جلد سیزدهم «فهرستوارۀ کتابهای فارسی» منتشر شد

1402/10/29 ۲۱:۰۵

جلد سیزدهم «فهرستوارۀ کتابهای فارسی» ازسوی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (مرکز پژوهش‌های ایرانی و اسلامی) تألیفِ احمد منزوی با بازبینی و تکمیلِ ملیحه علی‌نژاد و زیرنظرِ علی بهرامیان منتشر شد.

دبا: جلد سیزدهم «فهرستوارۀ کتابهای فارسی» ازسوی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (مرکز پژوهش‌های ایرانی و اسلامی) تألیفِ احمد منزوی با بازبینی و تکمیلِ ملیحه علی‌نژاد و زیرنظرِ علی بهرامیان منتشر شد.

کاظم موسوی بجنوردی، رئیس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی در پیشگفتار خود بر آغاز این کتاب آورده است: «يكی از طرحهايی كه مركز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی از ابتدای كار، ضمن برنامه‌های خود در نظر داشت، تدوين فهرستی تحقيقی دربرگيرندۀ كتابهای سراسر جهان اسلام، از آغاز دعوت اسلامی تا پايان قرن 13‌ق، بود. اجرای اين طرح سالها پيش آغاز شد و هزاران برگه نيز فراهم آمد تا اينكه در زمستان 1369 خ، استاد احمد منزوی طرح كتاب‌نامه‌ای دربرگيرندۀ همۀ آثار مكتوب فارسی، شامل كتابها، رساله‌ها و نامه‌ها ـ از كهن‌ترين آثار تا پايان چاپ سنگ ـ را به اين مركز ارائه كردند تا برحسب موضوع و هر موضوعی به ترتيب الفبايی نام اثر تنظيم شود.

اين كار را ايشان از 1361 خ، در پاكستان در «مركز تحقيقات فارسی ايران و پاكستان» آغاز كرده بودند، ولی ادامۀ كار را در پاكستان و هند چندان ممکن نمی‌دیدند؛ از اين‌رو، چون می‌خواستند از امكانات مالی و فنی و علمی مركز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی بهره گيرند، اجرای طرح خود را به اين مركز پيشنهاد كردند. اين مركز پس از بررسيهای لازم چون طرح ايشان را با برنامۀ تدوين فهرست مذکور، همسو یافت، آن را به عنوان بخشی از كل طرح پذيرفت.

برگه‌هايی كه در اسلام‌آباد پاكستان فراهم شده بود، به تهران منتقل گرديد و در اختيار ايشان قرار گرفت تا به همراهی گروهی از پژوهشگران جوان اين مركز ـ كه نام برخی از آنان در پيشگفتار استاد بر مجلّد يكم و اين مجلّد فهرستواره آمده است ـ طرح خود را دنبال كنند.

استاد منزوی از پايان زمستان 1369 خ، در اين مركز به كار خود پرداخته و مجلّدهايی از آن به شرح زير تأليف و به چاپ رسانده است:

جلد يكم، شامل بخشهای سفرنامه، جغرافيا، داستانها، تاريخ جهان. سال 1374 خ.

جلد دوم، دربرگيرنده بخشهای تاريخ ايران، تاريخ شبه قاره هند. سال 1375 خ.

جلد سوم، بخشهای تاريخ پيامبران و امامان، زندگينامۀ سرايندگان، زندگينامه پيران و بزرگان سال1376 خ.

جلد چهارم، دربرگيرندۀ بخشهای رياضی، دفترداری، ستاره‌شناسی و اختربينی. سال 1378 خ.

جلد پنجم، دربرگيرندۀ بخشهای دانشهای تجربی از طبيعی، پزشكی، داروسازی و كيميا. 1379 خ.

(اين جلدها، در سلسله انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی انتشار يافته است.)

جلد ششم، دربرگيرندۀ بخش‌های دانشهای فلسفه ـ حكمت و فلسفۀ عملی، 1381خ ( از اين مجلّد ببعد، به وسيلۀ كتابخانۀ مركز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی منتشر شد).

جلد هفتم و هشتم، دربرگيرندۀ بخش عرفان، 1382 خ.

جلد نهم، دربرگيرندۀ بخش كلام و عقايد، 1383 خ.

جلد دهم، دربرگيرندۀ بخش اول منظومه‌ها.

جلد یازدهم، در برگیرندۀ بخش دوّم منظومه‌ها.

جلد دوازدهم، در برگیرندۀ بخش سوّم منظومه‌ها.

جلد سیزدهم، در برگیرندۀ بخش اول دیوان‌ها.

فهرستوارۀ كتابهای فارسی كه دربرگيرندۀ بيش از 850 هزار برگه از همه موضوعها ـ مستخرج از  520 عنوان كتاب در 1070 مجلّد فهرست و كتابنامه فراهم آمده است ـ پيش‌بينی می‌شود دست كم در 25 مجلّد منتشر شود.

مایۀ خرسندی است که مجلّد سیزدهم فهرستوارۀ کتابهای فارسی با بهره‌گیری از بخشی از میراث علمی روانشاد استاد احمد منزوی با کوشش، ویرایش آقای دکتر علی بهرامیان و خانم دکتر ملیحه علی‌نژاد و با همّت تنی چند از همکاران صدیق حوزه طرح فهرست و با حروف‌نگاری و صفحه‌آرایی بخش انتشارات انتشار می‌یابد.»

علی بهرامیان، معاون علمی مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی نیز در مقدمۀ خود نوشته است: ««فهرستوارۀ کتاب‌های فارسی» بنای رفیعی است که نیم قرن پیش، زنده یاد استاد احمد منزوی یک تنه پی افکند تا در درجۀ نخست سهم میراث زبان فارسی را در گسترۀ فرهنگ و تمدن انسانی بیشتر آشکار کند و در درجۀ بعد، هر پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ایران و زبان فارسی، کمابیش به آسانی مطلوب خویش را بجای جست و جو در فهرست‌های گوناگون نسخه‌های خطی و چاپی، که ممکن است چندان در دسترس نباشند، بیابد و از آگاهی‌های مختصر ذیل هر عنوان کتاب، در باب پدیدآورنده و منابع و مآخذ مربوط به آن، راهنمایی بجوید. بدین‌سان، مجموعۀ عظیمی که به همت ستودنی آن دانشی مرد نستوه و همکاران ارجمندش با کوشش بسیار پدید آمد، خود گونه‌ای از «دانشنامه نویسی» است در موضوع کتاب و نوشته‌های فارسی. ریاست محترم مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، جناب‌آقای بجنوردی و ریاست کتابخانۀ مرکز، جناب‌آقای مجیدی، کوشیدند راه استاد چنان که او می‌پسندید و بدان دلبستگی داشت، ادامه یابد. با این همه، یادداشت‌ها و «برگه‌های» فهرستواره از زمان ضایعۀ فقدان استاد از هر جهت به تکمیل و بازبینی نیاز داشت، زیرا ناگفته پیداست که از آن هنگام تاکنون، فهرست‌های جدیدی منتشر شده است و افزون بر آن، کتابخانه‌های بسیاری در ایران و جهان، نسخه‌ها یا اوراقی از نسخه‌های خود، یا دست‌کم اطلاعاتی از آن را، فهرست شده یا ناشده، در پایگاه‌های الکترونیکی در معرض استفادۀ اهل تحقیق قرار داده‌اند. همچنین، برای ثبت و ضبط اطلاعات ذیل هر عنوان و معرفی مآخذ احوال و آثار پدیدآورندگان، اینک امکانات گسترده‌تری در دست است. بنابراین، گرچه در تألیف گردآوری فهرستواره، یادداشت‌ها و برگه‌های فراهم آمدۀ استاد منزوی و یاران ارجمند ایشان اساس کار است، چنان که ملاحظه خواهد شد، کوشش شده است تا حد ممکن اطلاعات از هر جهت تکمیل و تصحیح شود.

اینک که جلد سیزدهم فهرستواره، مشتمل بر ادامۀ دیوان‌های شعر، به محضر دوستداران ادب پارسی تقدیم می‌شود، وظیفۀ خود می‌دانم نخست از ریاست محترم مرکز جناب‌آقای بجنوردی و ریاست انتشارات مرکز جناب‌آقای محسن بجنوردی سپاسگزاری کنم. افزون بر همکارانی که در تهیه و تدارک فهرستواره نقش داشته‌اند و در آغاز به نام شریف ایشان اشاره شده است، سهم چشمگیر در تهیه و تصحیح و تکمیل مطالب از آن همکار ارجمند سرکار خانم دکتر ملیحه علی‌نژاد است. همچنین از همکاران بزرگوار بخش انتشارات تشکر و قدردانی می‌کنم و برای ایشان توفیق روزافزون آرزو دارم.»

علاقه‌مندان برای تهیۀ جلد سیزدهم «فهرستوارۀ کتابهای فارسی» که در 832 صفحه، با شمارگان 200 نسخه و به‌بهای 480هزار تومان منتشر شده است، می‌توانند از راه‌های زیر اقدام کنند:

مراجعۀ حضوری به فروشگاهِ انتشارات مرکز به نشانیِ تهران، میدان شهید باهنر (نیاوران)، خیابان شهید پور ابتهاج، شمارۀ ۲۱۰ مراجعه به فروشگاه اینترنتی انتشارات مرکز به نشانیِ store.cgie.org.ir  

تماس با انتشارات مرکز با شمارۀ تلفن ۰۲۱۲۲۲۹۷۶۷۷