آیا حوزه «فرهنگ» واقعا با فقدان مرکز فرماندهی مواجه است؟

1395/5/10 ۱۰:۴۴

بدون تردید آنچه «ولنگاری فرهنگی» را به «سامان فرهنگی» تبدیل می‌کند، فعالیت تمام وقت و همه جانبه یک مرکز فرماندهی مقتدر است اما آیا دچار فقدان چنین مرکزی هستیم؟

بدون تردید آنچه «ولنگاری فرهنگی» را به «سامان فرهنگی» تبدیل می‌کند، فعالیت تمام وقت و همه جانبه یک مرکز فرماندهی مقتدر است اما آیا دچار فقدان چنین مرکزی هستیم؟

 اجلاس سراسری ادارات کل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، عملا فرصت مناسبی برای تعامل مدیران ستاد و صف این وزارتخانه است. امسال نیز سومین اجلاس سراسری از این دست تشکیل شد تا آمارها و بحثهای مختلفی درباره مسائل فرهنگی کشور مطرح شود.

در این بین، سخنان و اظهارنظرهای وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین سخنگوی این وزارتخانه، بیش از سایر سخنرانی های انجام گرفته، محتاج توجه و دقت است.

جنتی: مسئول ناهنجاری‌ها تنها ارشاد نیست

مروری بر این سخنان نشان می‌دهد که مهمترین قسمت حرف های دکتر علی جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در این اجلاس، به این شرح است:

* کل بودجه فرهنگی کشور، هفت هزار و یکصد میلیارد تومان است که تنها حدود هزار میلیارد تومان از این بودجه مختص وزارت ارشاد است.

* طبیعتا دوستان مسئول باید در برابر بودجه باقیمانده یعنی حدود شش هزار میلیارد تومان دیگر پاسخگو باشند.

* این همه اعتبارات اگر به صورت هماهنگ صرف شود، قطعا ثمرات بیشتری دارد.

* مسئول ناهنجاری های فرهنگی و اخلاقی جامعه، تنها وزارت ارشاد نیست.

* تبعیت از نظرات رهبر انقلاب در حوزه های فرهنگ و هنری، وظیفه ماست.

نوش‌آبادی: عمده نهادهای فرهنگی پاسخگو نیستند

همچنین مهمترین بخش سخنان حسین نوش‌آبادی، سخنگو و معاون حقوقی، امور مجلس و استان‌های این وزارتخانه در این اجلاس هم عبارتست از:

* بحث ولنگاری فرهنگی که رهبر معظم انقلاب به آن اشاره کردند، متوجه کل ساختار فرهنگی کشور است و نه فقط وزارت ارشاد.

* بخش عمده نهادها و مراکز فرهنگی کشور در مقابل نهادهای نظارتی پاسخگو نیستند.

* وجود نهادهای متعدد کار موازی فرهنگی – که تداعی کننده نوعی رقابت پنهان در حوزه فرهنگ است – در کنار عدم تمکین بیشتر این نهادها در برابر سیاستهای کلی حاکمیتی و کثرت مداخله گران حوزه فرهنگ و هنر و وجود برخی جریانات و باندهای سیاسی و تریبونها، از جمله مشکلات حوزه فرهنگ است.

* امروز فقدان یک مرکز فرماندهی مقتدر در حوزه ساختار فرهنگی کشور احساس می شود؛ مرکزی که بیش از پیش وجودش ضروری است. البته شوراهایی مانند شورای عالی انقلاب فرهنگی، شورای عالی فضای مجازی و شورای فرهنگ عمومی فعالیت دارند که به نظر می رسد در جهت ایجاد این فرماندهی مقتدر باید تلاش صورت گیرد.

* نهادهای قانونگذار هم چندان به موازات تحولات کشور، حرکت نمی کنند و در این زمینه مقداری کُندی داریم.

اکنون می‌توان این بخش از سخنان این دو مقام ستادی حوزه فرهنگ را چنین به بحث و تحلیل نشست.

از کدام «فقدان» سخن می‌گویید؟

یک. این نکته در سخنان هر دو مقام مسئول وجود دارد که مسئول ناهنجاری‌های حوزه فرهنگ و ولنگاری‌های فرهنگی کشور، فقط وزارت ارشاد نیست. این نکته البته نکته درستی است و کسی نمی‌تواند درباره آن تردید داشته باشد؛ اما از طرف دیگر، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم به عنوان یک نهاد دولتی و حاکمیتی، باید در حدّ خود، پاسخگوی عملکرد خود باشد و نباید فرافکنی انجام دهد.

بدیهی است که وزارت ارشاد در زمینه بودجه، پاسخگوی یک هفتم بودجه فرهنگی کلّ کشور (هزار میلیارد از مجموع حدود هفت هزار میلیارد تومان) است و سایر نهادها هم باید پاسخگوی دریافتی خود از شش هفتم دیگر بودجه فرهنگی کشور باشند. البته این نکته آقای سخنگو که اکثر نهادهای برخوردار از شش هفتم بودجه فرهنگی کشور، پاسخگوی عملکرد خود نیستند، محتاج بررسی نهادهای قانونگذار و نظارتی است که ارائه گزارشی از این بررسی به عموم مردم لازم می نماید.

در این باره، معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت ارشاد هم در سخنانی بیان داشته که حدود ۲۵ نهاد برخوردار از شش هفتم بودجه فرهنگی کل کشور – که رقمی حدود شش هزار میلیارد تومان است – درباره عملکرد خود به کسی پاسخگو نیستند! اگر چنین باشد، شاید بتوان گفت که تعبیر ولنگاری فرهنگی رهبری خبیر انقلاب هم تا حدودی می‌تواند ناظر به همین عدم پاسخگویی دستگاه‌های متعدد فرهنگی درباره بیش از ۸۵ درصد بودجه فرهنگی کشور باشد. اما به هر حال چنین ادعایی بدون ارائه دلیل غیر قابل اثبات است و این نهاد های نظارتی هستند که می توانند صحت این ادعا را رد یا تأیید کنند.

در این زمینه می‌توان پیشنهاد داد که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، حداقل خود با ارائه گزارش دوره‌ای شفاف عملکردش به ملت، هم الگویی برای نهادهای دیگر در جهت پاسخگویی باشد و هم با مطالبه پاسخگویی نهادهایی که به زعم وزارت ارشاد غیر پاسخگو هستند؛ از مجلس و سازمان های نظارتی، به تسریع تحقق این روند کمک نماید.  

دو. اگر طبق گفته وزیر محترم ارشاد، این وزارتخانه خود را موظف به تبعیت از نظرات رهبر حکیم انقلاب می‌داند، باید گفت که حضرت آقا در بیانات اخیر خود، بحث «ولنگاری فرهنگی» را به صراحت بیان فرموده و از طرفی آن را نه تنها متوجه وزارت ارشاد، بلکه متوجه همه نهادهای فرهنگی کشور دانسته‌اند. بنابراین بر همه نهادهای فرهنگی و از جمله وزارت ارشاد است که این هشدار رهبر بصیر انقلاب را جدی بگیرند و در بازتبیین وظایف، دقت در عملکردها و ارائه گزارش‌های فعالیت‌های خود، کمال هوشیاری، دقت و سرعت را به کار گیرند و هر یک، ارائه گزارش و پاسخگویی را به ارائه گزارش دیگری، موکول ننماید.

سه. آنچه که سخنگوی وزارت ارشاد مبنی‌بر نهادهای متعدد فرهنگی موازی کار و کثرت مداخله‌گران در امور فرهنگی و برخی جریانات و باندهای سیاسی و تریبون‌ها اشاره می‌کند، مطلبی نیست که منافی وظایف مصرّح این وزارتخانه باشد.

به بیان دیگر، وزارت ارشاد باید درباره موازی کاری فرهنگی، عدم تمکین برخی نهادهای فرهنگی غیرپاسخگو، ضرورت هماهنگی دستگاه‌های فرهنگی و مسائلی از این دست، به وظیفه خود در بازسازی ساختار و محتوای وزارتخانه و زیر مجموعه‌های آن عمل نماید و با ارائه هر طرح، لایحه یا پیشنهاد لازم به دولت، نهادهای قانونگذار و سازمان‌های نظارتی، در رفع این مشکلات پیش قدم باشد.

چهار. مشخص نیست که چرا سخنگوی وزارت ارشاد در سخنان خود، به مسئله «فقدان» مرکز فرماندهی مقتدر در حوزه فرهنگی کشور به لحاظ ساختاری، اشاره می‌کند؛ چراکه خود وی در ادامه سخنانش، به شورای عالی انقلاب فرهنگی و یا دو شورای دیگر اشاره دارد و بر این باور است که باید برای ایجاد این فرماندهی مقتدر تلاش صورت گیرد.

بنابراین مجموع این گفته‌ها نشان می‌دهد که فقدانی در این باره وجود ندارد؛ بلکه شاید نیاز است تا شورای عالی انقلاب فرهنگی، هم در زمینه وظایف استراتژیک و والای خود، هم در زمینه بازتعریف مسئولیت‌های فرهنگی نهادهای متعدد فرهنگی کشور، هم در زمینه هماهنگ سازی اجرایی فعالیت‌های فرهنگی، هم در زمینه نظارت بر عملکردها و هم در زمینه مطالبه پاسخگو بودن همه دستگاه‌های فرهنگی کشور – که سهمی از بودجه بیش از هفتاد هزار میلیارد ریالی فرهنگ کشور در اختیار دارند – بیش از پیش فعال و پویا باشد تا «ولنگاری فرهنگی» جای خود را به «سامان فرهنگی» بدهد.

منبع: مهر