یزدی ها پیشگامان هنرهای سنتی

1397/5/16 ۱۴:۲۲

مردم سختکوش و بی ادعای یزد از گذشته های دور تاکنون با فعالیت های مستمر در هنرهای سنتی و صنایع دستی جزو پیشگامان این عرصه بوده و هستند. استان یزد با داشتن 40 رشته صنایع دستی زنده، در حالی افزون بر سه هزار هنرمند در این بخش دارد که برخی رشته ها به دلایلی در معرض خطر فراموشی قرار دارد.

مردم سختکوش و بی ادعای یزد از گذشته های دور تاکنون با فعالیت های مستمر در هنرهای سنتی و صنایع دستی جزو پیشگامان این عرصه بوده و هستند.

استان یزد با داشتن 40 رشته صنایع دستی زنده، در حالی افزون بر سه هزار هنرمند در این بخش دارد که برخی رشته ها به دلایلی در معرض خطر فراموشی قرار دارد.

امروزه با پیشرفت علم و تکنولوژی آسیب های زیادی به تولیدات سنتی وارد شده است، بازگوکردن آن به همت والای کویرنشینان یزد، ثبت و نگهداری رشته های هنری و صنایع دستی این منطقه، یکی از بهترین شیوه های حفظ و احیای این میراث کهن مردمان ایران زمین محسوب می شود.

چلنگری(آهنگری) از جمله صنایع و تولید سنتی استان است که برای حفظ و جلوگیری از انقراض آن باید بیش از پیش تلاش شود.

** درباره حرفه چلنگری

آهن، ماده اولیه مورد مصرف در حرفه چلنگری است، که از دوران قبل از اسلام توسط ایرانی ها کشف شد و پس از به کارگیری آتش و ابزارآلات در بخش کشاورزی مورد استفاده قرار گرفت.

البته صنعتگران یزدی در مرکز فلات ایران از جمله نخستین بهره برداران منابع آهن بودند که توانستند با ضرب چکش آن را به خدمت خود بگیرند.

امروزه در جای جای استان یزد به خصوص روستای تاریخی « سخوید » شهرستان تفت و محله تاریخی « اسطریج » شاهد وجود کوره های سنتی هستیم که البته بسیاری از آنها تعطیل شدند.

** زنده بودن چلنگری در «سخوید»

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری یزد می گوید: هم اکنون در کارگاه های چلنگری سنتی سخوید شهرستان تفت افراد معدودی به این حرفه اشتغال دارند.

محمدرضا دهقان مهرجردی روز سه شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: دست ساخت های این افراد شامل انواع قند چین و انبر، ابزار آلات کاربردی زندگی کشاورزی ، دامداری، ابزار طلا سازی و کل یراق آلات سنتی مثل قفل و نرده های فرفورژه است.

وی ادامه داد: امروز برخی تولیدات سنتی رونق بیشتری دارند و برخی با دخالت صنایع و بازرگانی قاچاق به فراموشی سپرده شده اند.

این مسئول اظهار داشت: با بهره گیری از کوره هیزمی دست سازی که مهمترین وسیله کارگاهی این هنر است قطعات برش خورده فلز را در کوره قرار می دهند تا داغ و گداخته شود و با ضربات پی در پی « پتک» آن را شکل می دهند.

دهقان مهرجردی افزود: هنرمندان این کار را با مهارت و تبحر شگفت انگیزی انجام می دهند که حاصل سالیان سال، تجربه و پشتکارشان است.

وی اضافه کرد: قطعات مجزای ابزار با اشکال مختلف، سوراخها، و زایده های لازم ایجاد و با هنرمندی خاصی ترکیب می شوند.

** چلنگری، حرفه ای طاقت فرسا

یکی از معدود فعالان حرفه چلگری استان یزد می گوید: طاقت فرسا بودن این حرفه سبب شده جوانان آن را انتخاب نکنند و در صورت ادامه این روند، چلنگری رفته رفته به فراموشی سپرده خواهد شد.

مصطفی لازمی که سابقه چندین دهه فعالیت در این حرفه را دارد، افزود: هم اکنون فقط در حاجی آباد سخوید کارگاه چلنگری فعال است.

وی فعالیت اصلی خود را تولید قندچین عنوان کرد و ادامه داد: عرضه قندهای کارتنی و حبه ای سبب استقبال کمتر مردم از قندچین شده و روی فعالیت چلنگری اثر منفی گذاشته است.

علاوه بر چلنگری، چندین هنر سنتی و صنایع دستی دیگر یزد در آستانه فراموشی هستند که احیای آنها همت و حمایت مسئولان را می طلبد.

استان یزد با یک میلیون و 138 هزار نفر جمعیت، یکهزار و 720 اثر تاریخی و فرهنگی ثبت ملی دارد.

با توجه به غنای یزد از لحاظ بناهای تاریخی، فرهنگی تاکنون پنج اثر شامل بافت تاریخی یزد، باغ های دولت آباد یزد و پهلوان پور مهریز و قنات های زارچ و حسن آباد در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

یزد نخستین شهر خشت خام و دومین شهر تاریخی جهان است و در کنار استان های فارس و اصفهان به عنوان مثلث طلایی گردشگری ایران، مقصد اول گردشگران خارجی و اروپایی است.

یزد با عناوینی همچون شهر بادگیرها، دارالعباده، حسینیه ایران، دوچرخه ها، شیرینی، قنات، قنوت و قناعت و آفتاب شناخته می شود.

منبع: ایرنا