معلم مهذّب / حمیدرضا محمدی

1394/2/13 ۱۱:۱۶

از نامش، ناگفته پیداست که در زمان و زمانه خود، بدیع بوده و بدعت نهاده است. بیش از همه او را با مولانا و مثنوی‌اش می‌شناسند اما در طول عمر 73 ساله اش، 37 عنوان کتاب ـ اعم از تألیف و تصحیح ـ و 106 عنوان مقاله نوشته، 107 عنوان شعر سروده و 41 عنوان رساله فوق لیسانس و دکتری راهنمایی کرده است. اما جز این، «محمدحسن بشرویه‌ای» که همه «بدیع الزمان فروزانفر» می‌شناسندش، بخش اعظم از زندگی‌اش را مصروف تدریس و تعلیم کرده است.

به انگیزه چهل و پنجمین سال درگذشت «بدیع‌الزمان فروزانفر»

«معلم و استادی دلسوز و صمیمی بود. درس او تنها تعلیم نبود، هم تهذیب بود و هم درعین‌حال تفریح. با این‌همه، توفیق او در کار معلمی در بین استادان ادب عصر به‌کلی بی‌سابقه بود...»

عبدالحسین زرین کوب، 1354

از نامش، ناگفته پیداست که در زمان و زمانه خود، بدیع بوده و بدعت نهاده است. بیش از همه او را با مولانا و مثنوی‌اش می‌شناسند اما در طول عمر 73 ساله اش، 37 عنوان کتاب ـ اعم از تألیف و تصحیح ـ و 106 عنوان مقاله نوشته، 107 عنوان شعر سروده و 41 عنوان رساله فوق لیسانس و دکتری راهنمایی کرده است. اما جز این، «محمدحسن بشرویه‌ای» که همه «بدیع الزمان فروزانفر» می‌شناسندش، بخش اعظم از زندگی‌اش را مصروف تدریس و تعلیم کرده است. تربیت شاگردانی چون عبدالحسین زرین کوب، سید جعفر شهیدی، محمدرضا شفیعی کدکنی، علی محمد حق شناس، حسین خطیبی، سید حسن سادات ناصری، سیمین دانشور، قمر آریان، ضیاءالدین سجادی، مظاهر مصفا، محمد معین، اسماعیل حاکمی والا، مهدی حمیدی شیرازی، پرویز ناتل خانلری، احمد علی رجایی بخارایی، احمد مهدوی دامغانی، محمد جعفر محجوب و غلامحسین یوسفی، که هر یک در روزگار خود از اعاظم و اکابر بودند، نمود و نمونه‌ای واضح است. اما دردا و دریغا که تاکنون جز یادنامه‌ای که در سال 1383 (سخن آشنا، به کوشش محمدجعفر یاحقی، نشر داستانسرا) و 1390 (مجله بخارا، شماره 84) انتشار یافت، کار قابل نظر و دقتی درباره این مرد نشده است. ولی وقتی «محمدرضا شفیعی کدکنی» یادداشتی ـ در دوماهنامه گزارش میراث، شماره 44، فروردین و اردیبهشت 1390ـ نوشت و از فروش قبر فروزانفر گفت، همه آنهایی که بلاواسطه یا مع‌الواسطه از او چیزی آموخته‌اند، افسوس خوردند: «چرا ما این چنین ناسپاس و فراموشکاریم... جای دوری نمی‌روم در همین بیست سال اخیر، اولیای محترم حضرت عبدالعظیم (به صرف گذشت 30 سال و رفع مانع فقهی) قبر بدیع‌الزمان فروزانفر، بزرگ‌ترین استاد تاریخ دانشگاه تهران و یکی از نوادر فرهنگ ایران‌زمین را، به مبلغ یک میلیون تومان فروختند. هیچ کس این حرف را باور نمی‌کند. من خود نیز باور نمی‌کردم تا ندیدم... من در آن لحظه، به دست و پای بمردم. ولی باور نمی‌کردم تا خودم رفتم و به چشم خویشتن دیدم. در کجای دنیا چنین واقعه‌ای، آن‌هم در پایان قرن بیستم، امکانپذیر است؟ » حالا اما ما هم بر آن شدیم تا به بهانه 18 اردیبهشت که چهل و پنجمین سال درگذشت آن مرد است، یادنامه‌ای فراهم ببینیم.

روزنامه ایران