بینش توحیدی ایرانیان در شاهنامه فردوسی نمود آشکار دارد

1404/5/7 ۱۳:۰۱

محمدجعفر محمدزاده، استاد دانشگاه تهران، گفت: شاهنامه گرچه کتابی ایرانی و حامل هویت و فرهنگ ایرانیان است ولی ‌کتابی با محتوای جهانی و انسانی است و بینش توحیدی ایرانیان در آن آشکارا نمود دارد.

محمدجعفر محمدزاده در نوزدهمین کارگاه شاهنامه‌، شاهنامه‌پژوهی و شاهنامه‌خوانی با بیان اینکه شاهنامه گرچه کتابی ایرانی و حامل هویت و فرهنگ ایرانیان است ولی کتابی با محتوای جهانی و انسانی است و بینش توحیدی ایرانیان در آن آشکارا نمود دارد، توضیح داد: در شاهنامه هیچ دوره‌ای و نبردی از پادشاهی فرهمند و یا پهلوانی خوشنام جز با نگاه و بینش توحیدی آغاز نمی‌شود و هیچ فرجام پیروزی نیست که با سپاس خدای همراه نباشد. نامه‌های ایرانیان که در شاهنامه به آنها اشاره شده، همواره با یاد و نام و ستایش خداوند آغاز شده‌اند. در نامه منوچهر به فریدون می‌خوانیم «نخست از جهان‌آفرین کرد یاد / خداوند خوبی و پاکی و داد / سپاس از جهان‌دار فریادرس / نگیرد به سختی جز او دست کس» که موید خداباوری عمیق در فرهنگ ایرانی است.

این شاهنامه‌پژوه افزود: جهان‌بینی توحیدی ایرانیان از دوره باستان در منابع پیش از اسلام ذکر شده و با زبان و اندیشه فردوسی در شاهنامه، رنگ اسلامی گرفته است. در آغاز نامه سام به منوچهر فشرده‌ای از این جهان‌بینی دیده می‌شود: «سر نامه کرد آفرین خدای / کجا هست و باشد همیشه به‌جای / از اویست نیک‌و بد و هست و نیست / همه بندگانیم و ایزد یکیست / هر آن چیز کو خواست اندر بوشن / بر آن است چرخ روان را روشن / خداوند کیوان و خورشید و ماه / و زو آفرین بر منوچهرشاه»

محمدزاده همچنین خاطرنشان کرد: پهلوانان شاهنامه همگی به یکتایی خداوند و روز پسین ایمان دارند؛ رستم نمونه کامل فرهنگ و سنت پهلوانی ایرانی است؛ او در مرزهای اخلاق و انسانیت است و هیچگاه عهدشکنی و ناجوانمردی نمی‌کند و در آغاز هر نبردی به پاکیزگی از خداوند یاری می‌خواهد: «خرامان بشد سوی آب روان / چنان چون شده باز یابد روان / بخورد آب و روی و سر و تن بشست / به پیش جهان‌آفرین شد نخست».

مولف کتاب «اسفندیارنامه» با بیان مولفه‌های بینش توحیدی در شاهنامه افزود: شاهنامه گرچه از نژاد و تبار و سرزمین تاریخ و فرهنگ بسیار گفته ولی ملاک ارزش‌گذاری کارها را خدایی بودن می‌داند و دوره باشکوه فریدون را چنین ارزش‌گذاری می‌کند: «فریدون ز کاری که کرد ایزدی / نخستین جهان را بشست از بدی / دو دیگر که گیتی ز نابخردان / بپالود و بستد ز دست بدان» به باور فردوسی، فریدون به پشتوانه کار خدایی (ایزدی) توانست هم بدی‌ها را از جهان پاک کند و هم دست نابخردان را از امور جامعه کوتاه کند.

کارگاه شاهنامه‌پژوهی و شاهنامه‌خوانی هر دوشنبه در مجتمع ستارخان تهران برگزار و شب‌های سه‌شنبه و چهارشنبه ساعت ۲۱:۳۰ از رادیو سراسری فرهنگ روی موج ۱۰۶ اف. ام. پخش می‌شود.

منبع: ایبنا