ملکیان: نهضت ترجمه کشور را از تک‌آوایی فرهنگی نجات می‌دهد

1393/3/11 ۱۱:۰۹

مصطفی ملکیان می‌گوید: نهضت ترجمه کشور را از تک‌آوایی فرهنگی نجات می‌دهد و هیچ کشور، تمدن و فرهنگی از هیچ چیز بجز تک‌آوایی فرهنگی لطمه نمی‌خورد. آیین رونمایی از کتاب «دانشنامه فلسفه اخلاق» روز 10 خرداد ماه با حضور مصطفی ملکیان، محسن جوادی و انشاءالله رحمتی مترجم اثر در کتابخانه ملی ایران برگزار شد. ملکیان در بخشی از این مراسم با اشاره به ضرورت وجود جریان ترجمه در کشوری مانند ایران گفت: بدون سر سوزنی مبالغه و اغراق می‌گویم که ترجمه بزرگترین خدمت به جامعه‌ای مانند ایران است.

مصطفی ملکیان می‌گوید: نهضت ترجمه کشور را از تک‌آوایی فرهنگی نجات می‌دهد و هیچ کشور، تمدن و فرهنگی از هیچ چیز بجز تک‌آوایی فرهنگی لطمه نمی‌خورد.

آیین رونمایی از کتاب «دانشنامه فلسفه اخلاق» روز 10 خرداد ماه با حضور مصطفی ملکیان، محسن جوادی و انشاءالله رحمتی مترجم اثر در کتابخانه ملی ایران برگزار شد. ملکیان در بخشی از این مراسم با اشاره به ضرورت وجود جریان ترجمه در کشوری مانند ایران گفت: بدون سر سوزنی مبالغه و اغراق می‌گویم که ترجمه بزرگترین خدمت به جامعه‌ای مانند ایران است.

وی با بیان اینکه نهضت ترجمه دو فایده عمده دارد، افزود: نخستین فایده ترجمه این است که کشور را از تک‌آوایی فرهنگی نجات می‌دهد چرا که هیچ کشور، تمدن و فرهنگی از هیچ چیز بجز تک‌آوایی فرهنگی لطمه نمی‌بیند.

وی ادامه داد: وقتی آوای یک جامعه ولو اینکه درست‌ترین آوا باشد در جامعه به صورت تکی بیان شد جز ویرانگری چیزی به بار نمی‌آورد.

به گفته این استاد فلسفه اخلاق ترجمه، آوای ما را نسبت به فرهنگ و جامعه‌های دیگر باز می‌کند و فرآورده‌های ترجمه هرکدام یک آوای جدید در طرح مساله، حل مشکل و پاسخگویی به سوال‌ها پدید می‌آورد.

وی با بیان این‌که فراهم کردن مواد خام برای اندیشیدن یکی دیگر از دو قاعده‌ عمده نهضت ترجمه است، اظهار کرد: عمیق‌ترین فهم ما اگر مواد خامی در اختیارش نباشد که براساس آن فهمش را پیاده کند به هیچ جایی نمی‌رسد.

وی در همین باره توضیح داد: بزرگترین و قوی‌ترین نجار تا چوبی نداشته باشد نمی‌تواند نجاری کند. بزرگ‌ترین متفکران نیز اگر مواد خام نداشته باشند نمی‌توانند عمق فهم خودشان را روی آن مواد پیاده کنند.

ملکیان همچنین گفت: متاسفانه ما ماده‌ای نداریم که براساس تفکر خودمان به آن شکل بدهیم. از این جهت است که ترجمه مواد خام در اختیار ما می‌گذارد که ما براساس آن می‌توانیم بسیاری از فرآورده‌ها را رد، اثبات، تایید، انکار، اصلاح و جرح و تعدیل کنیم.

به گفته این استاد فلسفه نهضت ترجمه‌ای که جهان اسلام را به فرهنگ و تمدنی رساند که اکنون از آن به عنوان رنسانس اسلامی یاد می‌شود از اوایل دوره عباسی آغاز شد و تا قرن‌ها ادامه داشت.

وی ادامه داد: این نهضت ترجمه ما را به یک تفکر پویا رساند و امروز نیز نیازمند نهضت ترجمه دیگری هستیم تا دوباره تفکری اصیل و مستقل پدید بیاوریم. ما نباید چرخ را دوباره اختراع کنیم بلکه باید چرخ‌ها را تکمیل کنیم.

ملکیان در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به جایگاه پایین مترجمان در کشور گفت: متاسفانه در کشور ما رایج شده که ترجمه درجه چندم را به یک ترجمه درجه یک ترجیح می‌دهیم در حالی که باید جایگاه مترجمان والا را قدر نهیم.

وی با اشاره به کارهای کمی و کیفی انشاءالله رحمتی افزود: مترجم دانشنامه فلسفه اخلاق تاکنون 23 کتاب ترجمه کرده و چندین اثر دیگر نیز در دست انتشار دارد. باید بگویم وی از معدود مترجمانی است که در طی 25 سال ترجمه خود رشد کرده در حالی که امروز مترجمانی در جامعه وجود دارند که پس از سال‌ها ترجمه همچنان اثر آخرشان با اثر نخستشان یکی است چرا که با نان شهرت ارتزاق می‌کنند نه با نان دقت.

وی تاکید کرد: در میان بیشتر مترجمانی که در ایران رشدی نمی‌کنند رحمتی از معدود مترجمانی است که بین آثارش یک فضای کهکشانی وجود دارد و این رشد مهم‌تر از فرآورده کار است چرا که در واقع فرایند کار وی بیشتر است بنابراین من به وجود افرادی مانند ایشان که نسبت به هستی نوعی قدردانی دارند مباهات می‌کنم.

این استاد فلسفه اخلاق در بخش دیگری از سخنانش با اشاره به پدیده «اخلاقی زیستن» گفت: پدیده اخلاقی زیستن یکی از نهادهای اجتماعی ثابت و مشترک است که از آن هفت علم پدیدارشناسی اخلاق، روانشناسی اخلاق، جامعه‌شناسی اخلاق، تاریخ اخلاقی‌زیستن، تاریخ مکاتب و نظریه‌ها و نظام‌های اخلاق، اخلاق مقایسه‌ای و فلسفه اخلاق پدید آمده است.

به گفته ملکیان آن چه که رحمتی در دانشنامه فلسفه پل ادوارد استخراج کرده به مباحث روانشناسی اخلاق و فلسفه اخلاق اختصاص دارد.

وی با بیان اینکه اخلاق هنجاری و اخلاق تحلیلی هر دو فلسفه اخلاق هستند، گفت: اخلاق تحلیلی به سه موضوع معناشناسی اخلاق، وجودشناسی اخلاق و معرفت‌شناسی اخلاق تقسیم می‌شود که هر سه این موضوعات در کتاب دانشنامه فلسفه اخلاق وجود دارد.

وی ادامه داد: همچنین اخلاق هنجاری به دو بخش اخلاق هنجاری کلی و اخلاق هنجاری جزئی (شامل اخلاق حرفه‌ها و صنف‌ها و اخلاق مسائل مستحدثه اخلاقی) تقسیم می‌شود که این مقالات نیز در کتاب مطرح شده است اما بهتر بود که ابتدا موضوع فلسفه اخلاق در کتاب طرح می‌شد و پس از آن به ترتیب مباحث مرتبط به اخلاق تحلیلی، اخلاق هنجاری و روانشناسی اخلاق در کتاب آورده می‌شد.

ملکیان با بیان این‌که این کتاب می‌تواند به عنوان کتاب درسی تدریس شود، پیشنهادهايي را برای چیدمان بهتر سرفصل‌ها در کتاب به مترجم اثر ارائه کرد و افزود: این کتاب بهترین کتابی است که در زبان فارسی در حوزه تالیف و ترجمه درباره فلسفه اخلاق منتشر شده است و می‌تواند یک نظر روشن و معتدل از اخلاق به مخاطب ارائه کند.

به گفته ملکیان با این وجود مباحث فلسفه شرقی و بعضا فلسفه اسلامی در کتاب مطرح نشده و بیشتر به فلسفه غرب می‌پردازد. وی همچنین گفت كه روش این کتاب فلسفی ـ تحلیلی است و مدخل‌هایی که در کتاب به آن اشاره شده به فلسفه کشورهای آنگلوساکسون می‌پردازد.

يكي از بهترين‌ها

در بخش دیگری از این مراسم محسن جوادی نیز طی سخنانی گفت: در این کتاب بیشتر به فیلسوفان غربی پرداخته شده و به طور مثال جایگاه افرادی مانند ابن‌سینا که بسیار فراتر از سایر فیلسوفان غربی است در کتاب نادیده گرفته شده است چرا که ویراستار اثر (پل ادواردز) در جامعه غربی بزرگ شده است.

وی ادامه داد: موضوع دایرة‌المعارف پل ادواردز فلسفه است و به همین جهت انتظار نمی‌رود که تمامی موضوعات فلسفه اخلاق در آن مطرح شده باشد با این وجود بسیاری از موضوعاتی که در کتاب مطرح شده مناسب بوده و تمامی حوزه‌های اخلاق و مدخل‌های توصیفی و تحلیلی در آن آورده شده است. بنابراین این کتاب را می‌توان یکی از محکم‌ترین و بهترین کارهای این حوزه دانست.

استاد دانشگاه قم با اشاره به مقدمه 30 صفحه‌ای انشاءالله رحمتی در این کتاب گفت: مقدمه وی در این کتاب کمتر از کار ترجمه این اثر نبوده و نکات مهم بسیاری در آن دیده می‌شود.

دين فلسفه به جامعه

انشاءالله رحمتی نیز با اشاره به روند تدوین کتاب «دانشنامه فلسفه اخلاق» گفت: دایرةالمعارف فلسفه پل ادواردز دو بار در سال‌های 1996 و 2006 ویرایش شد و کتاب من نیز براساس آخرین ویرایشی است که روی این اثر انجام شده و مقالات زیادی به آن افزوده شده است.

وی با بیان اینکه 67 مقاله در کتاب حاضر گردآوری شده گفت: ترتیب مقالات در کتاب تنها به صورت الفبایی نیست و می‌تواند ترتیب موضوعی هم داشته باشد.

به گفته رحمتی اخلاق توصیفی، اخلاق هنجاری، روانشناسی اخلاق و فرا اخلاق 4 موضوع اصلی مقالات این کتاب هستند و مقالات چندی در بخش اخلاق توصیفی موجود است.

وی همچنین گفت: سایر مقالات در سه بخش دیگر تدوین شده و ناظر بر طرح پرسش‌هایی در این سه حوزه است. همچنین مقالاتی درباره فلسفه اخلاق، تاریخ فلسفه اخلاق و تحولات اخیر فلسفه اخلاق در کتاب آورده شده است.

این استاد فلسفه اضافه کرد: من این کار را تنها یک کار آکادمیک نمی‌دانم چرا که معتقدم اگر فلسفه بخواهد به جامعه خود ادای دین کند تنها با طرح فلسفه اخلاق ممکن است چرا که جامعه ما نیاز به اخلاقی زیستن دارد و این موضوع امری آموزشی نیست و یک هنر و مهارت است.

به گفته رحمتی سهمی که فلسفه در این میان دارد بسیار مهم است و این فهم در کتاب برجسته شده است.

در پایان این مراسم با حضور سخنرانان از کتاب «دانشنامه فلسفه اخلاق» رونمایی شد.

خبرگزاری ایبنا