دین های ایران باستان از منظر دیوان ناصرخسرو / عسکر بهرامی

1395/10/14 ۰۹:۴۳

ناصر خسرو قبادیانی، شاعر، فیلسوف و حکیم سده پنجم هجری شخصیتی با چند وجه و دارای مجموعه آثار متنوعی است در گستره پهناور، و از شعر و ادب گرفته و کلام، که هر یک از این آثار جاودانه و در نوع خود کم نظیر و تاثیر گذارند و به راستی که شاید نتوان یکی را بر دیگری برتری داد و فروغ هر یک به تنهایی چنان است که در سایه دیگری نتوان ماند.

ناصر خسرو قبادیانی، شاعر، فیلسوف و حکیم سده پنجم هجری شخصیتی با چند وجه و دارای مجموعه آثار متنوعی است در گستره پهناور، و از شعر و ادب گرفته و کلام، که هر یک از این آثار جاودانه و در نوع خود کم نظیر و تاثیر گذارند و به راستی که شاید نتوان یکی را بر دیگری برتری داد و فروغ هر یک به تنهایی چنان است که در سایه دیگری نتوان ماند.

از جمله این آثار، یکی هم دیوان وی، مشتمل بر قصاید و مقطعات و شماری دوبیتی و رباعی است که شاعر با آنها به طرح مضامین مختلف کلامی،فلسفی، و اخلاقی پرداخته است. ناصر خسرو که اسماعیلی مذهب بود و حجت خراسان، در آثار و به ویژه دیوان خود به تبلیغ و ترویج این نحله فکری پرداخته، و در کنار آن دیدگاه های خویش را نسبت به دیگر گرایش های فکری و دینی، و از جمله دینهای ایران باستان ابراز داشته است، که نوشتار حاضر بر این جنبه از دیوان وی نظر دارد. اما پیش از این نکاتی را درباره منابع مورد استفاده ناصرخسرو مطرح می سازیم.

در دیوان ناصرخسرو اشارات و تلمیحات متعددی به ایران باستان می توان دید. مجموع این موارد، که از شخصیتهای تاریخ روایی تا پادشاهان و شخصیتهای تاریخی را در بر می گیرد، میزان شناخت ناصرخسرو از ایران باستان – و به طریق اولی منابع دسترس وی – و دیدگاههایش را نسبت به آن نشان می دهند. غالب این اشارات با آنچه در شاهنامه فردوسی آمده، تقریبا یکسان اند و از این رو می توان گفت وی – که اندکی پس از فردوسی می زیسته – خواه از طریق شاهنامه و خواه از رهگذر روایتهای مکتوب یا شفاهی دیگر با تاریخ ایران آشنایی داشته است.

نامه پارسی تابستان 1382 شماره 29

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی