غرض نقشی است کز ما باز ماند.../ محمدرضا ممتاز واحد

1394/6/7 ۱۱:۳۰

موسی معروفی (1344- 1268 تهران) حدود صد و بیست و شش سال پیش در خانواده‌ای دیده به جهان گشود که در آن خانه «پیانو» موجود بود و موسیقی جریان داشت. البته بعدها موسی معروفی به نوازندگی تار و سه تار روی آورد. هر چند به عقیده اهل فن، سبک نوازندگی موسی معروفی پس از تلمذ در محضر وزیری تغییر یافت. سخن از موسی معروفی است. هنرمندی که با‌وجود قابلیت‌های بسیار برای نوازندگی حرفه‌ای، خود را وقف پژوهش و تدریس کرد.

هفتم شهریور، در اندوه پنجاهمین سال درگذشت «موسی معروفی»

موسی معروفی (1344- 1268 تهران) حدود صد و بیست و شش سال پیش در خانواده‌ای دیده به جهان گشود که در آن خانه «پیانو» موجود بود و موسیقی جریان داشت. البته بعدها موسی معروفی به نوازندگی تار و سه تار روی آورد. هر چند به عقیده اهل فن، سبک نوازندگی موسی معروفی پس از تلمذ در محضر وزیری تغییر یافت. سخن از موسی معروفی است. هنرمندی که با‌وجود قابلیت‌های بسیار برای نوازندگی حرفه‌ای، خود را وقف پژوهش و تدریس کرد. موسی معروفی رویکردی تحقیقی توأم با تفحص داشت. جمع‌آوری روایات مختلف ردیف و مطابقت آنها با یکدیگر و یافتن صحیح‌ترین روایت، به تدوین مجموعه‌ای منجر شد که به حق «دایرئ المعارف و گنجینه موسیقی ایرانی» لقب گرفت. تلاشی که بیش از سی سال به طول انجامید و حال ماحصل تلاش ایشان را فقط با یک عنوان «گردآورنده» می‌بینیم!

در مورد ردیف تدوین یافته موسی معروفی نکته‌ای شایان ذکر است و آن اینکه همان‌طور که عنوان شد موسی معروفی ردیف‌های معتبر و مرجعی چون میرزا عبدالله، آقا حسینقلی، درویش خان و علی نقی وزیری را مبنای کار خود قرار داد ولی فقط به روایات مذکور اکتفا نکرد و حتی به روایات ردیف نوازندگان سازهای دیگر به غیر از سازهای تار و سه تار نیز مراجعه کرد و با تحقیق و تفحص به گردآوری مجموعه حاضر دست یازید. به همین دلیل نام برخی از تکه‌ها و گوشه‌های کمتر شنیده شده یا کمتر اجرا شده زنجیره ردیف، در ردیف تدوین یافته موسی معروفی موجود است. از جمله گوشه «سروش» در دستگاه ماهور که در این مجموعه اجرا شده است. به قول برخی از صاحبنظران - شاید- ردیف مذکور با توجه به ساختار و بافت خاص آن در زمره ردیف‌های مشقی و مَدرِسی قرار نگیرد و از منظر آموزشی و اتودیکی نیز گاه با بی‌انصافی در اظهارنظرها مواجه شده باشد! به گواه تاریخ به غیر از موسی معروفی که ردیف مورد نظرش را سلیمان روح افزا نواخت و خود فقط ناظر بود، مابقی رپرتوارهای‌سازی و آوازی، مستقیماً توسط شخص راوی اجرا گشته است. به طور مثال آیا نمی‌شد نورعلی برومند و محمود کریمی با خیل کثیر هنرجویانشان، فقط ناظر به اجرای ردیف موردنظرشان می‌شدند و اجرا کننده، یکی از هنرجویان مستعدشان می‌بود؟! بماند سال‌ها این نظم و ترتیب / ز ما هر ذره خاک افتاده جایی / غرض نقشی است کز ما باز ماند / که هستی را نمی‌‏بینم وفایی٭

٭ این دو بیت در ابتدای هر ضبط و پس از معرفی نام دستگاه موردنظر توسط موسی معروفی و با صدای خود او خوانده می‌شد.

روزنامه ایران