مقاله

از طرح‌ پرسش‌ فلسفه‌ چیست‌؟ چه‌ مقصودی‌ داریم‌؟ وقتی‌ می‌پرسیم‌ كه‌ فلسفه‌ چیست‌، بسته‌ به‌ اینكه‌ پرسش‌ در چه‌ مرتبه‌ای‌ طرح‌ شده‌ باشد، جواب‌ آن‌ متفاوت‌ است‌. مثلاً ممكن‌ است‌ كسی‌ در متنی‌ كه‌ می‌خواند به‌ لفظ‌ فلسفه‌ برخورد كند و معنی‌ آن‌ را نداند و بپرسد كه‌ فلسفه‌ چیست‌. در جواب‌ این‌ پرسش‌ می‌توان‌ شرحی‌ در باب‌ لفظ‌ فلسفه‌ داد یا نوع‌ مسائلی‌ را كه‌ در فلسفه‌ مورد بحث‌ قرار می‌گیرد ذكر كرد. این‌ پرسش‌ را اهل‌ منطق‌ و فلسفه‌ پرسش‌ از مای‌ شارحه‌ می‌گویند. «ما» به‌ معنی‌ «چیست‌» است‌ و با مای‌ شارحه‌ پرسش‌ از مفهوم‌ شی‌ء می‌شود. این‌ نوع‌ پرسش‌ در چه‌ مرتبه‌ای‌ مطرح‌ می‌شود؟ آیا این‌ سؤال‌ را صرفاً اشخاصی‌ مطرح‌ می‌كنند كه‌ هیچ‌ مفهومی‌ از فلسفه‌ ندارند؟ نه‌، گاهی‌ اهل‌ پژوهش‌ هم‌ این‌ پرسش‌ را به‌ میان‌ می‌آورند و به‌ پژوهش‌ در آثار فلسفه‌ می‌پردازند كه‌ تعاریف‌ فلسفه‌ را گردآوری‌ كنند.

بَیاض در نسخه شناســی حایز معانی متفاوتی اســت که از صورت ظاهری نسخه و اســلوب صحافی آن که شیرازه بندی عرضی داشته تا پاکنوشت نسخه از روی پیشنویس و ّآنچه در این نوشته مدنظر ماست (نسخه ای مشتمل بر گزیده ای از نکات ادبی به نظم و نثر) را شامل میشود. روزگاری این وجه اخیر تا بدانجا در میان اهل ذوق و ادب رایج گشــته بود که حتّی اشــعار مرغوب و مطلوبی که برای درج در بیاض از دواوین شعرا برمیگزیدند، با عنوان بیاضی می نامیدند؛ یعنی اشعار سزاوار درج در بیاض.

پیش از اینکه پیش‌فرض‌های زندگی معنوی را خدمتتان عرض کنم مایلم استخوان‌واره و اصل بحث را خدمت شما بیان کنم. بحث معنویتی که من در سال گذشته مطرح کردم، چهار فقره اصلی داشت: فقره اول در مورد این بود که اساساً معنویت یعنی چه؛ یا به تعبیر دیگری به چه پدیده یا پدیده‌هایی معنویت گفته می‌شود؛ در آنجا گفتیم که معنویت دقیقاً به معنای دینداری و دین‌ورزی و یا به معنای سیر و سلوک عرفانی و یا حتی به معنای اخلاقی زیستن هم نیست و یا به تعبیر دیگری با بیان سه «نیست» به چیزی که «هست» رسیده بودیم.

آگاهان در میان محققان رشته رجال حدیث شیعی به خوبی می دانند که فهرست های نجاشی و شیخ طوسی بر اساس فهارس قدیمتر شیعی نوشته شده است. این مطلب را مرحوم بهبودی و نویسنده این سطور و آقای احمد پاکتچی و برخی دیگر گفته اند. اما در این میان یک مطلب که باید روشن شود این است که نجاشی و شیخ در تألیف فهارس خود صرفاً ناقل نبودند بلکه خود در اصلاح فهارس قبلی و کنار هم گذاشتن و یکپارچه سازی اطلاعات و گزینش منابع قبلی سهم مهمی داشتند.

«تفسیر عرفانی» خوانش خاصی از قرآن است که طی آن، معنا در ظرف ذهن شکل می‌گیرد. واقعیت این است که ذهن ما، ظرفیت و شکلی دارد و ذهنیت ما همان ظرف است؛ وقتی آیات قرآن وارد ذهن می‌شود، معنا، صورت آن ظرف را می‌گیرد. ظرف ذهن، خود از سه مفهوم اساسی و کلیدی تشکیل شده است که عبارتند از: «خدا»، «انسان» و «عالم» یا به عبارتی، «نسبت انسان با خدا» با «نسبت انسان با انسان» و «نسبت انسان با عالم». این سه مفهوم اساسی و کلیدی کمابیش مطابقت دارد با سه اصلی که ما با عنوان اصول دین می‌شناسیم؛ توحید، نبوت و معاد.ظرف ذهن، ثابت نیست و در طول تاریخ تغییر می‌کند، این تغییر هم بر اساس سه مفهوم «خدا»، «انسان» و «عالم» و برداشتی که از سه اصل توحید، نبوت و معاد داریم، شکل می‌گیرد.

هانری کربنشاید هیچ مستشرقی به اندازه هانری کربن در نقد شرق شناسی نکوشیده باشد. حقیقت این است که کربن یک شرق شناس نبود بلکه مستشرق به معنی اشراقی کلمه بود. کربن از چشم اندازی فراتر از پژوهش های تحقیقی به مسئله نگاه می کند. از نظر او انحرافی که در معرفت شناسیِ غربی در طی سالیان متمادی رخ داده است، باعث گردیده حقیقت را چیزی جز آنچه می پندارند ندانند. از سوی دیگر کربن اعتقاد دارد که نظریه تعطیل مبتنی بر خردگرایی دوره روشنگری است، و گرفتار خردی که هر چیزی منافی با عقل تجربی و استدلالی را به کنار می نهد. بنابراین کربن تأکید می کند که «باید هرگونه پیش داوری خردگرایانه را … به کنار نهیم».

هدف نهایی و غایت مطلوب نظام حقوقی تأمین آزادی فردی است؛ آسایش و توسعه و کمال انسان هدف‌های پست‌تر از هدف اصلی است. در جامعه اشخاص با اراده آزاد، دو گروه مهم از قواعد حقوق حکومت می‌کند:۱٫قواعد ناظر به احترام به شخصیت دیگران؛ ۲٫ قواعد لازم برای تأمین تعاون.

هر آن کس که زاد او ز مادر بمرُد زدست اجل هیچ‌کس، جان نبرد مظفر بختیار، 28 آذرماه 1322 در خانواده‌ای نجیب و اصیل، فرهنگ‌مدار، ادب‌دوست و ادب‌پرور، چشم به جهان گشود. پدرش منوچهر، بختیار و مادرش مهیندخت نام داشتند. از طرف خانواده پدری، او نواده فتحعلی‌خان سردار معظم بختیاری و لطفعلی‌خان امیرمفخم بختیاری و از سوی خانواده مادری، نواده دوست‌محمد معیرالممالک و حسن مستوفی(میرزاحسن مستوفی الممالک) بود.

ابوعبدالله محمد بن محمد بن النعمان ملقب به "شیخ مفيد" و معروف به "ابن معلم" يكي از اكابر فقها و متکلمین شيعه در سده چهارم و پنجم هجري، در يازدهم ذىقعده و در سالروز ميلاد حضرت ‏ثامن الحجج على بن موسى الرضا(ع) در سال 336 قمری، تقريبا هفت سال پس از غيبت کبري، در منطقه سويقه از توابع عکبري در شمال بغداد ديده به جهان گشود و پس از صرف بیش از هفتاد سال از عمر با برکت خود در راه تبیین مباحث اسلامی، سرانجام در سوم رمضان المبارك سال 413 وفات کرد. و بعد از اینکه سید مرتضی(ره) بر جسد مطهرش نماز گذارد در خانه اش به خاک سپرده شد و بعد از چند سال پیکر پاکش را کنار مرقد حضرت امام موسی کاظم(ع) انتقال دادند.

آیت‌الله میرزا محمدحسین غروی نائینی «قدس‌سره» از فقهای نامدار شیعه عصر مشروطیت و از خاندانی مشهور است که در سال 1276ق در نائین اصفهان متولد شد.[1] شیخ آقا بزرگ تهرانی از او با عنوان مجتهدی جاوید، عالمی برجسته و محققّی بزرگ یاد می‌كند.[2] مدرس تبریزی در ریحانه‌الادب وی را از «فحول علماء و فقهای عصر»[3] دانسته و صاحب اعیان‌الشیعه او را عالمی بزرگ، فقیه و اصولی می‌داند كه دارای مقلّدین بسیار بوده است.