گفتگو

شاید برای همه ما در موقعیت‌های مختلف اجتماعی بسیار پیش آمده که نوک پیکان مشکلاتمان را به سمت ایرانی بودنمان گرفته‌ایم. به راستی از کی ما ایرانی‌ها، ایرانی شدیم و از چه زمانی علل رفتارهای اشتباه اجتماعی خود را به ایرانی بودنمان نسبت دادیم؟ آیا خلقیات ما ایرانیان ضعف‌هایی دارد؟ در پاسخ به این سوال‌ها ۹۶ درصد از جامعه آماری متشکل از اعضای هیئت علمی و گروهی از نخبه‌های کشور پاسخ مثبت داده‌اند.

نمایشگاه کتاب تهران فرصتی است تا با برخی از بزرگان حوزه فرهنگ و سیاست رو در رو بنشینیم و ساده و بی‌تکلف از فرهنگ بگوییم و مشکلات ریز و درشتی که این روزها گریبانگیر حوزه فرهنگ هستند، از بودجه کم و پروژه‌های بزرگ در راه مانده تا افرادی که ناچار از این حوزه کوچ کردند و به حوزه‌های دیگر رفتند، صحبت کنیم و باز هم با همه دشواری‌ها به فردا امیدوار باشیم.

نزدیك به یك دهه پیش در فضای فكری و فرهنگی ایران مباحث مربوط به گذار به دموكراسی بسیار رونق داشت. اصولا از دوم خرداد 76 به بعد، مطالبه دموكراسی (دست‌كم از سوی روشنفكران و برخی پژوهشگران) یكی از اصلی‌ترین خواسته‌های ایرانیان محسوب می‌شد. البته این همه بدان معنا نیست كه آثار تحلیلی و جامع در این زمینه زیاد بود.

عنوان این مصاحبه، که برگرفته از کتاب تاریخ بیهقی است، در واقع تأکیدی است که دکتر تکمیل همایون همواره برای گرامیداشت استاد خود، زنده‌نام غلامحسین صدیقی، بیان می‌دارد. دکتر غلامحسین صدیقیِ نام‌آشنا، برای من و دیگر همکلاسی‌هایم در دورانی که در کلاس درس دکتر تکمیل همایون شاگردی می‌کردیم، آشناتر شد. ایشان همواره از استاد خود به‌نیکی یاد می‌کرد و از تجربیات شاگردی خود نزد ایشان سخن‌ها می‌گفت. تکمیل همایون همیشه سخن از این می‌گفت که چگونه صدیقی جمع اخلاق، سیاست و علم بود و همواره بر این اصول تأکید داشت. مصاحبۀ زیر سخنان تکمیل همایون از خاطرات ناگفته‌ای است که از استاد خود به یاد دارد.

غیرتی که اقتداری روی نام خلیج‌فارس داشت، در هر کلمه‌ای که از زبانش جاری می‌شود به خوبی هویداست؛ وقتی با تاکید می‌گوید «‌خلیج‌فارس، خلیج‌فارس است و بس!» یا وقتی مقابل حسنعلی منصور می‌ایستد و همین جمله را تکرار می‌کند...

ایرج افشار بی‌نیاز از معرفی و حتی ستایش است. اغراق نیست اگر او را استثنائی‌ترین چهره ایران‌شناسی در عرصه کتاب و کتاب‌داری و کتاب‌خوانی بدانیم. در صد سال گذشته نمونه‌ای نظیر افشار سراغ نداریم که همه همت خود را مصروف مدیریت کتاب‌خانه‌ها، تربیت کتاب‌دارها، نوشتن تاریخ کتاب‌فروشی‌ها، تصحیح کتب قدیمی، تدوین فهرست‌نامه‌های نسخ خطی، تالیف کتاب، معرفی کتاب و سردبیری مجلات حوزه کتاب کرده باشد.

احمد اقتداری رئیس دفتر مطالعات خلیج فارس مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی که با عنوان «پدر مطالعات خلیج فارس» شناخته می‌شدند و عمری را در زمینه مطالعه و پژوهش در زمینه خلیج فارس و مناطق جنوبی ایران گذاشته بودند، صبح امروز سه‌شنبه 27 فروردین ماه 1398 در بیمارستان آسیا در سن 94 سالگی درگذشتند.

نادره جلالی، پژوهشگر و مصحح متون تاریخی و عضو انجمن آثار و مفاخر ملی، از جمله پژوهشگرانی است که در سال‌های اخیر در پرداختن به آثار و خدمات دکتر محمدجواد مشکور اهتمامی ویژه داشته است. برگزاری بزرگداشت دکتر مشکور در انجمن آثار و مفاخر ملی در سال گذشته از جمله تلاش‌های ایشان بود و تلاش برای گردآوری مجموعه مقالات دکتر مشکور هم از دیگر اقدامات ایشان در این زمینه بوده است. با جلالی درباره وجوه شخصیتی دکتر مشکور و خاستگاه‌های هویتی این استاد فقید حوزه تاریخ ایران و اسلام گفت‌وگویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:

ترجمه در ایران زخم سر بازی است که می‌بایست عاجلانه به آن رسیدگی شود. در غرب ترجمه در حوزۀ اندیشه کار محققین دانشگاهی است. اصولاً کسی برای مثال آثار کانت یا هابز را ترجمه می‌کند که سال‌ها بر روی این اندیشمندان کار تحقیقاتی و تدریس انجام داده است و با تمامی زوایای اندیشۀ آن‌ها آشناست. این در حالی است که در ایران اصولاً کار ترجمه در حوزۀ دانشگاه انجام نمی‌شود و در حلقه‌های روشنفکری رواج پیدا کرده است. به همین دلیل است که کیفیت آثار ترجمه‌شده به زبان فارسی بسیار نازل است و هرگونه بررسی انتقادی این آثار نشان‌دهندۀ این ضعف‌های بنیادی است.

دکتر بیژن عبدالکریمی دانشیار فلسفه دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، بسیاری از آثار خود را به این مواجهه اختصاص داده است و از منظری فلسفی به آسیب‌‌‌‌‌‌‌‌شناسی و چگونگی برخورد گروه ‌‌‌‌‌‌‌‌های مهم اجتماعی با جهان معاصر پرداخته است. پس از انتشار کتاب «پرسش از امکان امر دینی در جهان معاصر» عبدالکریمی کتاب «آینده روحانیت و جهان معاصر» را در پایان سال گذشته منتشر کرد. به بهانه انتشار این کتاب در مورد مدرنیته ایرانی و شکاف میان روحانیت و روشنفکران گفت‌وگویی با او داشته ‌‌‌‌‌‌‌‌ایم که در ادامه می‌‌‌‌‌‌‌‌ خوانید.