مقاله

برج طغرل شهرری از برجسته‌ترین برج ـ مقبره‌های کهن در خاک ایران به شمار می‌آید و از نظر معماری اهمیت ویژه و فوق‌العاده‌ای دارد. این برج از خشت و گل ساخته شده و شکل آن از داخل مدوّر و از بیرون ستاره ۲۴ پَر است. گنبد بنا که احتمالاً مخروطی شکل بوده، به طور کامل از بین رفته، اما بدنه برج به ارتفاع ۲۰ متر باقی مانده است. با وجود شهرت این برج به نام «طغرل سلجوقی»، واقعیت آن است که درباره ماهیت این بنا میان پژوهشگران اختلاف نظر وجود دارد و برخی، در انتساب آن به طغرل تردید نموده‌اند. متأسفانه کتیبه کوفی موجود در بالای بدنه برج که می‌توانست در شناخت ماهیت این بنا راهگشا باشد، در بازسازی ساختمان آن که در سال ۱۳۰۱ق در دوره ناصرالدین‌شاه صورت گرفت، از بین رفته است.

درباره کتاب الذخیرة شریف مرتضی و نسبت آن با کتاب الملخص تاکنون محققان مختلفی ابراز نظر کرده اند. پروفسور زابینه اشمیتکه در مقاله ای که اخیراً درباره نسخه کهنسال کتاب الذخیرة موجود در کتابخانه سنت پترزبورگ و از مجموعه های بازمانده از قرائیم نگاشته است در این باره بحث کرده است. محقق کتاب الملخص، دانشمند جناب آقای محمد رضا انصاری قمی هم در مقدمه تصحیح اشاره وار به این موضوع پرداخته اند.

یک مطالعه موردی درباره مفاهیم اجتماعی، سیاسی و مذهبی در سکه‌ها با مطالعه و بررسی سکه‌ها در طول تاریخ می‌توان دریافت که سکه نقشی فراتر از یک وسیله و ابزار مبادلات اقتصادی داشته است. با کمی دقت مفاهیم مذهبی، سیاسی و اجتماعی سکه‌ها به چشم می‌خورد. با یک تحقیق ساده در نقوش و خطوط سکه‌ها می‌توان دریافت که این عناصر دارای پیام و مفاهیم اجتماعی، سیاسی و بالاخص مذهبی بوده‌اند که این پیچیدگی در ملل شرقی بخصوص در ایران به وضوح قابل مشاهده است.

نگاهی به تبیین افلاطون از موسیقی بر اساس دیالوگ «قوانین»؛ تربیت شهروندی یکی از فروعات شهروندی است که در سرزمین یونان بستر مناسب و شایسته‎ای را برای افراد «پولیس/شهر-دولت» فراهم می‎کرد تا بتوانند به‌عنوان یک شهروند خوب و نمونه، چه در جامعه (پولیس) و چه در سیاست از نقشی بسزا برخوردار باشند؛ لذا تأملات فلسفی در باب «تربیت/Education» از زمان افلاطون و تا حدودی فلاسفه‎ی بعد او، طبیعتاً در جهت تربیت شهروندان بود.

کتاب قرآن‌های عصر اموی (لایدن، انتشارات بریل، 2014) آخرین اثر فرانسوا دروش در حوزه‌ی مخطوطات قرآنی است که ترجمه‌ی آن اکنون به خوانندگان فارسی زبان تقدیم می‌گردد. این اثر به بررسی جوانب مختلفِ تاریخ‌گذاری، مصحف‌شناسی، نگارش، رسم‌الخط، تنوع کاتبان، علائم وقف و ابتدا، عَدّ الآی، بسمله، قرائات مختلف، تذهیب، سرسوره‌ها و سایر ویژگی‌های کهن‌ترین مصاحف موجود از قرآن در جهان امروز می‌پردازد. وی نام مصاحف اموی را از آن رو برمی‌گزیند که عموم این مصاحف تا پایان عصر حکومت یا دهه‌های پس از امویان، اما متأثر از فضا و نظام مصحف نگاری این دوران کتابت شده‌اند.

معمولا وقتی به زیبایی شناسی افلاطون پرداخته می شود ، آنچه زودتر از همه به نظر می رسد این است که هنر، تقلید تقلید است و بر این اساس دارای ارزش چندانی نیست. اما هیچ گاه متفکران این عرصه به این نیندیشیده اند که اگر افلاطون درباره ی عالم مثل بازاندیشی کند و گویی این کار را در رساله های آخر انجام داده است ، این اصلاح ممکن است این نظریه را نیز دچار تحول کند، همان طور که شاید بتوان رویکرد فلوطین در برابر هنر و زیبایی را که آن را بسیار ارزشمند تر از افلاطون می دانست هم به این نظر افلاطون ربط داد و هم به اصلاح آن.

کتابی که مدتی پیش وسیله مؤسسه کتابشناسی شیعه و در قم منتشر شده را امروز تورق می کردم؛ دیدم در آن گفتگویی هایی منتشر شده با یکی از محققان برجسته معاصر در رابطه با تاریخچه مباحث علم اصول فقه. نکته ای که برای من جلب توجه کرد اقبال به بررسی های تاریخی بود در مسائل علوم حدیث و اصول فقه و آن هم چنانکه گفتم از سوی یکی از عالمان برجسته حوزه. این توجه به تاریخ را باید بسیار به فال نیک گرفت.

برنامه‌ریزی خط و نگارش از جمله انواع برنامه‌ریزی پیکره زبان است که به گونه نوشتار زبان مربوط می‌شود. مرور برنامه‌ریزی زبان در جوامع و ملل مختلف نشان می‌دهد که عمده مباحث مطرح شده در این حوزه به موضوع «خط‌سازی» مربوط می‌شود، خط‌سازی یعنی قرارداد استفاده از یک نظام نوشتاری و یا وضع یک نظام نوشتاری جدید برای زبانی که تاکنون صرفاً دارای یک گونه شفاهی بوده است. امروزه این فرایند معمولاً برای زبان‌های بومی در معرض خطر دارای شأن اجتماعی اعمال می‌شود و در واقع راهکاری برای زنده نگه داشتن زبان‌ها، تضمین بقا و ثبت آنهاست.

در میان عالمان شیعی سدۀ 11-12 هجری قمری، عالم و فقیه بزرگی در دامنۀ زاگرس و در میان بختیاریها رشد کرد و بالید، برای کسب علم و فقه و معرفت در شیراز و شوشتر در محضر درس عالمان بزرگ روزگار خود حاضر شد، سپس در هویزه مسکن گزید. آثار متعددی در فقه و ادب عربی پدید آورد. شیخ ابراهیم بن یعقوب بختیاری (متوفی در نیمۀ سدۀ 12 قمری)، اگر چه در حال حاضر، اطلاعات و آگاهیهای چندانی دربارۀ زندگی او در دست نیست،

آبراهام والنتاین ویلیامز جکسون،۱ پژوهشگر آمریکایی، که مدت چهل سال (۱۸۹۵ـ ۱۹۳۵) کرسی استادی دانشگاه کولومبیا۲ در رشتة زبانهای هند و اروپایی را برعهده داشت و مخصوصاً سرآمد پژوهشگران آمریکایی در قلمرو زبانها، ادبیّات و دین ایران باستان بود. در نهم فوریة ۱۸۶۲، در نیویورک به دنیا آمد. پس از گذراندن دوره‌های آموزشی در مدارس خصوصی، در ۱۸۷۹، به کالج کولومبیا راه یافت و در ۱۸۸۳ با درجة ممتاز در رشتة ادبیات یونان و روم باستان فارغ‌التحصیل شد.