خاطرات روزگار سرکشی

1393/8/3 ۰۷:۵۹

کتاب خاطرات روزگار سرکشی (گوشه‌هایی از زندگی تقی مکی نژاد یکی از اعضاء گروه پنجاه و سه نفر و فعالان حزب توده ایران) به کوشش یوسف نیک فام منتشر شد. نگاهی به زندگی تقی مکی نژاد، خاطرات و یادداشت‌های تقی مکی نژاد، گفت‌و‌گویی با تقی مکی نژاد، پیوسته (نمونه‌ای از آراء و آثار) و اسناد و تصاویر فصل‌های مختلف این کتاب 212 صفحه‌ای است. در بخشی از کتاب آمده است:«سرگذشت گروه پنجاه و سه نفر و نقش تعدادی از اعضای آن در تأسیس حزب توده ایران در سال‌های بعد از شهریور 1320، از جمله گوشه‌های نسبتاً کارشده و شناخته‌ شده تاریخ معاصر ایران است؛ هم مجموعه اسنادی در این زمینه منتشر شده است و هم خاطرات پاره‌ای از اعضای آن».

خاطرات روزگار سرکشی

 (گوشه‌هایی از زندگی تقی مکی‌نژاد یکی از اعضاء گروه پنجاه و سه نفر و فعالان حزب توده ایران)

یوسف نیک فام

انتشارات: پردیس دانش

نوبت اول: 1393

قیمت: 1393

محمود فاضلی: کتاب خاطرات روزگار سرکشی (گوشه‌هایی از زندگی تقی مکی نژاد یکی از اعضاء گروه پنجاه و سه نفر و فعالان حزب توده ایران) به کوشش یوسف نیک فام منتشر شد. نگاهی به زندگی تقی مکی نژاد، خاطرات و یادداشت‌های تقی مکی نژاد، گفت‌و‌گویی با تقی مکی نژاد، پیوسته (نمونه‌ای از آراء و آثار) و اسناد و تصاویر فصل‌های مختلف این کتاب 212 صفحه‌ای است. در بخشی از کتاب آمده است:«سرگذشت گروه پنجاه و سه نفر و نقش تعدادی از اعضای آن در تأسیس حزب توده ایران در سال‌های بعد از شهریور 1320، از جمله گوشه‌های نسبتاً کارشده و شناخته‌ شده تاریخ معاصر ایران است؛ هم مجموعه اسنادی در این زمینه منتشر شده است و هم خاطرات پاره‌ای از اعضای آن».

در کنار سرگذشت مکی‌نژاد و پیشینه خانوادگی او در اراک که در جای خود مهم و ارزشمند است، یکی از ویژگی‌های اصلی این نوشته، روایت صاحب خاطرات از چگونگی سازماندهی اعتصاب دانشجویان دانشکدة فنی در سال 1314 است. اين اعتصاب از مهم‌ترين اقداماتی بود كه بر اساس انديشه­ها و تأثيرات دكتر ارانی انجام شد. مکی‌نژاد سازمان دهنده اصلی این اعتصاب بود. از دیگر بخش‌‌های مهم این خاطرات و یادداشت‌ها، مطالب مربوط به تحولات زندان و سرگذشت زندانیان آن دوره است. نیز می‌توان به خاطرات پراکنده وی از ایام زندان و دیگر زندانی‌های آن دوره اشاره کرد...» 

«مهندس تقی مكی نژاد» در سال 1293 شمسی در شهر اراك در خانواده­ای روحانی به دنيا آمد. وی پسر دوم «آيت الله حاجی شيخ يحيی اراكی»، از روحانيون معروف شهر و «حاجيه طاهره خانم»، دختر «آيت العظمی حاج آقا محسن اراكی» بود. مكی نژاد در سال 1309 به تهران كوچ كرد و در مدرسه شرف تهران در سال سوم دبيرستان مشغول تحصيل شد و همزمان با «انور خامه­ای» ديپلمش را گرفت. وی اگرچه از نظر جسمی خيلی ضعيف بود و چشم راستش در اثر آبله از دوران كودكی نابينا شد و چشم چپش نيز به شدت نزديك­بين بود اما از هوش و ذكاوت بالايی برخوردار بود و حافظه قوی داشت و هميشه از شاگردان ممتاز و مورد توجه معلمان بود.

او در سال 1312 با مجله «دنيا» و دكتر تقی ارانی آشنا شد و به مجالس هفتگی او راه يافت. آشنايی با ارانی زندگی او را دچار تلاطم روحی شديدی كرد. او در اين نشست ها با انور خامه­ای، ايرج اسكندری و شهيد زاده آشنا شد. پس از تصميم دولت وقت برای تأسيس دانشكده فنی در سال 1313 به اتفاق انور خامه­ای جزء دانشجويان پذيرفته شده در اولين دوره آن دانشكده شد. پيش از اين دولت هر سال صدنفر از بهترين دانش آموزان را از طريق آزمون انتخاب و برای ادامه تحصيلات به اروپا می‌فرستاد. مهم‌ترين فعاليت حزبی او تا آن زمان در اعتصاب دانشكده فنی در سال تحصيلی 15- 1314 شمسی اتفاق افتاد. تقی مكی نژاد در يادداشتهايش درباره سرانجام اعتصاب در دانشكده فنی چنين می‌نويسد:«... با راهنمايی كامبخش و دكتر ارانی، محرك و سازماندهی اعتصاب دانشكده فنی در سال 1314 با من بود كه پس از يك هفته ختم اعتصاب اعلام و وزير فرهنگ وقت مرحوم علی اصغر حكمت كليه خواسته­های ما را قبول و به مورد اجرا گذاشت.»

تقی مكی نژاد از نسل متفكرانی بود كه در پهنه مبارزات سياسی و اجتماعی در دوران رضاخان با پيشينه­ای مذهبی به گروه 53 نفر پيوست و همانند اغلب افراد گروه، آشنايی با دكتر تقی ارانی، تغييرات شديد روحی و شخصيتی در او به وجود آورد. عامل اصلی اين تغيير مجله «دنيا»ی ارانی بود. مكی نژاد شب‌های دوشنبه در نشست‌هايی كه در منزل دكتر ارانی برپا می­شد، شركت می­كرد. در اين نشست‌ها ارانی، مطالبی كه در مجله دنيا منتشر می‌شد را برای حاضران توجيه و تفسير می­كرد.

وی به همراه سایر اعضای گروه 53 نفر به زندان شهربانی افتاد و به پنج سال زندان محكوم شد. او پس از آزادی از زندان در جلسة تشكيل حزب توده ايران كه در منزل سليمان ميرزا اسكندری تشكيل شد، شركت كرد و به عضويت كميسيون تشكيلات انتخاب شد. او با مراجعه دوباره به دانشكده فنی، دانشنامه مهندسی معدن را دريافت كرد و پس از استخدام در اداره راه آهن برای تحقيق در امور راه آهن به فرانسه اعزام شد. پس از بازگشت از فرانسه و با آگاهی از وضعيت انشعابيون حزب توده از عضويت در حزب كناره‌گيری كرد و علی‌رغم فشارهايی كه از طرف حزب بر او وارد شد، مجددا هيچ گاه به انجام فعاليت‌های حزبی در آنجا رغبتی نشان نداد.