مقاله

شمس تبریزی در مجموعه‌ای که به نام «مقالات شمس تبریزی» گردآوری شده است، نقل می‌کند که به کسی گفتند که خوانچه‌هایی می‌برند. آن کس در جواب گفت: به من چه؟ گفت آخر این خوانچه‌ها را به خانه تو می‌برند. باز در جواب گفت پس به شما چه؟ یعنی اگر به طرف خانه من می‌برند چه ربطی به شما دارد و اگر به طرف خانه من نمی‌برند، چه ربطی به من دارد. یکی از ارکان تفکر شمس تبریزی، به عنوان یکی از بزرگ‌ترین اشخاص معنوی جهان بشری، همین داستان «به من چه؟» است.

«پاتریشیا کرون»؛ اسلام شناس و ایران شناس نامدار معاصر که به تازگی از دنیا رفت، از نمونه‌های برجسته رویکردی است که در آن تاریخ‌نگاری مبتنی بر اسناد و مدارک تاریخی در بافت تاریخ‌نگاری جهانی دیده می‌شود. درست از همین روست که توجه به بافت‌ها و پیش زمینه‌های اجتماعی و جامعه شناختی در این رویکرد بسیار با اهمیت تلقی می‌شود.

در تاریخ تمدن ایران، به معنای تاریخی قلمرو آن، سابقه نسخه‌نویسی خطی پردامنه است و این نوع کار در میان آثار باستانی دیگر ارزشی خاص و اعتباری مخصوص دارد، چه افکار کلیه متفکران و دانشمندان و شاعران ما بر این اوراق که غالباً فرسوده و پاره و چرکین و ناخواناست، پس از قرون و روزگاران دراز به دست ما رسیده است و امروز می‌توانیم تاریخ حیات ملت نامداری را از آن اوراق کشف و تحقیق کنیم. پس تردید نباید کرد

کافی است درک کنند که هر گونه رفتار آنها با جامعه و محیط‌زیست به خودشان و نسل خود بازگشت می‌کند. این جهان کوه است و فعل ما ندا سوی ما آید نداها را صواب

آثار حماسى و رزمى، در آغاز پیدایش و تکوین ادبیات اغلب زبانها آمده است و از لحاظ قدمت زمانى، تنها متنهاى مقدس را سراغ داریم که برآنها تقدم دارند. در واقع حماسه‌‏ها و به عبارت کلی‌‏تر، نحوه بیان تکوین عالم و کیهان‌‏زایى هسته خلاقة یک جامعه را بهتر از هر مطلب دیگر توصیف و تشریح می‌‏کنند. هر داستان رزمى که بر محور زمینه‌‏هایى از پیکار و ستیزه‌‏جویى ساخته و پرداخته شده و قهرمان آن رو در رو و تنگاتنگ، در برابر خطر مرگ ایستاده است،

سازگارى یا ناسازگارى عقل و محصولات آن ـ مانند علم ـ با دین، تأثیر زیادى بر نحوه عقل ورزى و علمگرایى از یکسو و دین ورزى و ایمان گرایى از سوى دیگر خواهد داشت.

در پایان قرن اول هجری، وضعیت جدیدی در جهان اسلام در حال شکل‌گیری بود. با شروع قرن دوم هجری، دین اسلام تا آفریقا گسترش پیدا کرد و در این فرایند با فرهنگ یونانی‌مآبی و رومی همسایه شد. متأسفانه برداشت حکومت اموی از اسلام یک دین عربی بود و قصد داشتند تنها با استفاده از ظرفیت‌های قبایل و فرهنگ عربی، امپراتوری اسلامی را اداره کنند.

این روزها به دلیل وضع اضطراری آب در ایران و آغاز صرف‌جویی جدی، کمپین «یک قطره آب» ایجاد شده است. تأمین آب از دیرباز یکی از دغدغه‌های اصلی مردم این سرزمین بوده است زیرا مناطق خشک و نیمه‌خشک، بخشی بزرگ از آن از جغرافیای ایران را تشکیل می‌دهد. شاید اگر بدانیم در این سرزمین خشک، ایرانیان در تاریخ چگونه و با چه مشقتی آب را به سطح زمین می‌رساندند، نگاه امروز ما در بهره‌گیری از آب تغییر یابد.

«اغلب ولایات از جهت گرانی و خشکسالی، فارس، خراسان، یزد، اصفهان و ... حالتشان بسیار بسیار بد است. از این جهت متصل اوقات تلخ است. به‌خصوص خراسان و همه جا.

بحران و فاجعه آب در ایران امروز به گونه‌ای در رفتار روزمره ایرانیان ریشه دوانده که کارشناسان و صاحب‌نظران از علوم و دانش‌های گوناگون را نیز بر آن داشته تا زنگ‌های خطر را در مقام شهروندی، برای همگان به صدا درآورند.* هشدارهایی که اما بیش از آن‌که «آگاهی‌بخش» باشند، «درماندگی» ایرانیان امروز را در برابر پدیده «آب» بیانگرند. ایران کنونی اما چرا از یک هنر و تدبیر شگفت‌انگیز ٣‌هزار ساله، به درماندگی و وادادگی رسیده است؟