1398/2/28 ۱۱:۰۶
به مناسبت روز بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی ؛ نشست تخصصی «پژوهشی در شاهنامه‌نگاری» و رونمایی از کتاب «شاهنامه ابراهیم سلطان» با حضور و سخنرانی آیدین آغداشلو، مهدی حسینی، بهمن نامورمطلق، اکرم احمدی(مترجم کتاب) و جمعی از فرهنگ‌دوستان همزمان با روز بزرگداشت فردوسی در فرهنگستان هنر ایران برگزار شد.
آیدین آغداشلو در مقدمه صحبت‌های خود در این نشست گفت: از شنیدن انتشار کتاب «شاهنامه ابراهیم سلطان» توسط فرهنگستان بسیار خوشحال شدم. قبل از آن هم شاهنامه شاه‌طهماسبی را منتشر کرده بودند، که نشان می‌دهد فرهنگستان هنر که مدت‌ها تبدیل به یک اسم شده بود، کم‌کم به عمل تبدیل شده است.
آغداشلو در ادامه به تصویرگری در شاهنامه‌های خطی اشاره کرد و افزود: نسخه‌های مصور معمولا مربوط به بعد از اسلام است. البته بحث‌هایی بوده که پیش از اسلام هم نسخه‌های مصور وجود داشته، ولی این‌ها قصه است. نمونه‌هایی که روی کاغذ باشد، از دوره قبل از اسلام موجود نیست، بنابراین آن بخش اول مصور کردن نسخه‌های خطی بیشتر به قصه‌ها و روایت‌های شفاهی و کتبی برمی‌گردد و کمتر نمونه واقعی در دسترس است.
او ادامه داد: نمونه‌های واقعی که در دست است، از حدود قرن ششم و هفتم است و خیلی طول می‌کشد تا کتاب‌های خطی و تصویرگری برسد. در آن زمان کتاب‌های خطی نوشته می‌شده؛ چون بار انتقال فرهنگ و معنایی یک ملت با کلام و کتبی بوده است. از همان آغاز اسلام متن‌های مکتوب با خطوط مختلف نوشته می‌شده است.
وی ضمن بیان اینکه شاهنامه یکی از بیشترین نسخه‌های تصویر شده در تاریخ فرهنگی ایران است، اضافه کرد: دلیل آن هم این است که شاهنامه یک کتاب قصه، پر از داستان‌ها و اتفاقات بی‌نظیر و امکاناتی است که متن ادبی در اختیار یک تصویرگر می‌گذارد. قدیمی‌ترین نسخه‌های مصور شاهنامه هم به قرن هشتم برمی‌گردد و قبل از آن کمتر موردی پیدا می‌شود. شاهنامه پر از صحنه‌های جذاب، پر از تصویر و موجودات عجیب و غریب و اساطیری است که این زمینه مناسبی برای شاهزاده‌های تیموری یا ایلخان‌های مغول -که اولین سفارش‌دهندگان مهم شاهنامه‌های مصور خطی بودند- است که این تصاویر را ببینند، لذت ببرند و وقتی که متن را می‌خوانند با تصاویر به متن شدت دهند.
آغداشلو ضمن اشاره به اینکه قصه‌های شاهنامه در واقع شرح جنگ ایرانیان و تورانیان بوده، اضافه کرد: جالب است که ایلخانان مغول که خود از تورانیان هستند، به این کتاب که ضد آنهاست علاقه نشان می‌دهند و اولین سفارش‌دهندگان شاهنامه‌های مصور خطی هستند. این کار در دوره تیموریان تکرار می‌شود و این سنت ادامه پیدا می‌کند و نسل به نسل به تاریخ فرهنگی ایران سپرده می‌شود. اوج آن قطعا در شاهنامه طهماسبی است یعنی این شاهنامه نه تنها عالی‌ترین شاهنامه مصور است بلکه عالی‌ترین کتاب خطی مصوری است که در طول تاریخ ایران باقی مانده است. هیچ کتابی قابل قیاس با آن نیست، بنابراین اگر کسی بخواهد کل مسأله را خلاصه کند و به یک کتاب بسنده کند آن کتاب شاهنامه شاه طهماسبی نه شاهنامه بایسنقری.
مهدی حسینی دیگر سخنران این نشست در شروع صحبت‌های خود گفت: ما ایرانی‌ها در دوره‌های مختلف مورد تهاجم اقوام بیابانگرد، کوچ‌رو و چادرنشین قرار گرفته‌ایم که همیشه فرهنگ ما قوم مهاجم خود را تغییر داده و آن‌ها را فرهنگ دوست بار آورده است مثلاً تیموریان و ایلخانیان که به‌عنوان مهاجم وارد کشور ما شده‌اند مردم سعی کردند آن‌ها را با فرهنگ خودشان آرام کنند و از آن‌ها انسان‌هایی تربیت کنند که همراه با دانش و فرهنگ باشند.
بهمن نامورمطلق،عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی، آخرین سخنران این نشست که موضوع سخنرانی وی «مدیریت هنری ابراهیم سلطان» بود، در شروع بحث خود گفت: فردوسی اسطوره‌پردازی است، که اسطوره‌ها را زنده کرد و خودش هم اسطوره شد. او کسی است که هویت ما را به ما برگرداند، به همین علت جایگاه بی نظیری را در فرهنگ ایران دارد. وی ادامه داد: یکی از علت‌های توجه به شاهنامه، مدنیت آن است. مهاجمان به ایران به واسطه شاهنامه مدنیت پیدا کردند و شاهنامه آن‌ها را تربیت کرد؛ به طوری که با دو نسل فاصله، افرادی مثل ابراهیم‌سلطان به اشاعه فرهنگ پرداختند، که امروز به عنوان یکی از الگوهای مدیریتی و قابل بازسازی است.
در پایان این نشست کتاب «شاهنامه ابراهیم سلطان» نوشته فیروزه عبدالله یوا و چارلز ملویل با ترجمه اکرم احمدی که موسسه نشر فرهنگستان هنر به تازگی منتشر شده، رونمایی شد.
منبع: روزنامه اطلاعات
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید