راهنمای سرگشتگانِ دکارت منتشر شد

1400/12/16 ۱۲:۱۵

به تازگی و به همت انتشارات علمی و فرهنگی و برگردان مهدی قنبری کتابی تازه در شرح و بررسی آرای فیلسوف بزرگ ابتدای قرن هفدهم، رنه دکارت، از مجموعه راهنمای سرگشتگان منتشر شده که مجموعه‌‌ای علمی و در عین حال عمومی برای علاقه‌مندان آشنایی با متفکران بزرگ‌ است.

رنه دکارت در 31 مارس 1596 در منطقه‌ای به نام لاهایه در نزدیکی شهر تور فرانسه از خانواده‌ای بورژوا متولد شد. او در سال 1616 از دانشگاه پوآتیه مدرکی در رشته حقوق مدنی و شرعی دریافت کرد. در سال 1639 کار بر روی نخستین متن فلسفی مهمش، یعنی «تأملات در فلسفه اولی» را آغاز کرد و در سال 1641 اولین ویراست این کتاب مهم را به زبان لاتینی منتشر ساخت. دیگر کتاب مهم او یعنی «اصول فلسفه» نیز در سال 1644 به زبان لاتینی منتشر شد و هر دو کتاب با برگردان به زبان فرانسه در سال 1647 دکارت را به جامعه خوانندگان عام فرانسوی شناساند. آخرین اثر او نیز به نام «انفعالات نفس» در ضمنِ مباحثه با شاهزاده الیزابت بوهمی شکل گرفت. دکارت سرانجام در 11 فوریه 1650 در زمانی که به دعوت شاهزاده کریستینا برای طرح و تعلیم فلسفه‌ به سوئد رفته بود، در اثر ذات‌الریه جان سپرد.

شرح و بسط زندگی و آثار دکارت که نقطه عطف تاریخ فلسفه در قرن هفدهم به حساب می‌آیند، در اثر جاستین اسکیری (2008) محلّ توجه قرار گرفته است. دکارت و برخی دیگر از فیلسوفان آغاز قرن هفدهم تصمیم گرفتند که از سنت مَدرسی-ارسطویی علم و فلسه که قرن‌ها پذیرفته شده جهان غرب بود بگسلند و طرحی نو دراندازند؛ طرحی نو به‌ویژه در دو حوزه ردکردن بنای معرفت ارسطویی به صرفِ ورودی‌های حسی و دیگری تمرکز بر تبیین تجربی و استقرایی و بر پایه علل مادی پدیدارهای فیزیکی به جای علل غایی؛ طرحی نو که با تخریب خانه‌های پیشینی فلسفه و علم باستان، در پی بنانهادن نظامی ریاضی‌گون و سلسله‌وار بود که بر پایه بدیهیات استوار و بی‌شک، به جای آنکه معرفت‌های پیشین را مثل ارسطو بازگو و واکاوی کند، شخص را به سوی معرفت علمی جدید و کشف حقایق تازه راهبر شود. این نظام معرفتیِ دکارتی که می‌کوشید تا حدّ ممکن قطعیت ریاضیات را به سایر علوم و معارف فلسفی هم تعمیم دهد، کارنامه‌ای بلند و زبانی بعضاً پیچیده دارد. از این روی بازخوانی آن آرا با زبانی ساده‌تر برای نوورودان ضروری به نظر می‌رسد. این کاری است که جاستین اسکیری در کتاب خود کرده است؛ او کوشیده است که این کارنامه بلند و نسبتاً پیچیده را به زبانی علمی و تا حدّ ممکن ساده برای خواننده ناآشنا با دکارت بیان کند.

جاسین اسکیری مسیر پیش‌گفته را در کتابش برای سرگشتگان به اقتضای مجموعه کتاب‌های «راهنمای سرگشتگان» در هشت فصل سامان داده است. این هشت فصل با توضیحات رسا و نقل‌قول‌های مستقیم از دکارت، تصویر نسبتاً جامعی از کلیت اندیشه و کوشش‌های او را برای خواننده فراهم می‌کند. این هشت فصل به ترتیب عبارت‌اند از: روش؛ ذهن و تصور؛ متافیزیک؛ دین؛ معرفت؛ فیزیک؛ ماهیت انسان؛ و نهایتاً احساسات، انفعالات و اخلاق. در هر کدام از فصل‌های پیش‌گفته سَرعنوان مهم‌ترین اندیشه‌های دکارت در آن شاخه مدّنظر عرضه می‌شود.

کتاب دکارت از مجموعه راهنمای سرگشتگان را مهدی قنبری به فارسی برگردانده و انتشارات علمی و فرهنگی در پیِ دیگر عناوین این مجموعه همچون سقراط، افلاطون، ارسطو، برکلی، کواین، کیرکگور، لاک، لوتر و ... این عنوان را هم به‌تازگی و نخست‌بار در اواخر سال 1400 در 1000 شماره و قیمت 74 هزارتومان راهیِ کتابفروشی‌ها و کتابخانه‌ها کرده است.

منبع: ایبنا