چه چیزی مولانای زاهد را عاشق کرد

1393/7/9 ۱۰:۵۸

کریم زمانی معتقد است که مولانا قهرمان ساده‌گویی است و دشوارترین مفاهیم فلسفی را به زبانی ساده بیان می‌کند. عصر امروز (هشتم مهرماه) از سوی کمیسیون ملی یونسکو، نکوداشتی به‌مناسبت سالروز بزرگداشت مولانا برگزار شد.

کریم زمانی معتقد است که مولانا قهرمان ساده‌گویی است و دشوارترین مفاهیم فلسفی را به زبانی ساده بیان می‌کند.

عصر امروز (هشتم مهرماه) از سوی کمیسیون ملی یونسکو، نکوداشتی به‌مناسبت سالروز بزرگداشت مولانا برگزار شد.

در این مراسم، کریم زمانی - مترجم و مفسر آثار مولانا - درباره‌ی این شاعر گفت: مولانا با آن دسته از عارفان و سخنورانی که عرفان را می‌پیچانند و دشوارش می‌کنند، متفاوت است. روزی صدرالدین قونوی به مولانا گفت، شما چگونه مسائل دشوار را این‌گونه ساده بیان می‌کنید؟ مولانا گفت: من در عجبم که شما چگونه مطالب به این سادگی را دشوار می‌گویید.

او ادامه داد: این ویژگی مردمی بودن مولاناست که زبانش نیز ویژه‌ی گروهی از اشراف دانشمند نیست. همان‌طور که در زندگی‌اش با همه حشر و نشر دارد، بیانش هم به همین صورت است. ساده‌گویی البته با مبتذل‌گویی مرزی مشخص دارد؛ مولانا ساده‌گویی می‌کند، اما مبتذل نمی‌گوید. مطالب او شهید نشده و این، کار دشواری است. مولانا قهرمان این‌گونه سخن گفتن است.

زمانی در ادامه، به تعابیر مولانا درباره‌ی عشق اشاره کرد و گفت: مولانا درباره‌ی عشق می‌سراید «یک دسته کلید است به زیر بغل عشق / از بحر گشاییدن ابواب رسیده است» یا می‌گوید «گربه در انبانم اندر دست عشق / یک دمی بالا و یک دم پست عشق». مولانا تمام مسائل را این‌گونه تفسیر و تحلیل می‌کند که یک وجه آن وجه عینی و روزمره است. همین عشق را در آثار فلاسفه‌ی دیگر هم می‌بینیم، اما آن‌ها عشق مجسم را نیاورده‌اند، اما مولانا در داستانی مانند داستان «موسی و شوان» (شبان) عشق مجسم را آورده است.

وی اظهار کرد: در نظامی وقتی لیلی و مجنون حرف می‌زنند، انگار سقراط و بقراط هستند، اما مولانا از زبان چوپان، عشق به خدا را بیان می‌کند. بحث‌های مولانا فقط ماورای بنفش نیستند، او مادون قرمزی هم می‌گوید و پا روی زمین دارد. همین‌قدر که در ماوراست، روی زمین هم هست. 98 درصد نامه‌های مولانا رسیدگی به مسائل مردم است. فرزانگی او در مثنوی، شیدایی‌اش در غزلیات و مدنیاتش در مکتوبات او آمده است.

زمانی سخنانش را با خواندن غزلی از مولانا به پایان رساند و بعد از او، عبدالمهدی مستکین - مدیر گروه فرهنگ یونسکو - ابیاتی را از مولانا خواند و به مفهوم عشق در شعرهای مولانا اشاره کرد. او امید، توجه به علم، برداشتن دشواری‌ها از دنیا و عشق را از ویژگی‌های شعرهای مولانا دانست.

مستکین در ادامه، شعرهایی را از مولانا خواند و این اشعار، حاضران را که بیشتر آن‌ها لباس‌های سفید داشتند، متأثر کرد. سپس فیلم کوتاهی با نام «مولانا پیام‌آور صلح» پخش شد که به مزار مولانا در قونیه و زیارت‌کنندگان این مزار می‌پرداخت.

بعد از این، فخرالسادات خوانساری‌نژاد - همسر کریم زمانی - از برکات همنشینی با مولانا گفت و شعرهایی از مولانا را خواند.

او اظهار کرد: وقتی با مثنوی مأنوس می‌شویم، گویا مولانا را در کنار خود حس می‌کنیم. همه‌ی مفاهیم مثنوی کاربردی است.

خوانساری‌نژاد مفهوم عشق را در اشعار مولانا پررنگ ارزیابی کرد و در پایان، غزلی از مولانا را خواند.

در ادامه‌ی برنامه، پروفسور امین درباره‌ی مولانا گفت: مولانا شخصیتی تاریخی دارد و می‌توان او را با نگاهی تحقیقی دید و منابع مولانا را رصد کرد. برخی منابع مولانا فراتر از منابع اسلامی است و نشان می‌دهد که او ادبیات بودیسم را نیز خوانده است.

او ادامه داد: آنچه مولانا را مولانا کرد، تحول عظیمی است که مولانای زاهد را به یک انسان کامل بدل کرد و عرفان سنتی زاهدانه‌ای را که در خانواده‌ی او موروثی بود، به عرفان عاشقانه بدل کرد. مولانا وحدت بشر و تکثرگرایی را قبول داشت، همان‌طور که آن را در داستان اوزوم و عنب و انگور آورده است. مولانا دو برهه‌ی زمانی را گذراند؛ یکی دوران شریعت و دیگری دوران طریقت. او تا 40 سالگی در دوران شریعت بود و جهان‌بینی توحیدی داشت و ایدئولوژی‌اش عبد صالح بود و بعد به طریقت رفت.

امین تأکید کرد: مولانا مفاهیمی را در آثارش به کار برده که اگر همین مفاهیم را به کار ببریم، دین و عرفان کاربردی می‌شوند.

خبرگزاری ایسنا