مقاله

روزهای 28 و 29 خرداد همایشی با عنوان «تاریخ و علوم سیاسی» در پژوهشکده تاریخ اسلام برگزار شد. گروه اندیشه پیش‌تر گزارش سخنرانی‌های این همایش را منتشر کرده بود. هاشم آقاجری یکی از سخنرانان روز دوم این همایش بود که به دلیل کمبود جا، متن سخنرانی ایشان با تاخیر منتشر می‌شود.

اینكه داعش اعلام كرده است كه تشكیل خلافت داده است حرف جدیدی نیست زیرا از ابتدا این گروه تروریستی هدفش را این موضوع مطرح كرده بود. اما نكته‌یی كه در این بین در خصوص داعش وجود دارد این است كه خیلی‌ها سوال می‌كنند چه فرقی بین القاعده و داعش وجود دارد؟ خیلی‌ها آنها را یكی می‌دانند و آنها را از یك مجموعه می‌بینند اما آنها تفاوت‌هایی دارند. جریان داعش گرچه از كنار القاعده به وجود آمد اما رویكردی متفاوت نسبت به القاعده دارد. تفاوت اساسی القاعده با داعش اینجاست كه القاعده در شرایط كنونی هدفش را تشكیل جغرافیایی حكومتی برای خودش تعریف نكرده است اما داعش تفاوت عمده‌اش اینجاست كه در پی تشكیل خلافت اسلامی است. از زمان شكل‌گیری داعش به صورت رسمی از حدود دو سال پیش در شمال سوریه، همكاری نزدیكی با القاعده و جبهه نصرت داشتند.

زندگی ماشینی در دوره مدرنیته و دوری انسان از طبیعت؛ اسباب غفلت و از خودبیگانگی بیشتر انسان نسبت به دوره‌های گذشته شده است. پیچیدگی دوره تجدد و سرعت گرفتن همه‌چیز، سبب شده انسان دوره مدرن برای تدارك امور زندگی دنیوی خود از صبح تا پاسی از شب، جزیی از ماشین دوره ماشینیسم شود. هنرمند بزرگ چارلی چاپلین در فیلم «عصر جدید»(Modern Times) این وضعیت وجودی را هنرمندانه به نقد كشیده است. ماه رمضان فرصتی الهی برای بازسازی معنوی انسان در برهوت هیاهوی ماشین و كامپیوتر است.

هنرمحمول غریزه تزئین نیست؛ زیرا: برخلاف پندار طرفداران نظریه تزئین، غریزه‌ای به نام «جمال‌پرستی» وجود ندارد. دلیل این امر آن است كه این غریزه ـ برخلاف تمام غرایز دیگر ـ برای صیانت ذات ضرورتی ندارد. همچنین اگر چنین غریزه‌ای وجود داشت، می‌بایست در انسان ابتدایی هم وجود داشته باشد و وجود آن در انسان ابتدایی موجب می‌شد كه تصویرها را بر روی تصویرهای دیگر نكشد، یا چنان كه گفته شد، قسمت‌های دور افتاده غار را برای نقاشی انتخاب نكند.

اشاره: استاد جوادی آملی مطالب عمیقی درباره ماه مبارك رمضان دارند كه در ذیل به فقراتی از آنها اشاره می‌شود. علاقه‌مندان می‌توانند به كتاب «حكمت عبادات» و یا پایگاه اینترنتی ایشان مراجعه كنند.

حق مالكیت معنوی كه به حقوقی همچون حق تألیف و حق اختراع و ... اطلاق می‌شود یكی از حقوقی است كه در جوامع گذشته وجود نداشته است؛ مثلاً حق تألیف حقی است كه از راه تألیف اثر به مؤلف آن تعلق می‌گیرد، در گذشته، مؤلفین در تألیفات و نوشته‌های خود، منفعت شخصی برای خود در نظر نمی‌گرفتند، اما پس از آنكه كتاب نیز به عنوان وسیله‌ای برای تجارت و معامله مطرح گردید، مؤلف این حق را پیدا كرد كه در وهله اول، خود از تألیف خود، سود ببرد. زیرا باید منافع كتابی كه او تألیف كرده و ساخته و پرداخته است، ابتدا به خودش برسد. منطقی به نظر نمی‌رسد كه كس دیگری از نوشته و اثر مؤلف ثروتمند گردد در حالی كه خود او در فقر و احتیاج به سر می‌برد. لذا در شرایط كنونی مؤلف این حق را پیدا كرده كه از منافع مادی كتاب خود نیز استفاده كند و استفاده دیگران را مشروط به موافقت خود كند.

آنچه امروز به عنوان گفتمان هویت بر جهان اسلامی و بر اندیشه بخش محافظه‌كارتری از ایرانیان حاكم است، آن فخرفروشی پرهیاهو به هویتی استثنایی، در نهایت چیزی نیست جز نوعی درونی‌شدن شرق‌شناسی، نوعی پذیرش گفتمان شرق‌شنــاسی‌توسط قربانیان این گفتمان هنر به مثابه هنریعنی به معنای آفرینشی در درون نوعی از آفرینایی حقیقت، كه از آنجا كه حقیقت است بنابه تعریف عالم‌رواست در قلمرو اسلام به رفعتی ستایش‌پذیر دست یافته است از همان وقتی كه ترجمه كتاب «?درآمــدی بـر زیباشناسی اسلامی» با برگردان نازنین بازارچی و جواد میرفندرسكی درآمد قصدم این بود كه به نیت توصیه این كتاب چند خطی در باب اهمیت آن، آن هم برای روزگاری كه داریم آن را خواهی‌نخواهی به سر می‌كنیم، بنویسم.

داعش آغاز و پایان دگردیسی القاعده نیست ولی نسخه جدید و شكل‌گیری موجود ناقص‌الخلقه‌یی است كه در رحم تحولات و دگرگونی‌های منطقه‌یی موجودیت یافته است. این موجود كه در هیچ یك از اندام‌های زیستی‌اش تناسبی وجود ندارد توسط تحولات سوریه خلق و به وسیله سیاست‌های غرب مخصوصا امریكا، انگلیس و فرانسه سزارین شده و در دستگاه آنكوباتور سعودی، تركیه و قطر به عنوان رقیب‌های سیاست‌های منطقه‌یی ایران نگهداری و تغذیه می‌شود.

طبق نظریه طرفداران این مكتب، هنر باید واقعیت را با همه زشتی‌ها و زیباییهایش بنماید و هنرمند نباید دیده بر زشتی‌ها یا زیباییها فرو بندد و عواطف و احساسات خود را جانشین واقعیت كند. هنرمند واقع‌گرا به تجزیه و تحلیل دقیق یك «تیپ» می‌پردازد و آن را چنان كه هست، با همه خوبیها و بدیها و زشتی و زیباییهایش معرفی می‌كند. بنیانگذار این سبك بالزاك، نویسنده فرانسوی در قرن نوزدهم میلادی است. در انگلستان چارلز دیكنس، در روسیه داستایوسكی و تولستوی و در ایران صادق هدایت ـ دست‌كم در برخی از آثارش ـ از واقع‌گرایی پیروی كرده‌اند.

هفته قوه قضاییه یادآور چند موضوع مهم است. 1- یاد آن یار سفر كرده، آن شخصیت مصمم و توانمند، آن فقیه آگاه به زمان و مسلط بر مبانی و معارف و فقه اسلامی، آن فرزند حوزه و دنیادیده، آن عنصر تشكیلاتی و نظم آهنین، آن اهل بهشت كه بهشتی یك ملت شد و امام(ره) او را یك ملت نامید. هفته قوه قضاییه یادآور آن شخصیت بی‌نظیر است. شهید بهشتی از نادر كسانی بود كه به لحاظ توانایی بسیار بالا در سخنوری و داشتن منطق و استدلال در تمامی زوایای فكری و اندیشه‌یی، برای تمام تصمیمات و حركت‌های اجتماعی با وسعت نظر، آمادگی مباحثه، مناظره و ارائه استدلال وشنیدن استدلال طرف مقابل را داشت و همیشه سران همه گروه‌ها و احزاب را دعوت به مباحثه و مناظره می‌كرد.