تکاپوهای نظامی صفویان در راه رسیدن به قدرت / احمد کامرانی فر

1395/4/26 ۱۳:۴۲

کاپوهای رسمی خانواده شیخ صفی جهت حضور در عرصۀ پرتلاطم ایران به روزگار شیخ جنید باز می گردد. او با نظامی کردن طریقت صوفیانه اردبیل و آراستن سپاهی به عزم جهاد و برقراری اتحادهای سیاسی، آشکارا در پی کسب قدرت برآمد. هرچند تلاش هایش نافرجام ماند و جان بر سر سودای خویش باخت، اما طرح نیمه تمامش را فرزندش شیخ حیدر به اتمام رساند و با شکل دهی صوفیان و مریدان وفادار جدش، یک سازمان نیرومند نظامی را برای رسیدن به آرمان هایش وارد عرصۀ مبارزات نمود. او نیز مانند پدر، جان بر سر آرزوهایش نهاد. اما شاید مهمترین ثمره تلاشش شکل گیری نیروی منسجم قزلباش بود که یادگاری گران بها برای فرزندش اسماعیل به شمار می رفت.

چکیده: تکاپوهای رسمی خانواده شیخ صفی جهت حضور در عرصۀ پرتلاطم ایران به روزگار شیخ جنید باز می گردد. او با نظامی کردن طریقت صوفیانه اردبیل و آراستن سپاهی به عزم جهاد و برقراری اتحادهای سیاسی، آشکارا در پی کسب قدرت برآمد. هرچند تلاش هایش نافرجام ماند و جان بر سر سودای خویش باخت، اما طرح نیمه تمامش را فرزندش شیخ حیدر به اتمام رساند و با شکل دهی صوفیان و مریدان وفادار جدش، یک سازمان نیرومند نظامی را برای رسیدن به آرمان هایش وارد عرصۀ مبارزات نمود. او نیز مانند پدر، جان بر سر آرزوهایش نهاد. اما شاید مهمترین ثمره تلاشش شکل گیری نیروی منسجم قزلباش بود که یادگاری گران بها برای فرزندش اسماعیل به شمار می رفت.

شاه اسماعیل با تکیه بر میراثی که پدر و پدربزرگش – جهت به دست آوردن قدرت دنیوی با تکیه بر یک نیروی نظامی منسجم – برایش به یادگار نهاده بودند و به یمن جایگاه معنوی اجدادش و به ویژه نام بلند آوازۀ شیخ صفی الدین اردبیلی در سایۀ مساعدت گروهی از صوفیان جان نثار که بیش از هر چیز به نظامی گری متصف بودند تلاشش را جهت بنیان نهادن حکومتی مستقل آغاز کرد و با توجه به تجاربی که از گذشته خاندانش باقی مانده بود به سرعت در این راه توفیق یافت.

این مقاله نگاهی دارد به تکاپوها و کوشش های نظامی سه تن از اعضای خاندان صفویه در راه رسیدن به قدرت که دو نفر از آنها جان بر سر سودای خو.یش نهادند و سومینشان البته به رویای پدر و پدربزرگش جامۀ عمل پوشاند و حکومتی را به نام جد بزرگشان بنیاد نهاد. چگونگی شکل گیری نیروی قزلباش به عنوان بازوی نظامی صفویان برای رسیدن به قدرت، نقش این نیرو در اولین حرکت های نظامی روزگار جنید و سپس تشکیل، سازماندهی و آغاز فعالیت های رسمی این نیرو در کنار جنید و سرانجام چگونگی یاری رساندن آنان به اسماعیل برای تشکیل حکومت مورد بررسی، ارزیابی، تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

تاریخ ایران و اسلام دانشگاه لرستان پاییز و زمستان 1387 شماره 4

دریافت مقاله

منبع: پرتال جامع علوم انسانی