خرمشاهی: حافظ شاد و شادی بخش است/غزل‌هایی سرشار از تنوع مضامین و معانی

1393/7/19 ۰۹:۰۱

بهاءالدین خرمشاهی در نشست «درس‌گفتارهایی درباره حافظ» گفت: حافظ به تنوع مضامین و معانی معروف و نظر كرده خدا و مردم ایران است. دیوان او سرشار از اشارات شاد و شادی‌بخش است و هربار غزلی از او می‌خوانیم ما را از اندوه می‌رهاند.

بهاءالدین خرمشاهی در نشست «درس‌گفتارهایی درباره حافظ» گفت: حافظ به تنوع مضامین و معانی معروف و نظر كرده خدا و مردم ایران است. دیوان او سرشار از اشارات شاد و شادی‌بخش است و هربار غزلی از او می‌خوانیم ما را از اندوه می‌رهاند.

خرمشاهی، نویسنده، پژوهشگر و مترجم در نشست «درس‌گفتارهایی درباره حافظ» كه در موسسه فرهنگی شهر كتاب برگزار شد گفت: قصص قرآن از آدم تا خاتم، پندگیری و پندپذیری، استغنا، عنایت در عرفان، عشق، وسعت مشرب، رندی، انتقاد و حساب‌گری از جمله مباحثی است كه می‌توان در دیوان او برای هر یك بیش از یكصد بیت را به عنوان نمونه ذكر كرد.

وی افزود: اگر بخواهیم بگوییم درباره چرا حافظ دیوانش را با نام خدا شروع نكرده، این ایراد را شاید بتوان به مولانا هم گرفت. حافظ شك شیرین هم دارد. سخن زیبای مطهری هم نیز بازگو كننده همین موضوع است كه می گوید: «شك گذرگاه خوبی است اما منزلگاه خوبی نیست.» در دیوان حافظ سخن از حضرت مریم، موسی، یعقوب و ابراهیم نیز آمده است.

نویسنده كتاب «ذهن و زبان حافظ» اضافه كرد: طنز در آثار حافظ یك مبحث نیست بلكه روش است. حافظ همچنین در دیوانش اسطوره‌سازی می‌كند. حافظ همواره امیدوار است. هیچ وقت حافظ را نمی‌خوانیم كه اندوهگین شویم. غزل حافظ شاد و شادی بخش است و این ویژگی شعر اوست.

خرمشاهی گفت: در دیوان حافظ برای ترك ریا خرقه آتش زده می‌شود. شعر حافظ شرح حاشیه بر شعر خیام است اما خیام در مقایسه با او نومید است اما وقتی حافظ را می‌خوانیم اگر ملالی هم داشته باشیم آن ملال از بین می‌رود. هیچ‌گاه حافظ نخوانده‌ام كه اندوهگین بشوم و شعر او سرشار از شور حیات است. حافظ در دیوانش درباره زن خودش حرف می‌زند ولی در دیوان او نباید به دنبال دختر و زن بگردیم.

این مترجم توضیح داد: در ستایش باده و باده‌ستایی نمی‌توان شاعری را مانند حافظ یافت. دیوانی خمریه سراتر و باده ستایگرتر از حافظ نداریم. در دیوان حافظ نیز بیش از هر دیوان دیگری اشاره به عشق و معشوق می‌شود كه اشاره به لولی یكی از بهترین آن‌هاست. حافظ در یكی از غزل‌هایش می‌گوید: «دلم رمیده لولی‌وشی‌ست شورانگیز/دروغ وعده و قتال وضع و رنگ آمیز//فدای پیرهن چاک ماه رویان باد/هزار جامه تقوا و خرقه پرهیز».

وی گفت: حال و مقام و حجاب خودی و خانقاه و صومعه نیز در وادی عرفان حافظ مطرح می‌شوند. از بیت «نقدها را بود آیا که عیاری گیرند/تا همه صومعه داران پی کاری گیرند» نمونه‌ای از این گفتمان و مبحث است.

پیش از این قرار بود در نشست «درس‌گفتارهایی درباره حافظ» محمود دولت‌آبادی و داریوش شایگان نیز حضور داشته باشند كه این جلسه بدون حضور آن‌ها برگزار شد.

خبرگزاری ایبنا