مصاحبه‌های تاریخ شفاهی کتاب می‌شوند

1393/4/1 ۱۳:۴۰

در گذشته پژوهشگران و دانشجویان ناچار بودند به صورت حضوری به سازمان اسناد و کتابخانه ملی مراجعه کرده و از مصاحبه ها استفاده نمایند اما با انتشار کتب تاریخ شفاهی فرصتی پیش آمده تا این منابع در اختیار عموم قرار بگیرد. تاریخ شفاهی (oral History) یکی از شیوه های پژوهش در تاریخ است و به شرح و شناسایی وقایع، رویدادها و حوادث تاریخی بر اساس دیدگاه ها، شنیده ها و عملکرد شاهدان، ناظران و فعالان آن ماجراها می پردازد.

تاریخ شفاهی (oral History) یکی از شیوه های پژوهش در تاریخ است و به شرح و شناسایی وقایع، رویدادها و حوادث تاریخی بر اساس دیدگاه ها، شنیده ها و عملکرد شاهدان، ناظران و فعالان آن ماجراها می پردازد.

غلامرضا عزیزی معاونت سازمان اسناد و کتابخانه ملی در گفت و گو با خبرنگار لیزنا درباره چاپ مصاحبه های تاریخ شفاهی به صورت کتاب گفت: سازمان اسناد ملی با یک برنامه خاص شروع به این کار کرده است و با افرادی که مجوز دارد مصاحبه می کند و آن ها را به صورت کتاب منتشر خواهد کرد.

وی اظهار داشت: سازمان خودش را موظف می داند تا شرایطی که در زمان مصاحبه با فرد مصاحبه کننده را دارد رعایت کند. در زمان مصاحبه یک فرم به افراد مصاحبه شونده داده می شود که در آن فرم از افراد خواسته می شود راجع به اینکه اطلاعتشان چگونه در اختیار دیگران قرار گذاشته شود؛ نظر خود را بیان کنند. به طور مثال بعضی افراد تمایل دارند مصاحبه آن ها در زمان حیات و برخی بعد از حیات منتشر شود.

وی درباره انتشار کتابهای تاریخ شفاهی بیان داشت: در گذشته پژوهشگران و دانشجویان ناچار بودند به صورت حضوری به سازمان مراجعه کرده و از مصاحبه ها استفاده نمایند اما با انتشار کتب تاریخ شفاهی فرصتی پیش آمده تا این منابع در اختیار عموم قرار بگیرد.

همچنین شفیقه نیک نفس، رئیس گروه تاریخ شفاهی در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، در گفت و گو با خبرنگار لیزنا درباره کتاب های منتشر شده از مصاحبه های تاریخ شفاهی گفت: اولین کتاب خاطرات چاپ شده از غلامحسین بیگدلی با عنوان «از کاخ های شاه تا زندان های سیبری» در سال 87 چاپ شده است. از همایش تاریخ شفاهی که در سال 85 برگزار شد، یک مجموعه مقالات تاریخ شفاهی در سال 87 به چاپ رسید.

شفیقه نیک نفس ادامه داد: راهنمای تاریخ شفاهی در سال گذشته به چاپ رسید. همچنین کتاب «خاطرات نصراله خازنی» که مجموعه خاطرات ایشان است، «مهندس مرتضی حقوقی در حوزه توسعه کشاورزی در ایران»، «مهندس احمد آل یاسین در حوزه توسعه در ایران»، مجموعه ای از چندین خاطرات هستند که در دستور کار واحد انتشارات قرار دارد.

شفیقه نیک نفس در ادامه درباره مراحل کار تاریخ شفاهی در سازمان اسناد توضیح داد: تاریخ شفاهی سال های زیادی است که شروع شده است. سازمان اسناد و کتابخانه ملی در زمینه تاریخ شفاهی، فعالیت خود را از سال 71 در جایگاه آرشیو ملی شروع کرد. آرشیو ملی یک سازمان مادر است که می خواهد به سوالات پژوهشگران در حوزه های مختلف تاریخی پاسخ دهد. مصاحبه های زیادی تا کنون انجام شده که برنامه چاپ برای همه مصاحبه ها نداریم و فقط جنبه اطلاع رسانی برای پژوهشگران را دارند. این مصاحبه ها پیاده سازی و فهرست نویسی می شوند و در اختیار پژوهشگران قرار می گیرند.

وی در ادامه گفت: این برنامه همیشه ادامه دار است و اگر شرایط از لحاظ حجم، اعتبار مطالب، و سندیت مناسب باشد مصاحبه ها به صورت کتاب در می آیند.

نیک نفس درباره همکاری با سازمانهای دیگر در حوزه تاریخ شفاهی گفت: با سازمان هایی که در حال حاضر در حوزه تاریخ شفاهی فعالیت می کنند در تعامل هستیم. چندین نشست تاریخ شفاهی برگزار شده است. سازمان اسناد، موسسه مطالعات تاریخ معاصر، آستان قدس رضوی با هم در زمینه تاریخ شفاهی و همچنین برگزاری نمایشگاههایی از این دست مشارکت دارند. هر کدام از این سازمان ها با هدف خاص خود مصاحبه ها را انجام می دهد و زمینه مصاحبه ها در هر سازمانی متفاوت است. مثلا آستان قدس رضوی در زمینه تاریخ شفاهی محلی فعالیت می کند.

وی در پایان به روال کار تاریخ شفاهی در سازمان اسناد اشاره کرد و گفت: روال کار در گذشته به این صورت بود که مصاحبه ها با چهره هایی انجام می شد که تاثیر خاصی برتاریخ معاصر داشتند. اما در حال حاضر روال کار به این صورت است که موضوعی انتخاب می شود و افرادی که در رابطه با آن موضوع هستند شناسایی و سپس مصاحبه با آن ها انجام می شود. در گذشته مصاحبه ها شخصیت محور بود و در حال حاضر به سمت موضوع محور قدم گذاشته ایم.

گفتنی است مصاحبه هایی که در سازمان اسناد انجام شده اند بر روی وب سایت کتابخانه ملی در دسترس علاقه مندان قرار دارند.

لیزنا

نظر دهید