1395/12/18 ۱۲:۱۵
تذهیب قرآن مجید در ادوار گوناگون و در جوامع اسلامی، به دلیل اهمیت فوقالعادۀ آن مطرح بوده است. یکی از نقاط تاریخی این هنر در ایران، قرن سیزدهم هجری، همزمان با حکومت قاجار است.
علیرضا کریمی
چکیده: تذهیب قرآن مجید در ادوار گوناگون و در جوامع اسلامی، به دلیل اهمیت فوقالعادۀ آن مطرح بوده است. یکی از نقاط تاریخی این هنر در ایران، قرن سیزدهم هجری، همزمان با حکومت قاجار است. در این پژوهش سه نمونه از قرآنهای مذهّب این دوران بررسی میگردد که در کتابخانه و موزۀ ملّی ملک نگهداری میشود. این نسخ کیفیتهای متفاوتی از هنر تذهیب را در بردارد که مطالعه آن موجب خواهد شد تا ظرایف و دقایق هنری موجود در این نسخ، بیش از پیش آشکارگردد.
مقدمه: هنر تذهیب از مهمترین هنرهای تصویری مسلمانان از نخستین قرون اسلامی بوده است. چه،بارزترینمحل تجلّی این هنر فاخر، صفحات مصحف شریف بوده و تا به امروز میراث سترگی از این شاهکار را به یادگار گذاشته است. بدیهی است قرانهای تذهیب شده در هر دوران، ویژگیهای خاص خود را داشته که بخشی از آن به تکامل این هنر در سیر تحول و تطور خویش و بخشی به شیوۀ منحصر به فرد هنرمند باز میگردد. در این میان نقش و جایگاه سنت های حاکم یا میثاقهای متداوم تاریخی جلوۀ خاصی داشته و دارد. طرفه آنکه بستر خلق این هنر، متن کلام الله مجید نیز باشد که در این حالت عدول از سنتهای یاد شده یا تغییر رویۀ هنرمند، امری بعید به به نظر میرسیده است. این در حالی است که ممتازترین نمونههای تذهیب را نیز در همین متن عظیم میتوان مشاهده نمود که هنرمند مذّهب سعی نموده تا جان کار مدقانۀ خویش را به اخلاص تمام به جای گذارد.
مجموعهای از این استقصا را میبایست در قرآنهای عصر قاجار رؤیت کرد که محل مطالعه بر ظرایف و دقایق آن را بیش از پیش بر پژوهشگران برجسته مینماید. آنچه در این مقال، فرصت پرداختن به آن فراهم شده، معرفی سه نمونه از هنر تذهیب در قرآنهای قرن سیزدهم هجری، یعنی آغاز حاکمیت خاندان قاجار بر ایران است که در کتابخانه و موزۀ ملی ملک نگهداری میشود. تذهیب صفحات آغازین، میانی و پایانی در قرآنهای مذکور مدّ نظر این پژوهش بوده و ترتیب بررسی نمونهها بر اساس تقدم تاریخ کتابت نسخ لحاظ شده است.
دریافت مقاله
کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.
کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما
کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور
کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید
ارسال مجدد کد
زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:
قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید
فشردن دکمه ثبت نام به معنی پذیرفتن کلیه قوانین و مقررات تارنما می باشد
کد تایید را وارد نمایید