گفتگو

روح‌الله نصرتی، استادیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران با اشاره به این‌که بسیاری از مشکلات جامعه ایرانی ریشه در امر فرهنگ دارد، می‌گوید: حوزه انسان‌شناسی مانند دیگر حوزه‌های علوم‌اجتماعی مهارت لازم و تخصصی را برای ترجمه کتاب‌ها ندارد و این رشته‌ها از نبود حمایت‌های مالی و معنوی رنج می‌برد.

انقلاب در هر جامعه‌ای زمانی معنا پیدا می‌كند كه مفهوم امر سیاسی پیش مقدمه آن باشد. درواقع بدون وجود حیات سیاسی صحبت كردن از یك انقلاب تمام‌عیار، بحثی تهی خواهد بود. حیات سیاسی در هر جامعه مشخص می‌كند كه حكمران باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد و اساسا انقلاب باید سمت و سوی چه حاكمیتی شكل بگیرد. انقلاب اسلامی ٥٧ در ایران یكی از درخشان‌ترین تجربیات تاریخ ایران در فضایی سیاسی شكل گرفت كه به نظر بسیاری اساسا سیاستی وجود نداشت و هر چه بود سركوب رژیم پهلوی بود.

دكتر علی شریعتی در تاریخ معاصر ایران معمایی پیچیده است كه همیشه رازها و ناگفته‌های خاص خود را دارد. میراث شریعتی مانند افكار او نیز پر رمز و راز و همیشه مناقشه برانگیز است. علی شریعتی در سنت روشنفكری ایران جایگاهی به خود اختصاص داده است كه كمتر كسی می‌تواند اهمیت آن را انكار كند و این بیش از هر چیز به دلیل همسو بودن نام شریعتی در كنار بزرگ‌ترین تحول و تجربه ایران در صد سال گذشته یعنی انقلاب اسلامی ٥٧ است. شریعتی را معلم انقلاب ایران می‌دانند؛ معلمی كه نماند تا ثمره درس‌های خود را مشاهده كند و درباره آن به قضاوت بنشیند.

شخصیت، دیدگاه ها و مطالب استاد اسلامی ندوشن از وجوه گوناگون حائز اهمیت است. خلاصه کردن ایشان در جنبه ادبی و نادیده گرفتن دیگر جنبه‏ ها خطاست. نظرگاه اجتماعی و انسانی ایشان نیز در جای خود مهم است و کمتر از جنبه فرهنگی و شناخت تاریخی ایشان نیست. آنچه در اینجا مى ‏آید، بخشهایی از گفتگوی مفصلی است که آقای کریم فیضی با ایشان کرده اند و در کتابی به نام «زندگی عشق و دیگر هیچ» به همت انتشارات اطلاعات به چاپ رسیده است. بخش حاضر به وقوع انقلاب اسلامی و زمینه‏ های آن مىپردازد. در این باره بحثهای فراوانی شده است و آنچه اینجا مى ‏آید، از چشم انداز فرهیخته ای ایران شناس است.

«دستاوردهای انقلاب» و «پروژه‌های بر زمین مانده آن» بارها مورد پرسش قرار گرفته است اما امسال که انقلاب به 40 سالی که سن پختگی است قدم می‌گذارد، مرور کارنامه‌اش می‌تواند نکات قابل تأملی داشته باشد تا برای ادامه مسیر، افق‌گشا شود. به این اعتبار، بر این موضوع متمرکز شدیم که «مطالبات مردم در جریان انقلاب چه بود؟»

حدود 40سال از عمر انقلاب اسلامی می‌گذرد و طی این سال‌ها دانشگاه‌ها نیز دستخوش تغییرات بسیاری شده‌اند. اما شاید دانشجوهایی که امروز در دانشگاه‌ها مشغول تحصیل هستند درک و شناختی از دانشگاه‌های پیش از انقلاب اسلامی نداشته باشند. اینکه دانشگاه در ایران چگونه و برای چه امری تاسیس شد سوالی است که در جوامع دانشگاهی همچنان مورد پرسش است.

منوچهر محمدی گفت: تکنوکرات ها ناکارآمدی را بر انقلاب تحمیل می کنند. ما هر جا انقلابی عمل نکرده ایم، ناکارآمد بوده ایم. بنابراین باید به مبانی انقلابی خود بازگردیم.

ملایی توانی، پژوهشگر تاریخ معاصر ایران معتقد است تحولات منتهی به انقلاب اسلامی، سال و آرمان‌های آن را نمی‌توان در چارچوب یك مفهوم لیبرال دموكراسی سنجید. كاری كه بسیاری از مورخان سعی می‌كنند با توجه به تاریخ حال، اتفاقات آن زمان را مورد بازخوانی قرار دهند.

او از گذشته‌های نه‌چندان دور می‌آید. البته که ٥٩‌سال پیش، هم دور است و هم نزدیک. از کسی به اسم «ناصر» حرف می‌زنم که اگر سرنوشت جور دیگری برایش رقم می‌خورد، امروز یا دکان قصابی داشت یا پزشک شده بود. شاید هم یک سرهنگ در ارتش! اما او هنرمند شد. تمام آن راه‌ها را رفت، اما گمشده‌اش هنر بود. حالا از او می‌توان به‌عنوان یکی از هنرمندان مطرح و شناخته‌شده هنرهای تجسمی معاصر ایران نام برد. در گفت‌وگو با او فهمیدم چقدر از راهی که آمده، راضی است و خود را خوشبخت می‌داند.

دکتر داوری فیلسوف زندگی است. شاید بشود او را با «دیلتای» مقایسه کرد که او هم فیلسوف زندگی است. اما چرا و به چه اعتبار او را می‌توان در این حوزه قرار داد؟ صرف نظر از توجه ویژه داوری به شعر و ادبیات و جامعه‌شناسی، او سخت به « پیرامون» خود توجه دارد.