نمایشگاه بین المللی وین در سال 1873 میلادی از نگاه ناصرالدین شاه قاجار/ فاطمه قاضیها

1395/3/18 ۱۱:۵۹

نمایشگاه بین المللی وین در سال 1873 میلادی از نگاه ناصرالدین شاه قاجار/ فاطمه قاضیها

امروز باید برویم به شهر وین و تماشای اکسپوزسیون exposition ، صبح برخاستم ، هوا بواسطه باران دیشب و ابر امروز که از تفضلات غیبی خداوند تعالی بود، بسیار سرد و خنک بود والا با گرمای شدید و گرد و خاک راه شهر بسیار بسیار مشکل بود رفتن به شهر . بسیار شکر خدا را کرده ، رخت پوشیدم ، سوار شده رفتم . همه شاهزاده ها و غیره بجز نصرت الدوله و علاء الدوله و عضدلاملک ، امین السلطان ، محمد علی خان ، عرفانچی و بعضی دیگر ، همه در رکاب بودند .

شرح تصویر فوق:

یک صحنه در نمایشگاه بین المللی وین در سال ۱۸۷۳ ( سفر اول فرنگستان ۱۲۹۰ ه. ق) رنگ وروغن روی بوم، به ابعاد۲۴ در ۳۵ سانتیمتر.

حاوی پرتره ناصرالدین شاه و امپراتور فرانتس ژوزف ( پادشاه اتریش و مجارستان از۱۸۴۸تا سال ۱۹۱۶ میلادی)

روزشنبه ۷ [جمادی الثانی۱۲۹۰]

امروز باید برویم به شهر وین و تماشای اکسپوزسیون exposition ، صبح برخاستم ، هوا بواسطه باران دیشب و ابر امروز که از تفضلات غیبی خداوند تعالی بود، بسیار سرد و خنک بود والا با گرمای شدید و گرد و خاک راه شهر بسیار بسیار مشکل بود رفتن به شهر . بسیار شکر خدا را کرده ، رخت پوشیدم ، سوار شده رفتم . همه شاهزاده ها و غیره بجز نصرت الدوله و علاء الدوله و عضدلاملک ، امین السلطان ، محمد علی خان ، عرفانچی و بعضی دیگر ، همه در رکاب بودند . راندیم ، با را ه آهن. از یک ساعت کمتر است تا به شهر . صحرا بسیار بسیار با صفا بود ، گلهای مختلف زرد ، سفید ، چمن خوب ، هوای خوب دیده شد . خرگوش زیادی توی حاصلها و غیره بودند . رسیدیم نزدیک شهر . شهر وین در گودی اتفاق افتاده است . تا به نزدیک شهر نرسند از دور شهر هیچ دیده نمی شود. یک طرف شهر که همان تپه و کوههای شونبرون است ،کوهستان است ، شهر در زیر آن تپه ها و بسیار در محل گودی واقع است ، به همین جهت هوایش گرم و بد است . در فصل تابستان قلعه و حصار و خندق هم ندارد ، بواسطه گودی وسط شهر از اطراف شهر که داخل می شوند باید از کوچه های سرازیر داخل شهر شوند و همچنین در خروج ازشهر باید سربالا بروند تا خارج شوند . رورخانه دانوب از کنار شهر یعنی بیرون شهر می گذرد . یک شعبه از رودخانه را نهر دستی ساخته داخل شهر کرده اند. از رودِ سن پاریس بسیار کوچکتر است . کشتی بخار بسیار کوچک درآن حرکت می کند . آب این رودخانه هم خوردنی نیست و اهل شهر آب خوردن نداشتند و از خوردن آب دانوب که به کثافت از شهر می گذشت اغلب ناخوش می شدند . حالا امپراطور از پول و خرج خود اهل شهر که جمع شده پول داده اند ،از آب رودخانه های برفی کوهها و چشمه ها نهر عظیمی کنده برای آب خوردن به شهر می آوردند ، هنوز تمام نشده است ، خرج زیادی هم شده است . گفتند یک سال دیگر تمام می شود جمعیت شهر وین ششصد هزار نفر است ..

خلاصه امپراطور با همه صاحب منصبان و غیره دم گار حاضر بودند . پیاده شدم ، دست به امپراطور داده ،سوار کالسکه اسبی شدیم ، راندیم ، همه جا از توی شهر و بولواری که تازه ساخته اند از پهلوی عمارت بلودر belvedere که عمارت قدیم است و حالا پرده های نقاشی آنجا گذاشته اند گذشتم ، از نزدیک آرسنال که دیوار بزرگ و بروج داشت گذشتیم . آرسنال یعنی جایی که اسباب جنگ و قورخانه می گذارند . از پل شعبه رودخانه دانوب که به شهر آورده اند گذشته وارد خیابان طولانی که طرفین درختان قوی داشت شدیم که راست می رود به عمارت اکسپوزیسیون رفتم ، طرفین خیابان همه باغ وسیع و چمن است ، قهوه خانه های زیادی بود که از چوب ساخته بودند ، بسیار قشنگ ، صندلی زیادی بود ، با چراغهای فانوسی گاز ، رفتیم تا رسیدیم نزدیک اکسپوزیسیون . از اول شهر الی اینجا همه جا جمعیت بود . اما بواسطه شهرت ناخوشی وبا و گرمی هوای شهر و کثافت شهر از معتبرین خود شهر و خانمها و غیره هیچکس در شهر نیست ، همه ییلاقات و جاهای دور رفته اند . زن خوشگل هیچ ندیدم . بسیار کم ، به ندرت . آنچه مرد و زن و بچه امروز دیدم همه کثیف و رنگ های پریده و اغلب ناخوشی برص و جذام داشتند ، اغلب فقیر بودند ، مثل اهالی شهر زنجان خمسه به نظر آمدند.

خلاصه وارد پاوییون pavillonامپراطور که عمارت مخصوص خودش است در خارج اکسپوزیسیون شدیم ، میز حاضر بود ، رفتیم سر میز ، ناهار مفصلی خورده شد .

بعد از ناهار با امپراطور و غیره رفتیم داخل اکسپوزیسیون شدیم ، محوطه بزرگی است ،

مثل چهار سو مانند ساخته اند ، وسط بازار گنبد بلند گشادی است ، خیلی بنای عالی و تماشایی است ، پله و راه هم دارد که مردم بالای او برای تماشا می روند ، همه این طاق گرد و بازار ها و غیره از آهن و شیشه است . یعنی آینه . از این گنبد بزرگ سایر بازارها منشعب می شود به هر طرف ، اطراف این بازار هم مدور است ، دو راه دارد که بیرون می روند و می آیند و هوا داخل می شود باقی بسته است . در زیر گنبد بزرگ فواره و حوض بسیار خوبی فرانسه ها ساخته اند که آب می ریخت ، جمعیت زیادی توی اکسپوزیسیون بودند ، اما مثل همانهایی که در شهر دیدم ، یک خانم معتبر و یک زن خوشگل دیده نشد .

برای هر دولتی که اسباب و متاع خود را آورده است ، مکانها و جاهای مخصوص داده اند ، مثلا دولت فرانسه یک راسته بازار و دو بازار دیگر در جنبین آن راسته دارد ، متاع دولت خودش را از هر جور حتی ساقه فلان درخت جنگل فلان ولایت فرانسه چه رنگ و ترکیب است فرستاده است با برگ خشک آن ، یا فلان حیوان و شکار یا مرغ در فلان محال و شهر فرانسه چه ترکیب است صورت آنها بعینها آنجاست . از این جزئیات قیاس بکنید ، به متاعهای کلی و نقیس مثل پارچه های پشمی ، ابریشمی ، آینه ، بلور ، اسباب حرب و غیره و غیره غیره که همه رابا سلیقه تمام فرستاده اند . سایر دول هم به همین طور . اما بعضی دول بزرگ مثل روس ، انگلیس آلمان و غیره و خود دولت اتریش جای زیاد و اسباب زیاد دارند . دولت عثمانی و مصر و یونان و ژاپن ، چین وغیره و غیره همه بقدر کفایت از هر قسم متاع فرستاده اند . همینطور بازارها را دولت به دولت با امپراطور گردش می کردیم تا رسیدیم به جایی که متاع دولت ایران را گذاشته بودند با وجودی که اغلب متاعها دیر رسیده و هنوز هم نرسیده و با وجودی که سه ماه قبل از این حکم شد که تجار و غیره اسباب جمع کرده بفرستند و بسیار دیر بود ، باز هم اسباب و متاع نفیس خیلی دیده شد. قدری انجا ایستادم . امپراطور می خواست برود پیش زنش ، چون ناخوش است و در ییلاق است ، وداع کردیم ، امپراطور رفت ، ما باز هم همه بازار راگشته، گران دوک کنستانتین برادر امپراطور روس را در بازار دیدم ، چون در پطر خیلی با او صحبت کرده بودم و شاهزاده خوبی است ایستادیم ، تعارف کرده زیاد صحبت کردم ، اما قدری بدحال و رنگ و رو رفته بود ، پرسیدم ، جهت را گفت ، بعد از مراجعت از نیکلائیف به پطر به کرونشتاد رفته بودم از آنجا از کشتی به کشتی دیگری یوخواستم داخل شوم ، زمین خورده بود است ، پایش زیاد درد آمده است و خیلی اذیت کشیده است . خلاصه بعد از توی اکسپوزیسیون رفتیم بیرون، عماراتی که نمونه عمارات مملکتها را ساخته اند گردش شد . یک عمارت خوب و مسجد عالی با مناره بلند از دولت مصری ساخته بودند . یک عمارت و قهوه خانه دولت عثمانی ساخته بود . یک عمارت آینه کاری بسیار خوب از دولت ایران ساخته بودند . بجز اینها دیگر عمارتی از سایر دول ندیدم . رفتیم به عمارت ایران ، چندپله می خورد ، یک نفر بنا ، یک نفر نجار ، اسم بنا اوستاد اسمعیل است . با وجودیکه سه ماه است مامور کرده بودیم بیاید ،این عمارت را بسازد ، بسیار بسیار خوب از عهده بر آمده به این زودی همچه عمارتی ساخته است، خیلی جای تحسین داشت . نجار و بنا حاضر بودند ، بنّا زبان آلمان را هم خوب یاد گرفته است ، در این سه ماهه ، این بیشتر مایه تعجب ما شد ، مخارج زیادی هم به این عمارت شده است آنجا نشستم ، ارشیدوک رنیر شاهزاده است ،

رییس اکسپوزیسیون در حضور ما بود ، نشستیم ، قدری بستنی خوردیم ، قلیانی کشیده شد . بعد آمدم پایین رفتم . بناهای دولت عثمانی و مصری را تماشا کرده سوار کالسکه شده از سایر عمارات شهر رفتیم ، از عمارات و بازارها و غیره گذشتیم ،آخر به عمارت نشیمن امپراطوررسیدیم . از آنجا هم گذشته به گار gar رسیدیم . صدراعظم رفت شهر ، مهمان بود ، با شاهزاده ها ، ما راندیم به منزل .

سیاچی هم رفت شهر . رسیدیم به منزل ، الحمدلله تعالی بسیار خوش گذشت ، شب را دیر خوابیدم . کاستیگر خان نمسه ای ، محمد علیخان امین السلطنه ، فلان ، بهمان ، چه ، چو ، هوهو ، عجب چیزی است . الحمدلله تعالی خوابیدیم . ابریشمی گلابتون زرد ، درویش ، دیوانه ، استاسیونها ، رفتیم و بردیم .

خرج این اکسپوزیسیون از دولت است ، هفت کرور خرج کرده اند . بعد از سه ماه دیگر برچیده می شود . از قیمت مصالح و از منافع آیند و روند که پول می دهد داخل می شوند سه کرور و نیم عاید دولت خواهد شد .نصف خرج ضرر دولت است ، از آن طرف می گویند از آمد و رفت زیاد از راههای دیگر منافع حاصل می شود که مبلغی منفعت رعیت و دولت است . اما ظاهرا ضرراست، این امپراطور ۲۳ سال است سلطنت می کند . فردینانداول که عموی این پادشاه است امپراطور بود ، از سلطنت استفعا کرد ، حالا هم زنده است ، هشتاد سال دارد و در شهر پراک که یکی از شهرهای بزرگ اتریش است زندگی می کند . سلطنت به برادر او که پدر امپراطور حالیه است می رسید ، او هم نخواست سلطنت را داد به پسرش و پدر هم حال زنده است ، زمستانها در وین است ، تابستان به ایشل ischl که ییلاق است می رود ، حال هم آنجاست بهمن میرزا از تفلیس به اکسپوزسیون آمده بوه است ، قبل از ما رفته است

 

 

شرح تصاویر درون متن به ترتیب قرار گرفتن :

۱-ساختمان نمایشگاه از بالا

۲ - سالن ماشین آلات

۳ -کنسرت در محل نمابشگاه

۴ -ساختمان مدور نمایشگاه

منبع: حلقه کاتبان - قاجاریه

نظر دهید
نظرات کاربران

کاربر گرامی برای ثبت نظر لطفا ثبت نام کنید.

گزارش

ورود به سایت

مرا به خاطر بسپار.

کاربر جدید هستید؟ ثبت نام در تارنما

کلمه عبور خود را فراموش کرده اید؟ بازیابی رمز عبور

کد تایید به شماره همراه شما ارسال گردید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.:

ثبت نام

عضویت در خبرنامه.

قبلا در تارنما ثبت نام کرده اید؟ وارد شوید

کد تایید را وارد نمایید

ارسال مجدد کد

زمان با قیمانده تا فعال شدن ارسال مجدد کد.: