مقاله

این روزها فرصتی دست داد کتاب استاد شفیعی کدکنی با عنوان زبان شعر در نثر صوفیه را می خواندم. کتابی است بسیار خواندنی و مفید. بی گمان در عرصه مطالعات عرفانی کسی به اندازه دکتر شفیعی کدکنی با میراث تصوف خراسان آشنا نیست و او این آشنایی را توأم کرده است با دقتی مثال زدنی در بحث های تاریخی مرتبط با متون صوفیانه و عرفانی پهنه خراسان بزرگ.

این یادداشت براساس بررسی نقاشی‌ها و عکس‌های گزیده‌ای از آثار تاریخی همچون تابلوهای نقاشی، نسخه‌های خطی و چاپ‌سنگی، قلمدان‌ها و جلدهای لاکی فراهم آمده است. آثار یادشده در قالب یک مجموعه زیبای نمایشگاهی با نام «نشستن به روایت آثار کتابخانه و موزه ملی ملک» ارایه شده‌اند.

دیوان حافظ اگر پرخواننده‌ترین کتاب فارسی نباشد، بی‌شک بیش از هر کتاب فارسی دیگر طبع و نشر شده است،‌ و هنوز هم هر ساله طبعهای گوناگون جدید از آن به بازار می‌آید و در زمانی کوتاه به فروش می‌رسد و کمتر خانواده‌ای است از طبقات درس‌خوانده و کتابخوان ایرانی که نسخه‌ای از دیوان لسان‌الغیب در آن نباشد.

انتشارات بریل تصمیم گرفته است برای مطالعات شیعی مجله ای را منتشر کند (با نام Shii Studies Review). مسئولیت اجرایی این مجله به زابینه اشمیتکه و نویسنده این سطور واگذار شده است. در اصل هم ایده انتشار آن با پیشنهاد ما دو نفر بوده است. یکی از مهمترین راهکارهای پیشرفت مطالعات تاریخی در مغرب زمین انتشار مقالات آکادمیک در مجلات معتبر است.

پارادایم مسلط بر نقد ادبی، الهیات و مطالعات کتب مقدس، فلسفه، تاریخنگاری و... در روزگار معاصر را می‌توان به نحو خلاصه «گفتمان هرمنوتیکی» خواند. این روزها اشاره به مفروضات هرمنوتیکی را در اکثر حوزه‌های هنر و ادبیات و حتّی فلسفه‌ی علوم دقیقه مشاهده می‌کنیم. مولف در این مقاله‌ی زیبا سیر رشد اندیشه‌های هرمنوتیکی در سنّت اندیشه‌ی غربی را به نحوی خلاصه اما هنرمندانه و پرشور ترسیم می‌کند.

سید ضیاءالدین طباطبایی، در مقام روزنامه‌نگار، فعال سیاسی، رئیس‌الوزرا و نمایندۀ مجلس، در حیات سیاسی خود، فعالیت و نقش‌آفرینی کرده است، اما او را بیشتر با عنوان عامل کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ می‌شناسند. عنوانی که سال‌ها پس از مرگش، آن‌گونه که فرزندانش در دهۀ هفتاد خورشیدی در مصاحبۀ با مجلۀ «دو دنیا» گفته‌اند، برای آن‌ها دردسرساز بوده است؛ چراکه کودتا انگ انگلیسی‌ بودن بر خود داشت و سرآغاز به سلطنت رسیدن دودمان پهلوی شد. بنابراین آنچه شخصیت سید ضیاء را در دوره‌های گوناگون برای روزنامه‌نگاران و پژوهشگران حوزۀ تاریخ جذاب می‌ساخت، همانا کودتا بود.

بسیاری از پدیده‌های اجتماعی را در سه سطح (خرد، میانه و كلان) می‌توان بررسی كرد. هدف این نوشتار توصیف و تحلیل تك‌تك آسیب‌های اجتماعی نیست، بلكه پاسخ به یك سوال در سطح كلان جامعه ایران است. زندگی مردم ایران در سطح یك واقعیت كلان به نام «جامعه ایران» در نظر گرفته می‌شود و سوال این است كه چرا در این جامعه با «رشد فزاینده» آسیب‌های اجتماعی روبه‌رو هستیم؟ (١) مطالب این نوشته در دو فراز تقدیم می‌شود. اول به ذكر آمارهایی كه تاییدكننده رشد فزاینده آسیب‌های اجتماعی است، می‌پردازیم و در فراز دوم به عللی كه این رشد فزاینده را توضیح می‌دهد اشاره می‌كنیم.

ـ تحفه‌الاحرار جامی‏: به قلم کتابت عالی با رقم و تاریخ: «کتبه العبد الراجی رحمه‌الله الغنی، عماد الحسنی، بدارالامان الاصفهان، فی شهور سنه ۱۰۱۶ الهجریه» در کتابخانه کاخ گلستان، تهران. ۲ـ گلشن راز شبستری، به قلم کتابت خفی عالی، با رقم و تاریخ: «بزیور اتمام رسید این نسخه شریف به تاریخ نوزدهم شهر رمضان المبارک، کتبه العبد المذنب عماد الحسنی، غفر ذنوبه‌ و ستر عیوبه‌» در همان کتابخانه.

بحث من عمدتا از نوع مباحث فلسفي اروپاي مركزي و قاره اي است و زباني هم كه به آن ارجاع مي دهم، زبان آلماني است. براي طرح بحث خودم نيازمند طرح چندين نکته به عنوان مقدمه هستم. لازم است تاكيد كنم كه اين مباحث گرچه در الهيات مدرن مسيحي مطرح شده، ولی چنان عناصر مفهومي و اصطلاحي‌ای دارد كه به درد ما نيز مي خورد.

موقعیّت مکانیِ مجلس شورای اسلامی، از ظرفیت‌های مطالعاتی متنوّعی برخوردار است. بررسی جغرافیای تاریخی این محدوده، یکی از حوزه­های تحقیقی مرتبط با آن است. نظر به اینکه اساساً جغرافیا بستر رویدادها و تحوّلات تاریخی است و مجلس از جمله محورهای اساسی مباحث تاریخی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور از بدو تأسیس تاکنون بوده است، جغرافیای تاریخی این مکان می‌تواند ارائه‌دهندة اطّلاعات جالب و احیاناً دستاوردهای علمیِ تازه­ای باشد. این مقاله به پیشینۀ میدان بهارستان پیش از استقرار مجلس در آن، شرح مکان‌های تاریخی و فرهنگی پیرامون، چگونگی شکل‌گیری ساختار میدان و تحوّلات آن در گذر زمان و وضعیّت موجود، بر اساس مدارک و مستندات، پرداخته است. دورۀ مورد بررسی، از اوایل پایتختی تهران تا زمان حاضر را در بر گرفته است. این پژوهش را می­توان مطالعه­ای بین رشته­ای در حوزه­های تاریخ معاصرِ جغرافیای شهری و معماری تهران دانست.