درخشش قرآن مجید در مغرب‌زمین

1395/6/31 ۰۸:۵۸

«به خانه رفتم و فکر کردم که من، تمام عمر خود را صرف چاپ متون فلسفی و عرفانی و... کرده‌ام اما در مورد قرآن چیزی ننوشته‌ام، به جز یک فصل در کتاب «آرمان‌ها و حقایق اسلام». اما من دانشمند قرآنی نیستم! روز بعد با آنها تماس گرفتم و گفتم که از پروردگار خجالت می‌کشم... اما روز بعد که با من تماس گرفتند، حرف عجیبی زدند که اگر شما این پروژه را نپذیرید، ترجمه، به هیچ شخص دیگری، داده نخواهد شد و در کل انجام نخواهد گرفت. خیلی ناراحت شدم.

درباره کتاب «قرآن محقق» اثر سید‌حسین نصر

 سجاد صداقت : «به خانه رفتم و فکر کردم که من، تمام عمر خود را صرف چاپ متون فلسفی و عرفانی و... کرده‌ام اما در مورد قرآن چیزی ننوشته‌ام، به جز یک فصل در کتاب «آرمان‌ها و حقایق اسلام». اما من دانشمند قرآنی نیستم! روز بعد با آنها تماس گرفتم و گفتم که از پروردگار خجالت می‌کشم... اما روز بعد که با من تماس گرفتند، حرف عجیبی زدند که اگر شما این پروژه را نپذیرید، ترجمه، به هیچ شخص دیگری، داده نخواهد شد و در کل انجام نخواهد گرفت. خیلی ناراحت شدم. با خود گفتم که خداوند به من چه خواهد گفت؟ اینکه کلام من را بر زمین گذاشتی! اگر خدا، من را برای این امر برگزیده است، حتما حکمتی در آن، وجود دارد! از غضب الهی ترسیدم!» این جملات را سید‌حسین نصر، فیلسوف شهیر ایرانی در نشست «درخشش قرآن مجید در مغرب زمین» درباره کتاب خود The Study Quran بیان کرده است. کتابی مهم و تاثیرگذار که انتشار آن در آمریکا و توسط انتشارات «هارپروان» (HarperOne) به عنوان اتفاقی تازه در عرصه مطالعات قرآن‌پژوهی در غزب شناخته شده است. حضور سید‌حسین نصر به عنوان سرویراستار و انتشار کتاب توسط هارپروان که پیش از این کتاب The Study Bible و The  Study Torah را منتشر کرده، باعث شده این کتاب اثری مهم محسوب شود.

  یک ترجمه و تفسیر تازه
سید‌حسین نصر امروز رئیس بخش مطالعات اسلامی دانشگاه جورج‌واشنگتن است. او در طول سال‌های حضور خود در ایالات متحده آثار گوناگون در زمینه فلسفه و عرفان منتشر کرده، اما همان‌گونه که در ابتدای این متن اشاره شد، او در زمینه قرآن‌پژوهی اثر شاخصی ارائه نداده بود و انتشار این اثر پس از 10 سال تلاش و کوشش اتفاقی بزرگ محسوب می‌شود. نصر در گفت‌وگویی اذعان کرده بود ترجیح می دهد این اثر که عنوان آن در فارسی «قرآن محقق» خوانده شده است، «شناخت قرآن» ترجمه می‌شود. نام کامل این اثر دو هزار صفحه‌ای «شناخت قرآن؛ یک ترجمه و تفسیر جدید» است و نصر در آن تلاش کرده به عنوان سرویراستار همچون عنوان این کتاب ترجمه و تفسیر تازه از قرآن به دست دهد. در مراحل ترجمه و تفسیر این قرآن سه ویراستار در کنار نصر حضور داشته‌اند که هر یک 10 جز قرآن را ترجمه کرده‌اند و ویراستاری نهایی کار با خود نصر بوده است. این کتاب اما علاوه بر ترجمه قرآن دو بخش مهم دیگر نیز دارد. بخش اول که ترجمه قرآن است با توجه به تمام ترجمه‌های معروفی که به زبان انگلیسی وجود دارد، انجام شده است. نصر درباره این بخش می‌گوید: «ما از صفر، شروع نکردیم...، چند ترجمه مهم و همین‌طور ترجمه شیعه آقای [سیدعلی‌قلی] قرایی را گرفتیم تا ببینیم هر کدام برای هر آیه چه کلماتی در انگلیسی به کار برده‌اند... آنهایی که زبان مادری‌شان انگلیسی است، گفتند که این، بهترین ترجمه از قرآن است.»

  تفسیر سنتی از قرآن
بخش دوم این کتاب اما به نظر می‌رسد مهم‌ترین بخش آن است. تفسیری که نصر و همکارانش در این کتاب از قرآن ارائه داده‌اند شامل ویژگی‌هایی است که آن را به عنوان یکی از متفاوت‌ترین تفاسیر قرآن متمایز می‌کند. نصر و همکارانش در این قسمت برای اولین‌بار در تاریخ اسلام و البته برای نخستین بار در تاریخ مطالعات قرآنی در غرب، درصدد برآمده‌اند از تفسیرهای مختلف سنی و شیعه، لغوی، تاریخی، کلامی، فلسفی، عرفانی، به عربی و فارسی بهره‌برداری کنند. نصر درباره آنچه در این بخش انجام شده می‌گوید: «این اثر، یک تفسیر سنتی از قرآن کریم است. تمام عمرم طرفدار تفکر سنتی بودم و نمی‌توانستم در 80 سالگی، تغییر رویه دهم. این قرآن تمام سنت اسلامی را در‌برمی‌گیرد. سعی داشته‌ایم که پلی میان تفکر و تفسیر شیعه و سنی داشته باشیم.» در این کتاب علاوه بر احادیث نبوی و نهج‌البلاغه، از قدیمی‌ترین تفاسیر تا تفسیر المیزان علامه طباطبایی استفاده شده است. این تفسیر شامل تفاسیر لغوی تاریخی طبری‌ها و زمخشری‌ها و فخرالدین رازی‌ها یا تفاسیر عرفانی میبدی و ملاصدرا می‌شود و تمام طیف کامل تفسیر را در برمی‌گیرد. تفسیری سنی و شیعه که شاید در میان تفاسیر شرق شناسان، انتخابی تازه باشد.

  مقالات قرآنی
اما نصر این کتاب را علاوه بر ترجمه و تفسیر قرآن به مقالاتی مزین کرده که می‌تواند راهگشای بسیاری از قرآن‌پژوهان ‌غربی باشد. بخش سوم کتاب شامل ۱۷مقاله است که حدود ۴۰۰ صفحه را در‌بر می‌گیرد. مقالات شامل موضوعاتی مانند قرآن و مساله قانون و حقوق، قرآن و کلام و فلسفه، قرآن و ساختارهای اجتماعی، قرآن و عدالت، قرآن و زن و سبک ادبی قرآن است. آنچه اکنون درباره این کتاب می‌دانیم آن است که پس از انتشار مورد توجه دانشمندان اسلام‌شناس آمریکا و اروپا قرار گرفته و به ادعای نصر در دانشگاه‌‌های هاروارد، مریلند، جورج واشنگتن و شیکاگو و... کتاب اصلی، درس قرآن است و تدریس می‌شود. خبرها حکایت از آن دارد که این کتاب قرار است به فارسی و ترکی استانبولی نیز ترجمه شود و همین امر باعث خواهد شد شاهد اتفاقی تازه در دنیای قرآن‌پژوهی باشیم. The Study Quran:‌A‌New‌Translation and Commentary شاید یکی از کامل‌ترین کارهایی باشد که درباره قرآن در غرب انجام شده و عملا عامل درخشش قرآن مجید در مغرب‌زمین  است.

منبع: فرهیختگان