ابوریحان بیرونی؛ 180 تألیف و مجموعه‌ای از ابداعات

1400/6/17 ۱۰:۳۵

پژوهشگر علوم اسلامی با اشاره به برجا ماندن 180 تالیف از حکیم ابوریحانی بیرونی گفت: از این تعداد 22 عنوان در کتابخانه‌های کشورمان موجود است.

به گزارش گنجینۀ رضوی، حمیدرضا محمدخانی پیش از ظهر امروز در نود و چهارمین سه‌شنبه‌های علمی فرهنگی سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی که هم‌زمان با رونمایی از نسخه خطی «قانون مسعودی» از آثار بنام حکیم ابوریحان بیرونی به صورت وبیناری برگزار شد، به بررسی آثار نجومی و ریاضیات این دانشمند بزرگ پرداخت.

پژوهشگر علوم اسلامی اظهار کرد: ابوریحان بیرونی 180 تالیف شامل کتاب، مقاله و رساله در علوم مختلف ریاضیات، نجوم، جغرافیا، پزشکی، کانی شناسی و غیره از خود به جای گذاشته است که از این تعداد 115 مورد مربوط به علم نجوم و ریاضیات بوده است.

وی با اشاره به تسلط این دانشمند بزرگ به زبان‌های مختلف همچون عربی، سانسکریت، یونانی و... افزود: یکی از کارهای مهم بیرونی فراگیری زبان‌های مختلف بود. او ادامه داد: 22 عنوان از کتاب‌های ابوریحان بیرونی در کتابخانه‌های ایران مشاهده شده و سایر آثار این دانشمند بزرگ در کشورهایی چون استانبول، هند و... نگهداری می‌شود.

محمدخانی در بخش دیگری از سخنان خود به برخی از تألیفات ابوریحان بیرونی اشاره کرد و افزود: کتاب «التَّفهیم لِأَوائلِ صناعة التَّنجیم» که ابوریحان بیرونی آن را در آغاز سده پنجم نوشته است، به زبان فارسی است و شامل موضوعاتی چون ستاره ‌شناسی، هندسه و حساب است.

وی ادامه داد: کتاب «آثار الباقیه عن القرون الخالیه» اثر دیگری از این حکیم بزرگ است که شامل مطالعه تطبیقی تقویم‌های فرهنگ‌ها و تمدن‌های مختلف همراه با ریاضیات، نجوم و اطلاعات تاریخی است.

این پژوهشگر علوم اسلامی از کتاب «قانون مسعودی» به عنوان اثر دیگر ابوریحان بیرونی با موضوع علم نجوم، تاریخ‌ها و نحوه تبدیل تاریخ‌ها یاد کرد.

وی بیان کرد: ساخت اسطرلاب به عنوان یکی از مهم‌ترین ابزار نجوم از اقدامات بزرگ این حکیم صاحب نظر وتجربه‌گرا بود که در کارنامه ابداعاتش به ثبت رسیده است.

محاسبه مساحت و محیط و قطر کره زمین، اثبات بیشتر بودن سرعت نور نسبت به سرعت صوت، کشف دلیل علمی جزر و مد، کشف علت بالا آمدن آب چشمه و چاه، کشف اشکال هندسی گل‌ها و شکوفه‌ها، کشف و ابداع ابزارآلات رصدی و کشف حرکت کواکبی که تا آن زمان تصور می‌شد ثابت است، از دیگر نوآوری‌های این دانشمند بزرگ ایرانی است که محمدخانی به آن اشاره کرد.

وی خاطرنشان کرد: ابوریحان بیرونی قائل به چرخش کره زمین و امکان خلاء بود اما چون دلایل متقنی نداشت نتوانست آن را به صورت نظریه بیان کند.

منبع: کتابخانه آستان قدس رضوی