موسوی گرمارودی: معجزه کلام مسجع امام علی(ع) در قربانی نکردن معنا به پای فرم است

1394/11/7 ۱۰:۴۸

رونمایی از ترجمه جدید کتاب نهج‌البلاغه اثر سید علی موسوی گرمارودی سیدعلی موسوی گرمارودی گفت: آنچه تاکنون درباره معجزه مسجع بودن کلام امام علی(ع) گفته نشده این است که سجع کلام او، تابع معناست نه تابع فرم کلام.

رونمایی از ترجمه جدید کتاب نهج‌البلاغه اثر سید علی موسوی گرمارودی

سیدعلی موسوی گرمارودی گفت: آنچه تاکنون درباره معجزه مسجع بودن کلام امام علی(ع) گفته نشده این است که سجع کلام او، تابع معناست نه تابع فرم کلام.

 نشست نقد و بررسی ترجمه جدید سید علی موسوی گرمارودی از نهج البلاغه سه‌شنبه شب ۶ بهمن با حضور بهاءالدین خرمشاهی، حجت الاسلام محمدعلی مهدوی‌راد، علی اصغر محمدخانی و مترجم اثر در مرکز فرهنگی شهر کتاب برگزار شد.

محمدخانی در ابتدای این برنامه، با اشاره به ترجمه‌های مختلفی که طی دوره‌های تاریخی از نهج البلاغه انجام شده است، به ترجمه موسوی گرمارودی اشاره کرد و گفت: این روزها نیازی اساسی به نهج البلاغه داریم. ترجمه آقای موسوی گرمارودی، فصاحت و بلاغت کلام حضرت امیر(ع) را به خوبی به فارسی منعکس کرده است. یکی از ویژگی‌های کلام حضرت علی(ع) مسجع بودن آن است که در ترجمه دکتر شهیدی از نهج البلاغه هم مشهود است و در ترجمه آقای موسوی گرمارودی هم می توانیم مسجع بودن کلام امیرالمومنین(ع) را به خوبی درک کنیم.

پس از سخنان محمدخانی، موسوی گرمارودی ضمن خواندن بخشی از شعر سپید «در سایه سار نخل ولایت» و مرور خاطرات کودکی اش گفت: در روزگار کودکی در روستای گرمارود، زنبورها را به سر نخ می‌بستیم و آن‌ها را در آب آسیابی که پایین تر از آبشار گرمارود بود، فرو می بردیم. زنبور به چرخش در می آمد و پیش از آن که آسیاب او را به داخل بکشد، او را بالا می کشیدیم و دوباره روز از نو. کودکی هم دوران شوخی‌های خطرناک است. به قول یک شاعر ژاپنی، بچه‌ها شوخی _ شوخی به قورباغه سنگ می‌زنند؛ قورباغه ها جدی _ جدی می‌میرند. به هر رو، وقتی با نهج البلاغه آشنا شدم، نخستین تصویری که خویشتن به چشمم رسید، تصویر همان زنبور بود که در چرخش آب آسیاب گرفتار آمده بود.

وی افزود: سرگشتگی همگان برابر سخن علی(ع)، نه تنها به خاطر عمق و مفهومی است که در سخن اوست؛ و نه از این روست که نتیجه زحمات پیامبر(ص) است؛ نیز نه تنها از این روست که کلمات و جملات قصار و گوشه ای از چهره علی(ع) این انسان ملکوتی است؛ بلکه شگفتی همگان برابر قوت و قدرت و صلابت سخن او هم هست. کلام مولی(ع) به گواه قدما و ادبا، پس از کلام خداوند قرار دارد. اگر قریشی بودن و شیر خوردن پیامبر(ص) در قبیله بنی سعد را در نظر بگیریم، موقعیت کودکی علی(ع) هم ویژه بوده است. اگر پیامبر(ص) به دلیل قریشی بودن و همچنین گذراندن کودکی اش میان بنی سعد، در کلام بلاغت و فصاحت داشت، حضرت علی(ع) هم خردسالی، هم کودکی و تا سال هایی از جوانی و میان سالی اش را در خدمت این پیامبر فصیح بوده است.

این محقق در ادامه گفت: آنچه تاکنون درباره معجزه مسجع بودن کلام امام علی(ع) گفته نشده این است که سجع کلام او، تابع معناست نه تابع سجع و فرم کلام. این نکته مهمی است. یعنی بدون قربانی کردن معنا، کلامش را به سجع می‌گوید.

موسوی گرمارودی در ادامه گفت: پیش از این که سید رضی خطبه ها، جملات و نامه های امام علی(ع) را گردآوری کند، ادبای عرب آن ها را از بر می کردند.

رایزن سابق جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان در بخش دیگری از سخنانش گفت: ماخذ من در ترجمه نهج‌البلاغه، متن دکتر صبحی صالحی است. با این که به آن ایرادات جدی دارم، برای این کار انتخابش کردم. علت این کار این نبود که کاملا مورد تائید است بلکه این بود که در ایران و کشورهای عربی فراگیرتر است. خوشبختانه نهج البلاغه بعد از قرآن کریم، از متواترترین متون اسلامی است.

این پژوهشگر ادبی در پاسخ به بهاالدین خرمشاهی درباره روش ترجمه اش گفت: روشم در ترجمه این اثر، همان روشی است که در ترجمه قرآن به کار بردم. یعنی زبان معیار به علاوه چاشنی آرکائیک. یعنی اندکی باستان گرایی هم به زبان معیار اضافه کردم چون نمی پسندم اثر و متنی را که متعلق به هزار و ۴۰۰ سال پیش است، با زبان محاوره امروز بخوانم. مثلا در ترجمه نهج البلاغه اگر دیگران «جلیل» را «بزرگ» ترجمه کرده اند، من آن را با لغت «سترگ» آورده ام.

موسوی گرمارودی در ادامه سخنانش به خوانش متن و ترجمه خطبه ۳۵ نهج البلاغه پرداخت.

در ادامه این برنامه خرمشاهی و مهدوی راد نیز به بیان سخنانی درباره آثار گرمارودی و ترجمه اش از نهج البلاغه پرداختند.

منبع: مهر