1392/4/19 ۱۱:۲۵
مراسم بزرگداشت «شب سید عبدالله انوار» که مصادف با جشن نود سالگی این استاد پیشکسوت نسخه‌شناسی نیز بود، دوشنبه (17 تیرماه) با همکاری مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، مجله بخارا و بنیاد موقوفات دکتر افشار در ساختمان کانون زبان فارسی بنیاد موقوفات برگزار شد.
این مراسم با سخنرانی کامران فانی، مترجم، کتابدار، نسخه‌پژوه و عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی، مهدی محقق، نویسنده، ادیب و مصحح، توفیق سبحانی، استاد زبان و ادبیات فارسی، فریبا افکاری، عضو گروه نسخه‌شناسی فرهنگستان هنر و جمعی از استادان، پژوهشگران و دوستداران این استاد برجسته همراه بود.
کامران فانی درباره مقام علمی انوار گفت: انسان‌هایی هستند که قدر و ارج‌شان آن‌گونه که شایسته است در نزد همگان شناخته نشده، شاید تنها کسانی که از نزدیک با این افراد آشنا بودند و محضر آن‌ها را درک کردند، اهمیت و برجستگی آن‌ها را بدانند، استاد انوار در زمره یکی از این افراد نادر روزگار ماست.
او افزود: در واقع بیشتر آثار آقای انوار هنوز وجود چاپی پیدا نکرده است و اگر زمانی چنین چیزی به وقوع بپیوندد، آن وقت دامنه و وسعت تألیفات و نوشتههای ایشان را به وضوح میتوان دید.
وی درباره آشنایی چهل ساله‌اش با استاد انوار گفت: از زمان ریاست استاد انوار بر بخش نسخ خطی کتابخانه ملی با وی آشنایی داشتم. از نخستین لحظه‌هایی که با استاد آشنا می‌شوید، حضور مهرآمیز، گرم و صمیمی ایشان به وضوح آشکار می‌شود و بی اختیار مخاطب را شیفته خود می‌کند و نخستین جلسه آشنایی با این استاد بزرگوار هرگز از خاطرتان محو نخواهد شد. همنشینی با انوار به کلاس درسِ شیرینی می‌ماند که شما در آن کلاس روش دانش‌آموزی را می‌آموزید.
وی درباره ریاست استاد انوار بر بخش نسخ خطی کتابخانه ملی گفت: تا زمانی که دکتر محقق ریاست این بخش را عهده‌دار نشده بودند، فهرست نسخ خطی حتی ثبت درستی نداشت. وی در مدت کوتاهی که عهده‌دار این مسوولیت بود، فهرستی از این نسخ را تهیه کرد. بعد از رفتن دکتر محقق، استاد انوار این سمت را بر عهده گرفت و در این مدت مجموعه نسخ خطی موجود در کتابخانه را در 10 مجلد فهرست‌نویسی کرد.
این مترجم درباره آثار استاد انوار گفت: به عقیده من مهم‌ترین کتابی که وی سال‌ها وقت خود را صرف آن کرد و حواشی و تعلیقات بر آن نوشت، کتاب «شفای ابن سینا» است.
انوار برای درک بهتر این کتاب، «اساس الاقتباس» خواجه نصیرالدین طوسی را خواند و حواشی و شرحی بر آن نوشته که در دو جلد به چاپ رسید.
*مهدی محقق: حضور انوار برای کتابخانه ملی سرمایه گرانبهایی بود در ادامه‌ی این شب، مهدی محقق، نویسنده و ادیب، گفت: دوست دیرین، دانشمند مفضال، ادیب و ریاضی‌دان و فیلسوف را متجاوز از 50 سال است که می‌شناسم و با او در ارتباط علمی هستم.
دکتر مهدی محقق، با شرح خاطرات آشنایی‌اش با استاد انوار گفت: در سال 1340، بعد از سه سال ریاست من در بخش نسخ خطی کتابخانه ملی، برای تدریس به لندن رفتم و در آن زمان از استاد تقاضا کردم ریاست این بخش را به عهده بگیرد و سرانجام پس از اصرار بسیار وی این سمت را پذیرفت. در حقیقت حضور انوار برای کتابخانه ملی سرمایه گرانبهایی بود.
این نویسنده گفت: در زمان ریاست من در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، وی قبول کرد عضو شورای علمی این انجمن باشد. در این مدت انجمن کتاب‌های بسیاری به‌ویژه در زمینه علوم انسانی منتشر کرد، همچنین کتاب‌هایی را که جنبه علمی و یا فلسفی داشت با بودجه غیر دولتی چاپ کردیم و استاد همواره مشاور و همکار ما بود.
او افزود: انوار در طی تحصیلات منظم حوزوی خود به زبان عربی مسلط شد و در زمان‌هایی که من و امیرحسین آریان‌پور برای دورةه دکتری زبان و ادبیات فارسی و متون نظم و نثر فارسی همچون شاهنامه و مثنوی و سنایی و عطار و تاریخ بیهقی و جوینی و سیاست‌نامه و قابوسنامه را می‌خواندیم، پا به پای ما این کتاب‌ها را می‌خواند و کتاب‌های خوانده‌شده و یادداشت‌برداری‌شده را روی هم می‌نهاد که در زمانی از قد یک نفر بلندقد بالاتر رفته بود. این ادیب و مصحح در تجلیل از مقام استاد انوار افزود: این 62 سال دوستی من با استاد، سال‌هایی پربار و درخشان بوده و به خود می‌بالم که از وجود چنین استاد فاضل و دانشمندی بر خوردار بودم. امیدوارم وسایل چاپ آثار انوار به زودی فراهم شود تا از کتاب‌های ارزشمند این استاد فرزانه بیشتر بهره ببریم.
* در جست‌وجوی گمنامی معرف شخصیت استاد انوار سخنران بعدی این مراسم دکتر توفیق سبحانی بود، وی در تجلیل از مقام استاد انوار گفت: برخی انسان‌ها نامشان چنان با فرهنگ و کتاب عجین شده است که بر ما لازم است نه یکبار بلکه هر سال برای آن‌ها بزرگداشت بگیریم؛ ایشان یکی از این افراد است.
این استاد زبان و ادبیات فارسی در ادامه گفت: حدود 51 سال پیش با استاد آشنا شدم و از همان زمان نام ایشان در ذهن و خاطر من ثبت شد.
فریبا افکاری، نیز درباره فعالیت‌های این نسخه‌شناس پیشکسوت گفت: استاد نخستین فهرست‌نگاری بود که بر اساس کار برگه‌‌نویسی نسخه‌های خطی که به همت بزرگانی چون مجتبی مینوی، ایرج افشار و دکتر امین ریاحی تهیه و مصور شده بود، فهرست خود را تهیه و منتشر کرد.
عضو گروه نسخه‌شناسی فرهنگستان هنر گفت: از ویژگی‌های برجسته علمی وی، مشارکت فعال در بیشتر گروه‌های علمی و پژوهشی است. انوار پای ثابت گروه نسخه‌شناسی فرهنگستان هنر بوده و هستند.
وی افزود: استاد سال 82 در هفتمین آیین حامیان نسخه‌های خطی به عنوان چهره پیشکسوت و برگزیده فهرست‌نگاری انتخاب شد. به رسم معمول این همایش قرار شد کتابی با عنوان «در جست‌وجوی گمنامی» درباره معرفی شخصیت استاد تهیه و تدوین شود. در طی مراحل تدوین کتاب دریافتم استاد نه تنها در حوزه نسخه‌شناسی، کتابداری و فهرست‌نگاری بلکه در حوزه فلسفه، منطق، ریاضیات، موسیقی، پزشکی، تاریخ رجال سیاسی، جغرافیا و تهران‌شناسی نیز صاحب‌نظر است و تالیفات ارزشمندی دارد.
* سیدعبدالله انوار : نه اهل مقام بودم و نه اهل ثروت‌اندوزی سیدعبدالله انوار نیز پس از سخنرانی حاضران، گفت: بحثی در منطق داریم که میگوید چطور می‌شود محمولاتی را به یک موضوع تطبیق دهیم و میگویند یکی از کارهای صحیح این است که تطبیق خیلی دقیق باشد. امروز این قدر به من لطف فرمودند و چیزهایی درباره‌ی من گفتند که خودم نیز نمیدانستم.
او افزود: خدا شاهد است و من هم نمیدانم چطور تشکر کنم. فقط به یک نکته فضلا این جا اشاره کردند و آن گوشهنشینی من است و این که خودم را در همه امور داخل نکردهام که درست است و یکی از کارهایم بوده و هیچ‌گاه نمیخواستم این‌ها را عرضه کنم و اگر هم کارهایی درباره کتاب و کتابداری کردم، به این دلیل بود که کار دیگری از من ساخته نبود. نه اهل مقام بودم و نه اهل ثروت‌اندوزی. کارم این بود که بنشینم و کتاب بخوانم.
انوار همچنین عنوان کرد: چیزی که میخواهم بگویم، این است که فرهنگ اسلامی اگر وجود دارد، فرهنگ ایرانی است. هر چه عرب دارد، از فرهنگ ایرانی است. این را هم من نمیگویم، ابن خلدون در چند صد سال پیش میگوید. عرب دو مکتب در گرامر دارد؛ یکی مکتب بصری و دیگری مکتب کوفی. رییس مکتب بصری، سیبویه ایرانی است و رییس مکتب کوفی، کسایی است و این چقدر مایه‌ی افتخار است که ملتی زبانی را درست کند.
او اضافه کرد: قرآن مجیدی که این قدر عزیز و محترم است، هر چه از تفسیر دارد، از سر مفسران ایرانی است. میگویند فلسفه کار ابن رشد است، اما اگر ابن سینا نبود، ابن رشد سر سوزنی هم نمیتوانست کاری بکند و کسی که خادم این فرهنگ باشد، به نظر من بهترین خدمت را به خودش کرده و من اگر توانسته باشم در این زمینه کاری کرده باشم، خدمتی است که به خودم کردم و از محبتهای شما هم بی حد تشکر میکنم. من کوچک‌تر از این توصیفات هستم. *ابراهیم تیموری: مشخصات بارز استاد انوار ساده زیستن اوست در ادامه علی دهباشی، متن ابراهیم تیموری را خواند که خود به علت جراحی و بستری بودن در بیمارستان نتوانسته بود در جمع حاضر شود. در بخش‌هایی از این متن آمده بود: یکی از ذخایر علمی این کشور به واقع استاد سیدعبدالله انوار است که قدرش آن طور که باید و شاید هنوز شناخته نشده است. علت این امر را باید در خوی و خصلت استاد دانست که نه اهل تظاهر است و نه اهل تکلف و خودنمایی. از مشخصات بارز استاد انوار که در اولین دیدار هر کس با او به سهولت متوجه می‌شود، ساده زیستن اوست.
تیموری همچنین نوشته بود: زندگی استاد انوار در نهایت سادگی است و با وجود تمکن مالی به واسطه ارثی که از مرحوم سیدیعقوب انوار به او رسیده، هر کس که وارد منزل او می‌شود از سادگی زندگی او تعجب می‌کند. زینت خانه او تبرزین و کشکول و پوست تختی است که به دیوار آویزان شده است و شیئی باارزش از نظر خود او یک لنگه مبل کهنه و مندرسی است که از پدر مرحومش به او به ارث رسیده است. هم‌اکنون خانه‌ای که در تهران و شمیران به ارث به او رسیده محل سکونت اشخاصی است که سال‌های سال بدون اجاره در آن سکونت دارند که او شاید سالی یک بار هم به سراغ آن‌ها نمی‌رود.
در این مراسم بریده کوتاهی از فیلم مستند «جهانی بنشسته در کناری» از زندگی استاد انوار پخش شد و سپس دهباشی یادداشتی از محمود دولت‌آبادی را خطاب به استاد انوار خواند. در پایان نیز لوح تقدیر و هدایایی از سوی مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، بنیاد موقوفات محمود افشار، مجله فرهنگی و هنری بخارا، گنجینه پژوهشی ایرج افشار، بنیاد ایران‌شناسی و بنیاد فرهنگی و هنری ملت که از حامیان این نشست بودند، پیشکش پدر نسخه‌شناسی ایران شد.
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید