فلسفه

موضوع بندی
- همه موضوعات

جستجوی الفبایی

امور عامه |
امهات سفلی |
ان، برهان |
انباذقلس |
انتزاع |
انجمن حکمت و فلسفه |
انفعال |
اولیات |
ایرانشهری | محمد جواد انواری ايرانْشَهْری، ابوالعباس، فيلسوف و دانشمند ايرانی سدۀ 3 ق/ 9 م. نسبت «ايرانشهری» احتمالاً به نيشابور باز می‌گردد كه به آن «ابرشهر» و گاه «ايرانشهر» نيز می‌گفته‌اند (نک‍ : ياقوت، 4/ 875؛ مقدسی، 299) و بنا به قراينی موطن او بوده است (نک‍ : بيرونی، «تحديد ... »، 51، القانون ... ، 2/ 632). با آنک‍ه از احوال و آثار...
ایساغوجی | شرف الدین خراسانی ايساغوجی (شكل عربی شدۀ واژۀ يونانی اَيساگُگه به معنای مدخل يا مقدمه)، نوشتۀ فرفوريوس (234-304م) فيلسوف نوافلاطونی، شاگرد افلوطين و گردآورنده و ويراستار آثار او. ترجمۀ عنوان اصلی اين رساله در متن يونانی آن چنين است: «مدخلی در مقولات ارسطو، يا دربارۀ 5 آوا».
این |
ابن ناعمه | سید جعفر سجادی عبدالمسیح ‌بن عبداللّه حمصی ناعمی، مترجم مسیحی آثار فلسفی ارسطو در سده‌های 2 و 3 ق / 8 و 9 م.
ابن میمون، موسی | عباس زریاب خویی موسی ‎بن میمون اسرائیل قرطبی (530-601 ق / 1135-1204 م)، عالم و فیلسوف و طبیب یهودی که در فقه و شرایع یهود چنان مقام والایی داشت که یهودیان دربارۀ او گفته‎اند: «از موسی (ع) تا موسی (ابن‎میمون) کسی مانند موسی برنخاسته است».
ابو البرکات | صمد موحد هبة‌الله بن علی (الی) بن مَلْکا (مَلْکان) بغدادی، ملقّب به اوحدالزّمان و فیلسوف العراقین، از پزشکان و فیلسوفان نیمۀ اوّل سدۀ 6 ق.
ابو بشر متی بن یونس | سید جعفر سجادی منطقی و مترجم برجستۀ آثار یونانی از سریانی به عربی (د 328 ق / 940 م). دربارۀ خاستگاه، تولد و زندگی ابوبشر آگاهی چندانی در دست نداریم.
ابوالحسن عامری | غلامحسین ابراهیمی دینانی , جواد طباطبایی محمد بن ابی ذر یوسف عامری نیشابوری (ح 300-27 شوال 381 ق / 913-6 ژانویۀ 992 م)، فیلسوف، منطقی و اهل عرفان.
ابوالخیر بن خمار |
ابودقطیقا |
ابوزکریا |
ابوسلیمان منطقی |
ابوسلیمان سجستانی | شرف الدین خراسانی محمد بن طاهر بن بهرام سجستانی (سیستانی)، مشهور به منطقی، اندیشمند، فیلسوف و عقاید نگار سدۀ 4 ق / 10 م.
ابوطیقا |
ابوعبدالله زنجانی | سید جعفر سجادی فرزند میرزا نصرالله شیخ الاسلام (1309 ـ جمادی‌الآخر 1360 ق / 1892 ـ ژوئیۀ 1941 م)، فقیه، مفسر، قرآنشناس و نویسندۀ برجستۀ معاصر ایرانی.
ابوعبید جوزجانی | سید جعفر سجادی , تقی بینش عبدالواحد بن محمد، یكی از مشهورترین شاگردان و ملازمان ابن سینا و نیز گردآورنده و شارح برخی از آثار او.
حافظه | مسعود تاره , مریم ثقفی حافِظه، یکی از قوای نفس که عمل یادآوریِ ادراکاتِ پیشین را به عهده دارد. فلاسفۀ مسلمان در تقسیم‌بندی قوای ظاهری و باطنی نفس از جایگاه حافظه بحث کرده‌اند...
حجت* |
حدوث دهری* |
حدس | محمدجواد انواری حَدْس، اصطلاحی در فلسفه و منطق که بر نوعی معرفت مستقیم غیر حسی و غیر استدلالی اطلاق شده است. واژۀ حدس در تداول عام بر حالتی ذهنی دلالت می‌کند که در آن چیزی از قبیل رابطۀ میان دو رویداد خاص بی‌درنگ به ذهن متبادر می‌شود، اما این نوع رهیابی ذهنی که غالباً کیفیتی فردی و نشانه‌ای از تیزهوشی دانسته می‌شود،
حدود و تعریفات | مسعود تاره حُدودْ وَ تَعْریفات، دو عنوان رایج برای واژه‌نامه‌های اصطلاحی در یک یا چند دانش، اعم از فلسفه و منطق و جز آنها، که یا به صورت کتابهایی مستقل، با عنوانهای الحدود یا التعریفات‌اند، یا در قالب فصلی از کتابهای جامع در موضوعات فلسفه، کلام و مانند آنها تنظیم شده‌اند
باری ارمینیاس |
حرکت جوهری | منوچهر پزشک حَرَکَتِ جوهَری، نظریه‌ای در حکمت متعالیۀ صدرایی در برابر نظریۀ مشهور حرکت در عَرَض که متعلق به اندیشۀ ارسطویی و فیلسوفان مشائی مسلمان است.
حرف | شهرام خداوردیان حَرْف، واحد الفبا، و نیز یکی از اقسام کلمه در جایگاه نحوی. این لفظ با هر دو معنی موضوع اندیشۀ فلاسفۀ مسلمان بوده است. بررسی نظریات آنان دربارۀ حروف به مثابۀ واحدهای الفبا یا حروف تهجی، از جهاتی دشوار می‌نماید.
حس | صمد موحد حِـسّ، در نوشته‌های دانشمندان اسلامی، به معنی احساس، دریافتن، ادراک و تأثر، و نیز به معنی قوۀ پذیرندۀ اثر محسوسات (تهانوی، 1 / 302، 307؛ افنان، 72، 74-75). بدین ترتیب، مقصود از حس، گاهی ادراک حسی است، و گاهی «حاسّه»، یعنی عضو یا قوه‌ای که ادراک حسی به وسیلۀ آن صورت می‌گیرد.
حس مشترک* |
حُسن | نصرالله پورجوادی حُسْن، لفظی که غالباً در کنار «ملاحت» برای زیبایی به کار می‌رود و ملاحت مکمل حسن است. حسن لفظی است قرآنی که در نظم و نثر پارسی اغلب به نیکویی و گاه خوبی ترجمه شده
حسن بن سمح | مجید داودی حَسَنِ بْنِ سَمْح، ابوعلی (د جمادی‌الآخر 418 / ژوئیۀ 1027)، منطق‌دان، فیلسوف و شارح کتابهای ارسطو. نام کامل او بنابر ضبط نسخۀ یکی از آثارش، حسن بن سهل بن سمح بن غالب است.
حسن بن سوار* |
احمد بن علویه | ایران ناز کاشیان اَحْمَدِ بْنِ عَلَویّه، ابوجعفر اصفهانی کَرّانی (212-310ق/ 827-922م)، کاتب، شاعر و محدث شیعی.
احمد بن مسروق |
احمد علوی | صمد موحد اَحْمَدِ عَلَوی، یا سیداحمد فرزند زین‌العابدین علوی (یا حسینی) عاملی اصفهانی، حکیم، متکلم و محدث مشهور قرن 11ق/ 17م، از شخصیتهای بزرگ مکتب فلسفی اصفهان و مفسر الهیات شفای ابن‌سینا.
اخبار العلماء باخبار الحکماء |
احیاء علوم الدین | عبدالکریم سروش اِحْیاءُ عُلومِ‌الدّین‌، مشهور به‌ احیاءالعلوم‌، مهم‌ترین و جامع‌ترین و بلندترین‌ و پرآوازه‌ترین‌ كتاب‌ ابوحامد محمد بن‌ محمد غزالی طوسی (450- 505ق‌/ 1058-1111م‌) كه آن را در دوران‌ كناره‌گیری‌ازتدریس‌ در نظامیۀ بغداد،و پس از بروز دگرگونیهای‌ روحی‌ و شكوك‌ و شوریدگیهای‌ فكری‌، و بر اثر برگزیدن‌ طریق‌ مجاهده‌ ...
بخاری |
بخت | محمد جواد انواری بَخْت، اصطلاحی در فلسفۀ اسلامی برای تبیین رویدادهایی که وقوع آنها با نظام شناخته شدۀ علل و معلولات ناهماهنگ به نظر می‌رسد. اساس این اندیشه بر این تصور استوار بوده است که برخی از پدیده‌ها از نظم حاکم بر طبیعت پیروی نمی‌کنند و بنابراین، نمی‌توان آنها را بر پایۀ قوانین علیت تبیین کرد. فیلسوفان مسلمان در مبحث بخت...
بدرالدین تستری | یدالله غلامی مایانی بَدرُالدّینِ تُستَری (شوشتری)، محمد بن اسد بن محمد یمانی (د ح 732ق/ 1332م)، عالم و دارای آثاری در فقه و اصول، کلام، منطق و فلسفه. وی در شهرهای مختلف اقامت داشت، از جمله حدود 10سال در قزوین تدریس کرد؛ سپس در اوایل سال 727ق/ 1327م وارد مصر شد و چند ماه در آنجا ماند. مدتی را نیز در همدان و بغداد به سر برد. به رغ...
بدیع الملک میرزا عمادالدوله | رضا موسوی پاک بَدیعُ‌الْمُلْکْ میرْزا عِمادُالدّوله (زنده در1308ق/ 1891م)، از شاهزادگان و دولتمردان عصر قاجار و صاحب آثاری در حکمت اسلامی. وی پسر امامقلی میرزا عمادالدوله پسر محمدعلی میرزا دولتشاه، پسر فتحعلی شاه شاه قاجار بود. در منابعِ شرح حال وی تنها از دوران خدمات حکومتی او سخن رفته است.
بدیهیات | سید جعفر سجادی بَدیهیّات (جمع بدیهی)، اصطلاح و مبحثی در منطق (از مادۀ بدء که با تبدیل همزه به‌ها، در بدیئه و بداء‌ه، به صورت بدیهه و بداهه به کار رفته است). بدیهه در لغت به معنای آغاز به کاری، نخستین هر چیزی، آنچه به ناگاه و اول بار برآید، و نیز آشکار آمده است. برخی بدیهه را اصلاً به معنای ارتجال در کلام دانسته، و بعضی میان...
براهین اثبات باری | محمد جواد انواری بَراهینِ اِثْباتِ باری، برهانهای اثبات وجود خدا، توسل به روشهای عقلانی در اثبات وجود خدا یكی از راه‌های حصول اعتقاد دینی شمرده می‌شود، اما در عین حال اذعان به برتری معرفت فطری و شهودی خدا، افزون بر صوفیه و منكران روشهای برهانی، مورد توجه دیگر متفكران اسلامی نیز بوده است و بسیاری از كسانی كه در كوششهای عقل اثب...
برقلس |
اخلاق جلالی |

فلسفه

ورود به سایت

ثبت نام

در جستجوی چه هستید ؟

فلسفه

ورود به سایت

ثبت نام