اخبار

سعدی چنان پربرگ و بار و تقریباً در هر موضوع سخن نغز گفته که از زوایای گوناگون می شود درباره اش پژوهید و نوشت و درباره مقولات مختلف اخلاقی، اجتماعی، زیبایی، ادبی و حتی سیاسی، از آثارش شاهد مثال آورد. مؤلف نوشتار زیر مطالب متعددی درباره سعدی نوشته و گفتار حاضر یکی از آنهاست.

انقلابِ مشروطه شاهدِ بار دادن و شكوفایی شاعرانِ خوش‌قریحه‌ای بود كه عمدتا از مضامین سیاسی و اجتماعی می‌سرودند و شعرهای‌شان را هم درجا در روزنامه‌ها و رساله‌‌های سیاسی منتشر می‌كردند.

ریشه‌های انقلاب مشروطه به جنگ‌های ایران و روسیه در اوایل سلطنت فتحعلی‌شاه بازمی‌گردد. شکست‌های پی‌درپی و عهدنامه‌های تحقیرآمیز برای ایران سبب شد که اصلاح‌طلبان و جمعی از نخبگان کشور در اندیشه بهبود وضع کشور و پیشرفت‌های نظامی و فنی افتادند. اصلاحات عباس‌میرزا – و تا اندازه‌ای پس از او – همه از این دست بودند.

ایرج افشار (۱۶ مهر ۱۳۰۴ ـ ۱۸ اسفند ۱۳۸۹) پژوهشگر فرهنگ و تاریخ ایران، ایران‌شناس، کتاب‌شناس، نسخه‌پژوه، نویسنده و استاد دانشگاه، پایه‌گذار کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران و «پدر کتاب‌شناسی ایران»، بیش از ۳۰۰ کتاب و ۳۰۰۰ مقاله در زمینه‌های کتاب‌شناسی، کتاب‌داری، تاریخ، جغرافیا، جغرافیای تاریخی، فرهنگ مردم و موضوع‌های دیگر تألیف، تصنیف و تصحیح کرده ‌است.

دانشکده ادبیات فارسی و زبانهای خارجی دانشگاه علامه طباطبایی، دومین همایش بین‌المللی تحقیق و تصحیح نسخه‌های خطی را برگزار می‌کند.

مطایبه و هجویه‌نویسی در ادبیات فارسی فقط از منظر تتبعات ادبی قابل طرح نیست بلکه سوگیری‌های سیاسی و اجتماعی نیز در آن دخیل بوده است. برخی از آثار شوخی، مزاح و طنز جنبه‌های سیاسی و اجتماعی داشته‌اند و برخی نیز نداشته‌اند.

من در دهه 50 میلادی دانش‌آموز البرز بودم. رفتار مؤدبانه و شایستۀ دانش‌آموزان البرز نسبت به یکدیگر و روابط دوستانه شاگرد و معلم با آنچه در دیگر مدارس و در بخش اعظم جامعه می‌‌گذشت، بسیار فاصله داشت.

همایون کاتوزیان را بیش از هر چیز با کتاب «ایران، جامعه کوتاه‌مدت» می‌شناسند. در این کتاب است که تعبیر «جامعه کلنگی» سر زبان‌ها می‌افتد و موافقان و منتقدان جدی پیدا می‌کند. نباید نادیده انگاشت اقبال یک کتاب به عوامل گوناگونی بستگی دارد که شاید یکی از مهم‌ترین این عوامل زمان انتشار اثر است.

هدایت در عین حال که می‌تواند نماد شکست باشد، نماد گسست نیز است: گسست از سنت ادبی دیرپایی كه آن دوران مقام بلندی داشت و پیوندش با گسستی که انقلاب مشروطه در تاریخ ما رقم زد. همایون کاتوزیان که به‌اعتبار چهار کتاب مفصل و چندین دهه مداقه بر هدایت و آثارش از شارحان مطرح هدایت به‌ شمار می‌رود، به مصالحه‌ناپذیری و هنجارشکنی هدایت اشاره می‌کند که او را در اقلیت قرار می‌داد؛ چراکه با نظام‌های تثبیت‌شده ادبی و سیاسی زمانه خود سر سازگاری نداشت.