كرده‌اند.به قول رضاقلی‌خان هدایت از صوفیة‌ باتمكین و راهرویی پرشور و موحدی مشهور به شمار است، كه مذهبش وحدت وجود و مشربش لذت شهود بود و به علوم ظاهری و باطنی عالِم بود، و صیت فضایلش مغرب و مشرق را فراگرفته بود.

در زندگانی گاه روز و ماه و سالی است كه به عمری می‌ارزد؛ زیرا چنان اثری در آدمی باقی می‌گذارد كه سالها اثرش می‌ماند و یادش جان آدمی را شاداب می‌سازد.چند سالی كه برای تدریس زبان فارسی به چین رفته بودم، برای من چنین اثری داشت با وجودی كه سالها از آن گذشته است و تجربیات خود را گاه‌گاه نوشته‌ام، هنوز حرفهای ناگفتة بسیار دارم.

آن دایره‌المعارف كامل آرمانی درباره اسطوره‌های ایرانی كه استاد دكتر مهرداد بهار می‌خواست نوشته آید، همچون بسیاری دیگر از آرزوهای او در زمان حیاتش به سرانجام نرسید؛ ولی نهال آن كاشته شد. او معتقد بود كه حماسه‌سرایی در ایران كه ملهم از اساطیر كهن و میانه هند و ایرانی و گاه غیر ایرانی است، چنان زنده و پویا و زیبا، از دل اسطوره‌ها پدید آمد، رشد كرد و به همت فردوسی شكل نهایی گرفت كه امروز در همه جهان «شاهنامه» را به عنوان یكی از درخشان‌ترین آثار ادبی بشری می‌شناسند.

در خبرها آمده بود که معاون رییس‌جمهور و رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در سفر به استان خراسان در آرامگاه حکیم ابوالقاسم فردوسی حضور یافته و با احترام به این شاعر بزرگ ابراز داشته: «مراسم بزرگداشت این شاعر بزرگ امسال در سطح بین‌المللی و در شأن نام حکیم ابوالقاسم فردوسی برگزار خواهد شد.» همین‌طور وی خبر از تشکیل «شورای احیای توس» داده است. به نظرم این اقدام بسیار مثبت است و به‌طورکلی واردکردن شاهنامه در امور فرهنگی، مردم را برای خدمت بیشتر به ایران آماده می‌کند. اگر در توس به‌طور ماهانه و سالانه، سمینارهایی درباره موضوع‌های متعددی که در شاهنامه آمده برگزار شود چه‌بسا استمرار این کار می‌تواند قدرت ملی و فرهنگی ما را افزایش دهد. به نظرم هر کار هنری، علمی و پژوهشی درباره بازشناسی شخصیت‌های ملی، مردم ما را با گذشته آنها بهتر آشنا می‌کند.