جایگاه مادر در شاهنامه و رامایانا

1396/12/12 ۱۴:۳۳

شاهنامه و رامایانا از نوع حماسه های طبیعی و نخستینه محسوب می شوند. خاستگاه مشترک و همزیستی اقوام هند و ایرانی در ادوار مختلف تاریخی باعث شباهت هایی در خصوص جایگاه مادر در این دو منظومه شده است. مادران در این دو اثر پیوسته دلسوز، رازدار، مورد اعتماد و طرف مشورت فرزندان هستند و تعامل عاطفی مادر و پسر نسبت به مادر و دختر بیشتر است.

طاهره تحصیلی - سیده اکرم زاهدی

چکیده: شاهنامه و رامایانا از نوع حماسه های طبیعی و نخستینه محسوب می شوند. خاستگاه مشترک و همزیستی اقوام هند و ایرانی در ادوار مختلف تاریخی باعث شباهت هایی در خصوص جایگاه مادر در این دو منظومه شده است. مادران در این دو اثر پیوسته دلسوز، رازدار، مورد اعتماد و طرف مشورت فرزندان هستند و تعامل عاطفی مادر و پسر نسبت به مادر و دختر بیشتر است. رابطۀ مادر و پسر عاطفی تر و دو طرفه به نظر می رسد. فرزندان به احساس و عاطفۀ مادران بسیار توجه می کنند و تلاش می نمایند تا زمینۀ آرامش و خرسندی خاطر او را فراهم آورند. در هنگامۀ رزم و سفر همواره خواهان دعای خیر مادر هستند تا بدرقۀ راهشان باشد و این در حالی است که رابطۀ پدر و فرزند حالتی یک طرفه و بیش تر حالت مافوق و زیر دست دارد. از تفاوت ها می توان به این موارد اشاره کرد: نقش مادران در شاهنامه مقطعی است و اکثر قریب به اتفاق مادران دارای سرنوشتی نامعلوم می باشند. یعنی وقتی نقش خود را ایفا می کنند، از صحنۀ داستان گویی حذف می شوند؛ اما در رامایانا، حضور مادران همیشگی است و سرانجامی مشخص دارند. در شاهنامه منزلت مادر بر همه ارجحیت دارد؛ در حالی که در رامایانا، جایگاه مادر نقش همسر را کمرنگ نمی کند. مادران شاهنامه غالباً داغ جگرگوشۀ خود را می بینند و دل شکسته و محزون از صحنۀ داستان کنار می روند؛ اما در رامایانا، اکثر مادران سر و سامان یافتنو خوشبختی فرزندان را به نظاره می نشینند.

ادبیات تطبیقی سال پنجم پاییز و زمستان 1392 شماره 9

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی