گفتگو

«من با الهام و درس از بزرگان و با حس و حال خودم و نگرش درونی‌ام تلاش کرده‌ام راهی به نام عالیم قاسم اف بگشایم بویژه با این نظر که بتوانم موسیقی دیارم را با صدای خدادادی‌ام به جهانیان معرفی کنم»؛ اینها را استاد عالیم قاسم اف، خواننده مطرح موسیقی آذربایجان می‌گوید که با آوازهایش نشان داده عنوان «بلبل شرق» که به او داده‌اند، بی‌مسمّا نبوده ست

اگر بخشی از علم سیاست، معطوف به اداره امور است و به‌دنبال «تدبیر مُدُن»؛ چرا این علم در جامعه ما کار ویژه خود را بخوبی انجام نمی‌دهد؟ ظاهراً رشته علوم‌سیاسی در ایران با بحران‌های عدیده‌ای روبه‌رو است. گویا علم سیاست به علمی غیرخودی بدل شده و نگاه مثبتی به آن وجود ندارد.

بیست‌و پنجمین روز از اولین ماه سال، در تقویم رسمی ما به عنوان روز ملی عطار نام‌گذاری شده است. همین نامگذاری سبب شده 25 فروردین هر سال، عطارپژوهان و عطار دوستان به زادگاه و آرامگاه این شاعر و عارف بزرگ رهسپار شوند و طی یک یا نهایتا دو روز برنامه‌ای با یاد عطار داشته باشند، ولی آیا این یک یا دو روز تمام سهم عطار از ایران امروز است؟

کاوه بیات نمونۀ روشنی از تاریخ‌پژوه و سندپژوه حرفه‌ای مستقل از نهاد آکادمیک در ایران است. او نه تحصیلات دانشگاهی در رشتۀ تاریخ دارد و نه وابستگی به نهاد دانشگاه. بااین‌حال آثار او در جنبش‌ها و تحولات اجتماعی تاریخ معاصر ایران و تاریخ منطقۀ قفقاز همواره پژوهش‌هایی حرفه‌ای، استاندارد و قابل قبول، هم در حوزۀ عمومی و هم در دانشگاه ایرانی بوده است.

از معدود بازماندگان متخصص زبان‌های خط میخی عیلامی، اکدی و بابلی جهان و تنها دارنده مدرک دکترای جهان در این رشته‌ها به‌شمار می‌آید، سال‌ها شاگردی ریچارد هلک، ایلام شناس و آشورشناس امریکایی مشهور را کرده و از این طریق هم یک عنوان دیگری از این اولین‌ها را از آن خود ساخته، تنها شاگرد زنده یاد هلک. پروفسور عبدالمجید ارفعی، پژوهشگر و متخصص زبان‌های اکدی، بابلی و ایلامی را علاوه بر اینها نخستین مترجم منشور کوروش کبیر از زبان اصلی به فارسی هم می‌دانند.

ردپای گرانی‌های یک ساله کاغذ را حتی بر آثار نویسندگان و مترجمان بنام کشورمان نیز می‌توان دید و آنگونه نیست که گمان کنیم تنها جوان ترها بوده‌اند که در این میانه متضرر شده باشند. آنچنان که حتی «میر جلال‌الدین کزازی» چهره ماندگار فرهنگ و ادب کشورمان هم که سال هاست در عرصه‌های تألیف و ترجمه مشغول به کار است، از آن گلایه دارد

بلوار کشاورز، روبه‌روی پارک لاله ... آدرسی که طبق یک قرار از قبل تعیین شده، باید ساعت پنج و نیم بعدازظهر ابری و نیمه بارانی هجدهم فروردین‌ماه آنجا باشم و غرض دیدار استادی است که عمرش را پای شاهنامه گذاشته است. بنای دو طبقه ساختمان پلاک 9 از آن ساختمان‌های قدیمی است، با آجرهای قرمز و در و پنجره‌های نارنجی رنگ که حال‌و هوا و باغچه باران‌خورده‌اش آدم را تا سال‌های دهه چهل و پنجاه می‌برد و تابلوی کوچک روبه‌روی ساختمان به همگان نشان می‌دهد که نام این بنا بنیاد نیشابور است. دیداری که به مناسبت بیستم فروردین سالروز تولد او انجام گرفت.

انشاءالله رحمتی علاوه‌بر حرفۀ آکادمیک اصلی‌اش، یعنی تدریس فلسفه، یکی از مترجمان پرکار و کوشای حوزۀ آثار فلسفی نیز هست. تمرکز وی بیشتر بر ترجمه در حوزۀ فلسفۀ اخلاق و فلسفۀ اسلامی است و به‌ویژه اکنون مدت‌هاست که نام وی با نام هانری کربن پیوند یافته است. رحمتی که هدف از ترجمه را در وهلۀ نخست تلاشی برای خوانش و فهم بهتر متون فلسفی می‌داند، دو پروژۀ موازی را در حوزۀ ترجمه هم‌زمان به‌پیش می‌برد.

رضا منصوری، استاد دانشگاه صنعتی شریف تنها یك فیزیكدان نیست و از قضا در محافل فرهنگی و روشنفكری با وجود آنكه همه می‌دانند رشته تخصصی‌اش چیست، به واسطه اظهارنظرهایش درباره وضعیت علمی و دانشگاه‌های ایران شناخته شده است. منصوری انتقادهای جدی و اساسی به نظام آموزش عالی ایران دارد و معتقد است ما گرفتار سندروم دوره نقل هستیم، یعنی نظام دانش در ایران كماكان در حال انتقال علم است و به دوران علم‌ورزی وارد نشده‌ایم.

کتاب «تماشا در عصر صفوی؛ آیین‌ها و اقتدار تشیع» نوشته ژان کالمار با تجربه یداله آقا عباسی به تازگی در نشر نمایش منتشر شده است. ژان کالمار از پژوهشگران عصر صفوی است که از تمام وجوه فرهنگی و اجتماعی و سیاسی، این دوره را مورد کاوش قرار داده است. کتاب «تماشا در عصر صفویه» بخشی از پژوهش کالمار است که به آیین‌های نمایشی این دوره پرداخته است. با یداله آقاعباسی به گفت‌و‌گویی پرداخته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.