ریاضیات محض در تمدن اسلامی

1395/10/8 ۰۸:۴۹

ریاضیات در تمدن اسلامی از قرن دوم تا یازدهم هجری را گروهی «ریاضیات اسلامی» و گروهی دیگر «ریاضیات عربی» می خوانند، اما هیچ کدام از این دو عبارت کاملاً مناسب نیستند.

ریاضیات در تمدن اسلامی از قرن دوم تا یازدهم هجری را گروهی «ریاضیات اسلامی» و گروهی دیگر «ریاضیات عربی» می خوانند، اما هیچ کدام از این دو عبارت کاملاً مناسب نیستند. بسیاری از ریاضیدانانی که کارهایشان در این مقاله نام برده می شود، مسلمان بوده اند، اما ریاضیدانان دیگری با زمینه های مذهبی دیگر هم بوده اند.

تعدادی از مسائل ریاضی رابطۀ ویژه ای با مفاهیم اسلامی داشته اند، اما بخش عمدۀ ریاضیات در تمدن اسلامی مستقیماً با مذهب مرتبط نبود. بنابراین استفاده از عبارت های «ریاضیات عربی» و «ریاضیدانان عربی» در صورتی بهتر است که صفت عربی در معنی زبانی آن درک شود. بسیاری از ریاضیدانان مهم «عربی» که در ایران یا دیگر سرزمین های غیر عربی زبان زندگی می کردند، در حقیقت عرب نبودند، اما زبان عربی همواره زبان اصلی ریاضیات (و علم) در آن سرزمین ها بوده است. در قرن چهارم هجری و پس از آن، برخی از آثار ریاضی به زبان فارسی نگاشته یا ترجمه شده اند؛ اما تعداد آن ها در مقایسه با آثاری که به عربی نوشته شده ناچیز است، و بیشتر واژگان تخصصی ریاضی در این متون فارسی از عربی گرفته شده است.

متن کامل این مقاله نوشتۀ یان . پ . هوخندایک به ترجمۀ راضیه سادات موسوی است که در شمارۀ 8 دوفصلنامۀ میراث علمی اسلام و ایران (سال چهارم، شمارۀ دوم، پاییز و زمستان 1394) منتشر شده است.

دریافت مقاله

منبع: میراث مکتوب