کاوشگر سازها و نواها

1397/7/25 ۱۱:۱۲

ایران سرزمینی است پهناور با بوم‌ و جغرافیایی گسترده و رنگارنگ که هر خطّه‌اش ساز و نوای خاص خود را دارد؛ ساز و نوایی که در سینه مردان و زنان این سرزمین از گذشته‌ای دیر و دور به میراث مانده و تا امروزها رسیده است. اغلب این صداها و نواها در مهجوری عمر می‌گذراندند و در پی دیده یا شنیده شدن هم نبودند؛ نوایی بودند از سر دلتنگی، عاشقی یا سینه‌ای سوخته که در دشتی، دمنی یا کویری زمزمه می‌شد یا‌ سازی که به نغمه درمی‌آمد.

محسن بوالحسنی: ایران سرزمینی است پهناور با بوم‌ و جغرافیایی گسترده و رنگارنگ که هر خطّه‌اش ساز و نوای خاص خود را دارد؛ ساز و نوایی که در سینه مردان و زنان این سرزمین از گذشته‌ای دیر و دور به میراث مانده و تا امروزها رسیده است. اغلب این صداها و نواها در مهجوری عمر می‌گذراندند و در پی دیده یا شنیده شدن هم نبودند؛ نوایی بودند از سر دلتنگی، عاشقی یا سینه‌ای سوخته که در دشتی، دمنی یا کویری زمزمه می‌شد یا‌ سازی که به نغمه درمی‌آمد. امروز اما بخشی وسیع از آنها را می‌شناسیم و از زیر و بالای فرهنگ موسیقایی در جغرافیای نواحی اطلاع داریم. یک نفر عمرش را گذاشت تا این گوشه‌ها، نغمه‌ها و سازها را پیدا و ثبت و ضبط کند. البته پیش از او نیز کسانی بودند همچون ثمین باغچه بان که به کشف این صداهای نمور رفتند اما محمدرضا درویشی راه این پژوهش‌ها را ادامه داد و بیش از دو دهه سفر کرد و گوشه‌ها را زنده نگاه داشت. درویشی که امروز پا به 63 سالگی گذاشته در سال 1357 از دانشکده هنرهای زیبای تهران فارغ التحصیل شد و راه و سبک استادش مرتضی حنانه را در موسیقی پیش گرفت. موسیقی مازندران اولین تکیه درویشی در شناخت و پژوهش در موسیقی نواحی بود و او بعد از فراغت از تحصیل به سمت آهنگسازی روی برخی از قطعات موسیقی محلی مناطق مختلف ایران، به خصوص مازندران رفت. حاصل این پژوهش‌ها برگزاری چندین جشنواره و همایش بود که مهمترین ‌آنها جشنواره هفت اورنگ، آیینه و آواز، موسیقی حماسی (با همکاری واحد موسیقی حوزه هنری) و پنج دوره جشنواره موسیقی نواحی ایران در کرمان (با همکاری مرکز موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) بود.

درویشی اما یک کار بزرگ دیگر را هم تمام و کمال به نتیجه رساند. کتابی که در حافظه فرهنگ موسیقایی و سازشناسی ایران خواهد ماند و حاصل یک عمر تلاش این آهنگساز و پژوهشگر موسیقی است. «دایرة المعارف سازهای ایران» کتابی مرجع برای اهل موسیقی و اهل تحقیق شده است و در کنار آثار موسیقایی که او در مقام آهنگساز از خود به جای گذاشته این کتاب پژوهشی نیز میوه‌ای جانبخش از درخت پربار محمدرضا درویشی است. او به مدد بیش از سه دهه فعالیت‌های پیگیر و خلاق در زمینه موسیقی ایرانی بویژه موسیقی نواحی به‌عنوان یک شاخصه هویت ملی میان کلیه اقوامی که طی قرن‌ها در این سرزمین زندگی می‌کرده‌اند، در تقویت روابط اجتماعی و وحدت ملی میهن خود هم تأثیری ملموس و برجسته‌ای داشته است.

منبع:روزنامه ایران