1393/8/11 ۰۹:۵۸
با درود به روان پاك شهیدان كربلا، خاصه سرور آنان حضرت امام حسین(ع) و با عرض تسلیت به امت بزرگ اسلام به مناسبت عاشورای حسینی، در این نوشته به ترجمه و توضیح یكی از سخنرانی‌های حضرت امام حسین در باب امر به معروف و نهی از منكر و وظایف علمای دین و بزرگان و معنونین جامعه اسلامی و حوزه شمول آن پرداخته می‌شود.این روایت در كتاب تحف‌العقول اثر ابن‌شعبه بحرانی از علمای بزرگ قرن چهارم است كه مشتمل است بر احادیث پیامبر(ص) و ائمه معصومین(ع). از اینكه بعضی از عبارت آن مورد استناد بزرگانی چون حضرت امام خمینی در مبحث ولایت فقیه قرار گرفته است، معلوم می‌شود حدیث معتبر است.از فحوای سخنرانی‌ای كه در مكه برگزار شده است برمی‌آید پس از اینكه امام حسین(ع) از بیعت با یزید خودداری كرد و از مدینه به مكه مهاجرت فرمود، جمعی از بزرگان كه در مكه اقامت داشتند از او خواسته‌اند كه یا با یزید بیعت كند یا در گوشه‌یی در میان كوه‌های مكه در سكوت و انزوا زندگی كند.
با درود به روان پاك شهیدان كربلا، خاصه سرور آنان حضرت امام حسین(ع) و با عرض تسلیت به امت بزرگ اسلام به مناسبت عاشورای حسینی، در این نوشته به ترجمه و توضیح یكی از سخنرانی‌های حضرت امام حسین در باب امر به معروف و نهی از منكر و وظایف علمای دین و بزرگان و معنونین جامعه اسلامی و حوزه شمول آن پرداخته می‌شود.این روایت در كتاب تحف‌العقول اثر ابن‌شعبه بحرانی از علمای بزرگ قرن چهارم است كه مشتمل است بر احادیث پیامبر(ص) و ائمه معصومین(ع). از اینكه بعضی از عبارت آن مورد استناد بزرگانی چون حضرت امام خمینی در مبحث ولایت فقیه قرار گرفته است، معلوم می‌شود حدیث معتبر است.از فحوای سخنرانی‌ای كه در مكه برگزار شده است برمی‌آید پس از اینكه امام حسین(ع) از بیعت با یزید خودداری كرد و از مدینه به مكه مهاجرت فرمود، جمعی از بزرگان كه در مكه اقامت داشتند از او خواسته‌اند كه یا با یزید بیعت كند یا در گوشه‌یی در میان كوه‌های مكه در سكوت و انزوا زندگی كند. اما امام حسین(ع) در جمع آنان به عنوان بزرگان اسلام (عصابه) سخنرانی می‌كند و با توضیح دقیق فلسفه امر به معروف و نهی از منكر و جایگاه آن در جهت نظارت اجتماعی به عنوان یك واجب الهی، هم آنان را متوجه خطای خود كند و هم در واقع دلیل خود را برای ایستادگی در مقابل یزید با روشن‌ترین دلیل تبیین كند؛ مقاومتی كه در نهایت به خلق حماسه بزرگ و جاویدان عاشورا منجر شد.این سخنان در بخش سخنان امام حسین(ع) در كتاب تحف‌العقول نقل شده است با عنوان «من كلامه علیه‌السلام فی الامر بالمعروف و النهی عن‌‌المنكر...»امام حسین در آغاز سخنرانی با ذكر آیه: «لولاینها هم امر با نیون و الاحبار عن قولهم السحت...» (سوره المائده، آیه 63) و آیه: «لعن الذین كفرو امن بنی اسرائیل... لبئس ما كانو الیعملون (سوره المائده، آیه 74)، خطاب به حاضران فرمود: عبرت بگیرید از سخنان پندآموز خداوند به اولیای خود درباره سرزنش علمای شریعت یهود كه در آیات مذكور آمده است. آنگاه خطاب به حاضران فرمود: «از این جهت خداوند آنان را سرزنش كرده است كه ایشان با چشم خود، آشكارا می‌دیدند كه ظالمان مرتكب منكر و فساد می‌شدند، اما آنان را از ارتكاب ظلم نهی نمی‌كردند و به تعبیر امام این نهی نكردن به دو جهت بود: یكی چون از آنان ثروت و مكنتی دریافت می‌كردند و می‌ترسیدند منافع‌شان قطع شود و دیگر از ترس اینكه مورد خشم ظالمان قرار گیرند و به ایشان بدی كنند؛ اما خداوند می‌فرماید: از مردم نترسید، از من بترسید. (فلا تخشو الناس و اخشونی- المائده، آیه 44) و خداوند فرموده است: «مردان و زنان مومن اولیای یكدیگرند، امر به معروف و نهی از منكر می‌كنند (التوبه، آیه 71).امام حسین پس از ذكر این آیه، فرمود خداوند می‌دانست كه اگر امر به معروف و نهی از منكر انجام شود، همه فرایض الهی اعم از كوچك و بزرگ و آسان و دشوار آنها استوار و پابرجا خواهد شد؛ زیرا امر به معروف و نهی از منكر دعوت به اسلام است همراه با رد مظالم، تقسیم عادلانه درآمدها و مالیات‌ها، گرفتن مالیات‌ها از آنجا كه باید و صرف كردن آنها در جایی كه باید: و ذلك ان الامر بالمعروف والنهی عن المنكر دعاء الی الاسلام مع رد المظالم، و مخالفة الظالم، و قسمه الفیء والغنائم و أخذ الصدقات من مواضعها، و وضعها فی حقها». چنان كه خواننده محترم ملاحظه می‌كند حضرت امام حسین(ع) دایره امر به معروف و نهی از منكر را وسیع می‌داند و مهم‌ترین اموری را كه در حوزه امر به معروف و نهی از منكر معرفی می‌كند عبارتند از بازگرداندن آنچه به ظلم گرفته شده است، در افتادن با ستمكاران، تقسیم عادلانه ثروت عمومی جامعه، درست گرفتن مالیات‌ها و درست خرج كردن آنها و چنان كه ملاحظه می‌شود امروزه همه اینها اموری است كه عموما در اختیار حكومت و مربوط به حاكمان است و فریضه امر به معروف و نهی از منكر به عنوان یك وظیفه برای هر مسلمان مكلف برای نظارت عمومی بر دولت انجام شد امور است و باید امیدوار باشیم متولیان محترمی كه امروز قانون امر به معروف و نهی از منكر را می‌نویسند، تلاش خود را معطوف به معلول‌ها نكنند و عنایت بفرمایند كه چقدر از مواد قانونی را به این امور اختصاص داده‌اند، یعنی مومنین در این قانون كه در حال تدوین است چقدر حق دارند .
برای تصدی پست‌های حكومتی از بالا تا پایین و عزل و نصب‌های نادرست، امر به معروف و نهی از منكر كنند! و چقدر حق دارند برای توزیع ناعادلانه ثروت و حیف و میل‌های اموال عمومی و ویژه‌خواری‌ها، اگر صورت گرفت، امر به معروف و نهی از منكر كنند و در پناه قانون از تعرض مصون بمانند!
حضرت امام حسین(ع) سپس خطاب به بزرگان موقعیت اجتماعی آنان را یادآور می‌شود و به سرزنش آنان می‌پردازد كه امر به معروف و نهی از منكر را برای حفظ موقعیت خود ترك كردند: «ثم انتم ایتها العصابته، عصابـ[ بالعلم مشهور\ و بالخیر مذكور\ و بالنصیحـ[معروفه و بالله فی انفس الناس مهابـ[، یهابكم الشریف و یكرمكم الضعیف و یوثركم من لا فضل لكم علیه و لا یولكم عنده، تشفعومن فی‌الحوائج اذا امتتعت من طلابها و تمشون فی الطریق بهیبـ[ الملوك و كرامـ[ الأكابر، ألیس كل ذلك انما نلتموه بما یرجی عندكم من القیام بحق الله و ان كنتم عن اكثر حقه تقصرومن فاستخففتم و بحق الائمـ[؛ می‌فرماید اما شما ای بزرگان بزرگانی كه به علم مشهورید و از شما به نیكی یاد می‌شود و به نصیحت و خیرخواهی معروف هستید و به خاطر خدا در قلب مردم هیبت و شكوهی دارید، مردمان شریف و بزرگ هیبت شما را در دل دارند و از شما حساب می‌برند و مردمان ضعیف و ناتوان شما را گرامی می‌دارند و احترام می‌كنند و حتی كسانی كه شما هیچ برتری‌ای بر آنان ندارید شما را بر خود ترجیح می‌دهند در نیازها، برای كسانی كه از حق خود منع شده‌اند، شفاعت می‌كنید و با شكوه شاهان و كرامت بزرگان حركت می‌كنید، آیا این همه كرامت و احترام و شكوه به خاطر این است كه مردم امیدوارند شما به حقوق الهی مردم اقدام و قیام كنید! گرچه شما از بیشترین حقوق الهی كوتاهی ورزیده‌اید و حق امامان را سبك شمرده‌اید.
شما حقوق ضعفا را ضایع كرده‌اید اما آنچه را به پندار خود حق خود می‌دانید خواستار شده‌اید!
فلا مالا بذلتموه و لا نفساً خاطرتم بها للذی خلقها و لا عشیرة عادیتموها فی ذات الله. انتم تتمنون علی الله جنته و مجاورة رسله و أماناً من عذابه؛ شما بزرگان نه مالی در راه خدا خرج كرده‌اید و نه جان‌تان را برای خدایی كه شماها را آفرید، به خطر انداخته‌اید و نه به خاطر خدا با عشیره و قبیله‌یی درافتاده‌اید! با این حال آرزو می‌كنید كه خداوند شما را در بهشت خویش جای دهد وبا پیامبرانش همسایه كند و شما را از عذاب خود امان دهد!
امام حسین(ع) با این توضیحات و سرزنش‌ها به آنان می‌فهماند شما چگونه بزرگان اسلام و مورد احترام مومنین و خدا می‌توانید باشید در حالی كه فقط به فكر منافع و موقعیت خود بوده‌اید، مردم همه‌گونه شما را رعایت كرده‌اند اما شما فقط به فكر منافع خود بوده‌اید و با این حال چگونه توقع دارید خداوند به شما كرامت كند!
روزنامه اعتماد
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید