شگرد ویژۀ هنری حافظ در تلمیحات قرآنی / بهادر باقری

1395/12/14 ۰۹:۲۳

وقتی سخن از ارتباط شعر حافظ با مفاهیم و آموزه های قرآنی به میان می آید، بی درنگ این ابیات وی به ذهن متبادر می شود: صبح خیزی و سلامت طلبی چون حافظ/ هرچه کردم همه از دولت قرآن کردم

وقتی سخن از ارتباط شعر حافظ با مفاهیم و آموزه های قرآنی به میان می آید، بی درنگ این ابیات وی به ذهن متبادر می شود:

صبح خیزی و سلامت طلبی چون حافظ/ هرچه کردم همه از دولت قرآن کردم

ندیدم خوش تر از شعر تو حافظ/ به قرآنی که اندر سینه داری

عشقت رسد به فریاد ور خود به سان حافظ/ قرآن زبر بخوانی با چارده روایت

ز حافظان جهان کس چو بنده جمع نکرد/ لطایف حکمی با نکات قرآنی

حافظ، حافظ قرآن است و خود بارها به این انس و الفت دیرین با کلام الهی بالیده است. در عین حال حافظی متعصب و یکسونگر نیست که شعر خود را یکباره به شرح و ترجمۀ آیات قرآن اختصاص دهد. از سوی دیگر باید دانست که با درنظر گرفتن حافظ قرآن بودنش ، تلمیحات و اقتباسات قرآنی وی، به نسبت دیگر شاعران کمتر و دیریاب تر است و این خود نشانه ای از خلاف آمد عادت اوست. این تلمیحات و اقتباسات گاه کاربرد تزیینی و گاه تأییدی دارند. وی که با ریا به شدت مخالف است و آن را دشمن می دارد، گاه پس از پرداختن به اشاره ای قرآنی، به خود نهیب می زند که مبادا همین مایه اشاره به قرآن کریم باعث ریا و سالوس در وجود وی شود.

این مقاله در یادنامۀ استاد فقید دکتر رشید عیوضی با عنوان «پیر گلرنگ» منتشر شده است. این یادنامه به اهتمام محمد طاهری خسروشاهی از سوی نشر کتابخانۀ تخصصی ادبیات به چاپ رسیده است.

دریافت مقاله

منبع: میراث مکتوب