منشور حقوق بشر کوروش کبیر جهانی شد

1404/8/17 ۰۷:۵۴

«منشور کوروش کبیر»،روز پنجشنبه ۶ نوامبر ۲۰۲۵ برابر با ۱۵ آبان ۱۴۰۴ در رویدادی تاریخی و در صحن چهل‌وسومین کنفرانس عمومی یونسکو در سمرقند به‌عنوان یکی از نخستین منشورهای حقوق بشر جهان که بر احترام به تنوع فرهنگی تأکید دارد، به رسمیت شناخته شد و از سوی کشورهای عضو یونسکو مورد تأیید قرار گرفت

«منشور کوروش کبیر»،روز پنجشنبه ۶ نوامبر ۲۰۲۵ برابر با ۱۵ آبان ۱۴۰۴ در رویدادی تاریخی و در صحن چهل‌وسومین کنفرانس عمومی یونسکو در سمرقند به‌عنوان یکی از نخستین منشورهای حقوق بشر جهان که بر احترام به تنوع فرهنگی تأکید دارد، به رسمیت شناخته شد و از سوی کشورهای عضو یونسکو مورد تأیید قرار گرفت؛ اقدامی که بار دیگر جایگاه فراملی ایران در پاسداشت میراث انسانی و ارزش‌های جهانی را برجسته می‌کند.

به گزارش روابط عمومی کمیسیون ملی یونسکو-ایران، این قطعنامه که در جلسه روز پنجشنبه با اجماع به تصویب رسید، منشور کوروش را «سندی بنیادین در تاریخ تمدن بشری» و «نخستین نمود مکتوب از اصول آزادی، عدالت، مدارا و احترام به تنوع فرهنگی» توصیف می‌کند. طبق این تصمیم، یونسکو موظف است آموزه‌های برگرفته از منشور کوروش را در برنامه‌های آموزشی، فرهنگی و حقوق بشری خود تقویت کند .

دکتر احمد پاکتچی، سفیر و نماینده دائم جمهوری اسلامی ایران در یونسکو و دکتر حسن فرطوسی، دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران، با تلاش‌های بی‌وقفه و با حمایت کامل دکتر حسین سیمایی، وزیر علوم، تحقیقات و فناوری و رئیس کمیسیون ملی یونسکو در ایران، زمینه طرح و تصویب این سند را فراهم کردند.

مصر، عراق، کلمبیا، هند، نیجریه، الجزایر، پاکستان، بنگلادش، کنیا، سنگال، ارمنستان و لهستان از جمله کشورهایی بودند که در روز ۶نوامبر در تصویب منشور کوروش به‌عنوان نخستین منشور حقوق بشر و تنوع فرهنگی، حمایت خود را از ایران نشان دادند.

هدف این ابتکار آن است که ارزش‌های جهانی نهفته در این سند تاریخی از جمله مدارا، عدالت و احترام به تنوع فرهنگی و مذهبی برجسته شود. همچنین این ابتکار در راستای مأموریت یونسکو برای گسترش صلح، گفتگوی بین‌فرهنگی و پاسداشت میراث انسانی ارزیابی می‌شود و با اهداف توسعه پایدار، به‌ویژه با هدف شماره ۱۶ (صلح، عدالت و نهادهای قوی) و هدف شماره ۱۷ (مشارکت برای تحقق اهداف) نیز پیوند دارد، چراکه اصول منشور کوروش بر ترویج جامعه‌ای فراگیر و مبتنی بر همکاری فرهنگی تأکید می‌کند.

این قطعنامه که به‌طور مشترک از سوی ایران، عراق و تاجیکستان به کنفرانس عمومی ارائه شد، با تأکید بر اهمیت جهانی منشور کوروش، از مدیرکل یونسکو می‌خواهد اصول آن را در برنامه‌های مرتبط با عدالت، حقوق بشر و گفتگوی بین‌فرهنگی به‌کار گیرد و همچنین از دولت‌ها می‌خواهد برای افزایش آگاهی جهانی نسبت به ارزش‌های این سند تاریخی تلاش کنند.

حسن فرطوسی در جریان این رویداد در سمرقند تأکید کرد: تصویب این قطعنامه، تنها یک موفقیت ملی نیست، بلکه تأییدی جهانی بر واقعیتی تاریخی است؛ این‌که احترام به انسان و تنوع فرهنگی، از دل تمدن ایرانی به جهان معرفی شده است.

این نخستین بار است که یک سند باستانی ایرانی در سطح جهانی به‌عنوان منشوری در پیوند با حقوق بشر شناخته می‌شود. حالا، پس از گذشت بیش از ۲۵قرن، نام منشور کوروش در یکی از بزرگ‌ترین مجامع جهانی طنین‌انداز شد؛ با پیامی دربردارنده روح همزیستی، احترام به تنوع فرهنگی و حقوق بشر.

آموزه های منشور کوروش  به برنامه های آموزشی کشورها راه یافت

گفتنی است دکتر حسن فرطوسی درباره تاریخچه قطعنامه ثبت منشور حقوق بشر کوروش گفت: این قطعنامه، از حدود ۱۰ ماه گذشته و از طریق ارتباط بین دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو و سفیر ایران در یونسکو و همچنین بعد از مشورت با وزارت امور خارجه و معاون میراث فرهنگی وزارت میراث، تصمیم گرفته شد که از فرصت سفر رئیس‌جمهوری به تاجیکستان استفاده کنیم و ایده «منشور کوروش» را ارائه دهیم. وزیر علوم هم ایده را تأیید کرد و مقرر شد کمیسیون ملی یونسکو از دفتر ریاست‌جمهوری درخواست کند تا همکاری بین ایران و تاجیکستان در ارتباط با فعالیت‌های یونسکو در دستور کار مذاکرات میان دو کشور قرار گیرد. در نهایت در متن موافقت‌نامه میان ایران و تاجیکستان اعلام شد که این دو کشور همکاری‌هایی در رابطه با فعالیت‌های یونسکو داشته باشند و دو کشور تصمیم گرفتند برای اینکه کار قوی‌تری انجام شود، به‌جای اینکه در زمینه بزرگداشت فعالیت کنند، قطعنامه‌ای تنظیم کنند که البته روند پیچیده‌تر و پرمخاطره‌تری را باید طی کند. به همین دلیل لازم شد روند نامه‌نگاری با کمیسیون‌های ملی و مذاکرات با سفیرهای دیگر کشورها هم انجام شود.

وی افزود: برگزاری کنفرانس عمومی در سمرقند این فرصت را ایجاد کرد تا از آنجایی که منشور کوروش در سرزمین بابل کشف شد، عراق هم به درخواست این ثبت مشترک بپیوندد. البته مشخص است که ایران در این زمینه نقش محوری داشت و بعد از تصویب قطعنامه، ما پذیرای تبریکات بسیار بودیم و خوشوقتیم که این قطعنامه با اجماع و حمایت متعدد کشورهای مختلف، ازجمله الجزایر، پاکستان، بنگلادش، هند، کنیا، نیجریه، سنگال، ارمنستان، لهستان و کلمبیا  به تصویب رسید .

فرطوسی یادآور شد: هدف این ابتکار آن است که به دنیا نشان دهیم که سندی با قدمت ۲۵۵۰ سال، چطور مفاهیم انسانی و ارزش‌هایی را دربرگرفته که تا امروز هم اعتبار دارند؛ ارزش‌هایی همچون مدارا، رواداری عدالت، احترام به آزادی‌ها، تنوع فرهنگی، تنوع مذهبی و همچنین آرمان‌ صلحی که تا به امروز در یونسکو مد نظر بوده، در این سند هویداست و برای بشر امروز مفید و کارآمد است. علاوه بر این، این ابتکار اهداف توسعه پایدار را هم، با احترام به تنوع فرهنگی، دنبال می‌کند.

وی تأکید کرد: این سند به نوعی از یونسکو می‌خواهد تا در آموزش‌های فرهنگی در کشورهای مختلف، این منشور به عنوان یکی از نخستین نمونه‌های اسناد کشف‌شده‌ای که  به ارزش‌های جهانی احترام می‌گذارد، معرفی شود و حتی در آموزش‌های رسمی کشورها هم حضور پیدا کند. این دستاورد سازنده و ارزشمندی است. منشور کوروش یک سند باستانی دربردارنده ارزش‌ها و روح‌همزیستی، احترام به تنوع فرهنگی و مفاهیم مرتبط با حقوق بشر است و این موضوع بسیار قابل‌توجهی است.

فرطوسی درباره فرصت به‌دست‌آمده از این رویداد تاریخی گفت: ما همچنان به وظیفه خود در هماهنگ‌سازی ادامه می‌دهیم؛ از جمله اینکه پیش از کنفرانس با تعدادی از نهادهای داخلی جلسات هم‌اندیشی داشتیم و از آنها خواستیم برنامه‌هایی را برای پس از تصویب قطعنامه تدبیر کنند. الان فرصت ارزشمندی، هم در عرصه ملی و هم در عرصه بین‌المللی، پیش آمده تا وزارتخانه‌های مرتبط و متعدد و نهادهای ملی و بین‌المللی مستقر در ایران، فعالیت‌هایی در  این زمینه داشته باشند. ما بستر هم‌اندیشی را فراهم می‌کنیم و از رسانه‌ها هم می‌خواهم تا در این راستا به ما کمک کنند تا از این فرصت برای معرفی نیاکان جامعه ایرانی و مردمان امروز ایران استفاده کنیم و مفهوم صلح را هرچه بیشتر گسترش دهیم.

وی ادامه داد: ما باید این دستاورد را، دستاوردی در زمینه دیپلماسی فرهنگی خود به‌شمار بیاوریم. سندی که بیش از ۲۵۰۰ سال پیش توسط نیاکان ما تدوین شده، امروز موجب شده تا در منطقه ندای وحدت سر داده شود. اینکه ایران، عراق و تاجیکستان باهم این قطعنامه را ارائه دادند، کار ارزشمندی و نمایانگر وجود تفاهم فرهنگی میان این ملت‌هاست.

پیام وزیر میراث فرهنگی

وزیر میراث فرهنگی در پی تصویب منشور کوروش بزرگ در یونسکو، در پیامی رسمی این رخداد را «لحظه‌ای ماندگار در حافظه فرهنگی ایران و جهان» ارزیابی کرد و نوشت: یونسکو در سند رسمی خود، منشور کوروش را نمادی از خرد و تدبیر سیاسی در تاریخ بشر دانسته است؛ متنی که از مرز زمان و مکان فراتر می‌رود و پلی است میان اخلاق و سیاست؛ میان گذشته و آینده و میان ملت‌ها و وجدان جهانی. سیدرضا صالحی‌امیری افزود: منشور کوروش یادآور آن است که مفهوم آزادی، احترام به تنوع فرهنگی، بازسازی جوامع و نیایشگاه‌ها و همزیستی میان ادیان، ریشه‌ای عمیق در ایران دارد و تمدن این سرزمین، در طول تاریخ، پرچم‌دار گفتگو، مدارا، عدالت و دارای روح معنوی بوده است.

وی تصریح کرد: هم‌افزایی فرهنگی میان ایران، تاجیکستان و عراق، نمادی از پیوندهای تمدنی و تعهد مشترک ملت‌ها به صلح، عدالت و همزیستی انسانی است. منشور کوروش امروز نه‌فقط یادگار گذشته، بلکه سرمایه‌ای برای آینده بشریت است؛ چراغی که مسیر خرد، عدالت و گفتگوی تمدن‌ها را روشن نگاه می‌دارد.

در پایان این پیام آمده است: تصویب منشور کوروش در یونسکو، بازتاب وجدان تاریخی ملتی است که همواره در جستجوی صلح و کرامت انسانی بوده‌است. این رخداد یادآور آن است که میراث‌فرهنگی ایران، بنیانی زنده برای آینده بشریت است.

منبع: روزنامه اطلاعات