دژ الموت

1394/8/27 ۰۹:۴۱

قلعه الموت در شمال شرقی روستای گازرخان (در استان قزوین) و بر فراز صخره‌ای به ارتفاع ۲۱۶۳ متر از سطح دریا قرار دارد. بلندی صخره از زمینهای پیرامون خود ۲۰۰ متر و گسترة دژ ۲۰هزار مترمربع می‌باشد. اطراف دژ از هر چهارسو پرتگاه است و تنها راه ورود به آن در ضلع شمال شرقی است که کوه هودکان با فاصله‌ای نسبتاً زیاد بر آن مشرف است.

قلعه الموت در شمال شرقی روستای گازرخان (در استان قزوین) و بر فراز صخره‌ای به ارتفاع ۲۱۶۳ متر از سطح دریا قرار دارد. بلندی صخره از زمینهای پیرامون خود ۲۰۰ متر و گسترة دژ ۲۰هزار مترمربع می‌باشد. اطراف دژ از هر چهارسو پرتگاه است و تنها راه ورود به آن در ضلع شمال شرقی است که کوه هودکان با فاصله‌ای نسبتاً زیاد بر آن مشرف است. به نوشته حمدالله مستوفی، این بنا به دست داعی‌الحق حسن بن زید الباقر بنا شد و حسن صباح در سال ۴۸۶ق آن را تصرف کرد و مردم محلی آن را «قلعه حسن» می‌گویند. این قلعه از دو بخش غربی و شرقی تشکیل شده و هر بخش، به دو قسمت قلعه پایین و قلعه بالا تقسیم شده است که محلی‌ها، آنها را «جورقلا» و «پیازقلا» می‌نامند. طول قلعه حدود ۱۲۰ متر و عرضش در نقاط مختلف بین ۱۰ تا ۳۵ متر متغیر است.

دیوار شرقی قلعه‌بالا یا قلعه بزرگ که از سنگ و گچ است، کمتر از سایر قسمت‌ها آسیب دیده است. طول آن حدود ده متر و ارتفاع آن بین چهار تا پنج متر است. در طرف جنوب، در داخل صخره اتاقی کنده شده که محل نگهبانی بود. در شمال غرب قلعه‌بالا دو اتاق در داخل سنگ کوه کنده‌اند. در اتاق اول، چاله کوچکی هست که اگر آبش را کاملاً هم تخلیه کنند، دوباره آبدار می‌شود. احتمالاً این چاله با حوض جنوبی ارتباط دارد. در قسمت دیگر قلعه، حوضی به طول ۴۰ مترمربع در سنگ کنده‌اند که هنوز هم در پی بارندگی‌ پر از آب می‌شود.

در شرق قلعه، دژبانان و خانواده‌شان ساکن بودند و اکنون آثار کمی از دیوارش باقی مانده است. آن سوتر ده آخور در دل سنگ ‌کنده شده و دیوار غربی این قسمت به ارتفاع دو متر همچنان پا برجاست. در این سمت، سه آب‌انبار کوچک در سنگ کنده‌اند و آثار چند اتاق سنگی ویران هم به‌جاست. بین دو قلعه بالا و پایین، میدانگاهی قرار دارد که گرداگردش، دیواری محوطه را به دو قسمت تقسیم می‌کند.

هنوز سه برج گوشه‌های شمالی، جنوبی و شرقی‌ دژ برپایند. مدخل راه منتهی به دروازه، از پای برج شرقی است و در این محل، تونلی به طول شش متر کنده‌اند که با گذر از آن، برج جنوبی قلعه و دیوار جنوب غربی آن، که روی شیب تخته سنگ ساخته شده، نمایان می‌گردد. دیوارها در همه جا دارای یک دیوار پشت‌بندی است که هشت متر ارتفاع دارد و به موازات دیوار اصلی بنا شده و ضخامتش به دو متر می‌رسد. از آنجا که در تمام طول سال، گروه زیادی در قلعه ساکن بودند، به کمک آب‌روهای سنگی، آب را از فاصله دور، بر آب‌انبارها سوار می‌نمودند. آب قلعه از چشمه «کلدر» در دامنه کوه شمالی تأمین می‌شد. این قلعه در ۶۵۴ق به ‌دستور هلاکو به آتش کشیده و ویران شد و از آن پس به‌عنوان تبعیدگاه و زندان مورد استفاده قرار گرفت. حفاری‌های دوره قاجار آن را به ویرانی نهانی کشید.

منبع: روزنامه اطلاعات