اصحاب فرهنگ، میهمان سفره «صلح و اخلاق» مولانا

1393/7/9 ۰۹:۳۲

امروز در حالی ضیافت مهر مولانا به ایستگاه پایانی می رسد که استقبال از رویداد فرهنگی پایتخت چشمگیر بود. «همایش مهر مولانا» سالانه به همت مؤسسه «سروش مولانا» برگزار می شود. این مؤسسه در نظر دارد بیش از یک دهه طرحی مبسوط با عنوان «نظام اخلاقی مولانا» را محور همایش‌های خود قرار دهد.

نرگس عاشوری: امروز در حالی ضیافت مهر مولانا به ایستگاه پایانی می رسد که استقبال از رویداد فرهنگی پایتخت چشمگیر بود. «همایش مهر مولانا» سالانه به همت مؤسسه «سروش مولانا» برگزار می شود. این مؤسسه در نظر دارد بیش از یک دهه طرحی مبسوط با عنوان «نظام اخلاقی مولانا» را محور همایش‌های خود قرار دهد.

«از اصلی‌ترین اهداف فعالیت و محوریت‌های پژوهشی این مؤسسه موضوع اخلاق و صلح است که در این زمینه مولانا از جمله افرادی است که دیدگاه‌های قابل توجهی را ارائه کرده و این بستر را فراهم کرد تا بتوان مسائل اصلی در باب صلح و اخلاق را از آثارش استخراج کرد، به عنوان نمونه دیدگاه مولانا در باب صلح می‌تواند گفت‌وگوی جدیدی در حوزه مطالعات صلح در سطح بین‌الملل ایجاد کند.»

محسن شعبانی دبیر چهارمین همایش «مهر مولانا» در پاسخ به سؤالی مبنی بر چگونگی رویکرد فعالیت این مؤسسه با اعلام مطلب فوق به روزنامه ایران می‌گوید: «مولانا به عنوان یکی از داشته‌های فرهنگی ما، صاحب خصوصیاتی است که او را به فرد ویژه‌ای در فرهنگ ایران تبدیل می‌کند. از یک طرف شاعر برجسته‌ای است و جایگاهی ویژه در ادبیات دارد و از سوی دیگر در ساحت اندیشه، اندیشمندی تراز اول و متکی به خود است، یعنی دیدگاه‌های مختلفی را در حوزه عرفان، فلسفه، اخلاق و همچنین روانشناسی به طور خاص مطرح کرده است که همه آنها تأثیراتی مهم در جغرافیای فرهنگی ایران و دنیا دارند. در هر دو حوزه مولانا یکی از بهترین‌ها در ایران است و کمتر فردی می‌توان سراغ گرفت که در هر دو زمینه چنین صاحبنظر باشد.»

به نظر می‌رسد تأکید بر مبانی اخلاقی با توجه به بحران و مسائل اخلاقی حاد در جامعه بهترین مدخل برای عمومی‌سازی افکار مولانا باشد. شعبانی در این باره توضیح می‌دهد: «پیشنهاد دهنده این طرح استاد مصطفی ملکیان بودند که طرح را نگاشتند. در مرحله بعد هفتاد نفر از اندیشمندان و متفکران ایرانی و غیرایرانی آن را ملاحظه و نظراتی ارائه کردند. در جلسات متعدد این طرح به نقد گذاشته شد و در نهایت مجموع نقدها و گفت‌و‌گوهای جمعی و اظهارنظرهایی که از طریق ایمیل و به صورت مکتوب به دست ما رسید باعث ایجاد تغییراتی در طرح اولیه شد تا اینکه در قالب همایش مورد نظر درآمد. یکی از دغدغه‌های اصلی این است که با شکل‌گیری این همایش‌ها ادبیات مرتبط در میان جامعه علمی و عموم مردم شکل بگیرد یعنی اندیشیدن به اخلاق، اندیشیدن به صلح و اندیشیدن به مسائلی در حوزه روانشناسی در جامعه اتفاق بیفتد که تصور می‌کنم بازخورد مناسبی داشته و دست کم از نظر ما انعکاس خوبی داشته است و می‌تواند به کارهای پژوهشی دیگر مؤسسه‌ها منجر شود.»

سخنرانی استاد مصطفی ملکیان درباره «ماهیت گزاره‌های اخلاقی / پاسخگویی اخلاقی: وظیفه و مسئولیت» و صحبت‌های دکتر محسن جوادی درباره «الزام اخلاقی: باید و نباید» همچنین مثنوی‌خوانی دکتر ایرج شهبازی در کنار برنامه‌های جنبی چون اجرای موسیقی سنتی و تئاتر از برنامه‌های تدارک دیده شده برای چهارمین همایش «مهر مولانا» گویای این واقعیت است که برگزار‌کنندگان این همایش تخصصی تلاش‌شان این است که دایره مخاطبانشان را از دانشگاهیان فراتر برده و عموم مردم را درگیر مباحث کنند. البته تلاش برای گسترده کردن دایره مخاطبان و فراگیرتر شدن مباحث همواره با مخاطراتی همچون گرفتار شدن در دام عوام‌‌پسندی همراه است اما متولیان مؤسسه «سروش مولانا» بر این باورند که با تکیه بر برنامه‌ریزی‌های کارشناسی شده و انتخاب درست سخنران و ارائه اصولی مباحث، می‌توان امیدوار بود که هم سطح همایش از سطح استاندارد پایین نیاید و هم عموم مردم از ثمرات آن بهره‌مند شوند.

وی در ادامه می‌افزاید: «مبنای فعالیت‌های مؤسسه کارهای پژوهشی است یعنی ما در بخش همایش‌ها همچنین در بخش آموزش و بخش‌های دیگر سعی می‌کنیم تأثیراتی که از بخش پژوهش دریافت کرده ایم را بازتاب دهیم مثلاً نظام اخلاقی مولانا طرح بلندمدتی است که به استخراج نظام اخلاقی مولانا و مقایسه آن با متفکران ایرانی و غیرایرانی در حوزه اخلاق می‌پردازد. این نظام اخلاقی تدوین شده و پژوهشگرانی هستند که روی این طرح کار می‌کنند. از طرف دیگر دستاوردهای علمی این طرح قرار است به صورت عمومی برای مردم بازتاب پیدا کند که یکی از راههای آن همایش مهر مولانا است که ما موضوع این نشست‌ها را به مدت یک دهه نظام اخلاقی مولانا قرار دادیم. از طرف دیگر همزمان و در قالب برنامه‌های دیگر درباره صلح هم طرح‌ها و موضوعاتی را تدوین کرده‌ایم که به بررسی این حوزه از نگاه مولانا می‌پردازد. همچنین در قالب همایش «رستاخیز ناگهان» برنامه‌هایی را برای عموم مردم در طول سال برگزار می‌کنیم که به حوزه روانشناسی و روان درمانگری می‌پردازد. برای امسال 4 همایش داریم درباره مسأله تنهایی، مرگ، آزادی و معنای زندگی که از قضا موضوعات مورد استقبال مردم است و با آن چالش و پرسش دارند. در این همایش‌ها سعی می‌کنیم یک توضیح کلی در خصوص خود مسأله بدهیم اینکه چه مسائلی در حوزه تنهایی و درباره معنای زندگی مطرح است... و در نهایت دیدگاهی که مولانا ارائه می‌دهد را تبیین کنیم. در مجموع بر سه موضوع کلی اخلاق، صلح و روانشناسی و روان‌درمانگری تمرکز داریم که در همایش‌های ماهانه و فصلی بازتاب پیدا می‌کند.»

به گفته شعبانی «همایش مهر مولانا» قرار است از سال آینده به مدت یک هفته برگزار شود تا به عنوان یک رخداد فرهنگی تثبیت شده در دنیا معرفی شود و کسانی که قصد آشنا شدن با مولانا را چه از منظر علمی و چه از دیدگاه فرهنگی و هنری دارند از برگزاری برنامه‌ای با چنین ویژگی‌هایی در کشورمان مطلع باشند و در شرایطی که 4 کشور ایران، ترکیه، تاجیکستان و افغانستان مدعی تعلق مولانا به فرهنگ و تمدن کشورشان هستند با این میراث معنوی از دریچه فرهنگ ایرانی آشنا شوند. هر چند دست‌اندرکاران این مؤسسه مطرح شدن چنین ادعاهایی را نه به عنوان تهدید بلکه فرصتی برای معرفی فرهنگ ایرانی می‌دانند. شعبانی مولوی را میراث معنوی می‌داند که دزدیده شدنی نیست. او می‌گوید: «این مسأله که کشورهای زیادی در منطقه درباره مولانا مدعی هستند یا با آن قرابت دارند خودش نکته قابل اهمیتی است و باید به عنوان یک فرصت در حوزه همکاری‌های فرهنگی در منطقه مطرح شود یعنی از طریق مولانا و از دریچه مولانا می‌شود کارهای فرهنگی پرثمری انجام داد چرا که خود مولانا قبلاً این پیوندها را ایجاد کرده است.»

چهارمین همایش مهر مولانا در ایوان شمس طی روزهای سه‌شنبه هشتم مهر و چهارشنبه نهم مهر برگزار می‌شود. از دیگر سخنرانان می‌توان به دکتر کاوه لاجوردی، دکتر امیر صائمی و دکتر شیرزاد پیک حرفه اشاره کرد. همچنین دکتر ابوالقاسم فنایی نیز درباره «حسن و قبح اخلاقی: خوب و بد» سخنرانی می‌کند.

روزنامه ایران