مقاله

اسطوره ها بخش مهمی از باورها و زندگی روزمره مردمان باستان را تشکیل می داده اند . از زمانی که گیاهان نقش مهمی را در زندگی انسانها داشته اند و تا امروز نیز این عملکرد را حفظ کرده اند، بخشی از اسطوره ها حول گیاهان شکل گرفته اند و تدریجاً از قدرت بالایی برخوردار شدند. این اعتقادات افسانه ای از طریق سمبلها و نمادها مردمان و ملتهای باستانی می تواند رد یابی شود . نمادگرایی ابزرای برای دانش باستانی است و اساسی ترین وسیله برای توضیح مفاهیم است . نمادها به افکار جهت و حرکت می دهند و انسان ها را هدایت می کنند تا بدون کلام تفکر کنند . نماد در هنر و سطوح مختلف آن و براساس باورها و آداب اجتماعی که هنرمند را تحریک و تهییج می کند، عمل می کند .

چهارمین نشست مجموعه درس‌گفتارهایی درباره‌ خاقانی به بررسی منشآت خاقانی اختصاص داشت که با سخنرانی استاد محمد روشن ـ مصحح منشآت خاقانی و پژوهشگر متون فارسی ـ در مرکز فرهنگی شهر کتاب برگزار شد. منشآت خاقانی جزو مشهورترین و درخشان‌ترین منشآت فارسی و بی‌گمان از متون ارزشمندی است که روی سخن خاقانی در این نامه‌ها با خویشان و نزدیکان، بزرگان، امیران و شهریاران روزگار خویش است و در آن بسیار نکته‌ها آمده است که پرده از تاریکی‌های اوضاع زمانه برمی‌گیرد و جوینده نکته‌یاب در بازشناختن محیط اجتماعی، آداب و رسوم و عقاید و خصوصیات روحی مردم از آنها بهره می‌یابد و محقق باریک‌بین نیز راهی به گوشه‌های ناشناخته تاریخ ایران آن دوره می‌برد.

منوچهر بزرگمهر، پرچمدار فلسفه تحلیلی در ایران و از پیشروانِ نهضت ترجمه متون فلسفی آشنایی ایرانیان با اندیشه‌های جدید غرب و بنیان‌های دنیای جدید به اواسط دوران قاجار بازمی‌گردد؛ اما این آشنایی زمانی شکلی رسمی به خود گرفت و بیش از پیش دامن گسترد که دانش‌آموختگان فرهنگ جدید بعد از مشروطه وارد میدان شدند و با عرضه آثار خود بنیان‌های فکری و فلسفی غرب را شناساندند. محمدعلی فروغی (۱۳۲۱ـ ۱۲۵۴) ملقب به «ذکاء‌الملک»، ادیب، سیاستمدار و از روشنفکران نامدار ایرانی و به عنوان پیشاهنگ معرفی فلسفه جدید غرب و پیشقراول تحول سبک در زبان فلسفه، در دهه دوم قرن حاضر با انتشار یکی از اصلی‌ترین متون فلسفه مدرن و بنیان تاریخ‌نویسی فلسفه جدید یعنی کتاب «سیر حکمت در اروپا»۱و نیز ترجمه فارسی کتاب روشنگر «گفتار در روش» اثر رنه دکارت (۱۶۵۰ـ ۱۵۹۶) نقش آغازین و مؤثری را در این ماجرا داشته است.

حدیث مرگ میرعماد برهه زمانی مورد بررسی ما که همزمان با ظهور و اوج‌گیری شخصیت هنری میرعماد است، مقطعی حساس و بحث‌انگیز است؛ مهره‌های سیاسی بیگانه با نفوذ و حضور میان کشورهای مسلمان مشغول طرح‌ریزی تفرقه کلی بودند و کشورهایی چون هند و ایران و عثمانی که بنا به ذوق فکری عشق ذاتی به فرهنگ و زبان فارسی از یک سرچشمه علمی و فرهنگی سیراب می‌شدند، شیفته‌وار به هنر و ادبیات ایران عشق می‌ورزیدند و زبان فارسی در مناطق بزرگی از آسیا، خاورمیانه، خاور دور گسترش یافته بود و ادبیات فارسی از آسیای صغیر تا ماوراءالنهر از تاجیکستان امروز تا اقصی نقاط شبه قاره هند رواج داشت.۱

بازخوانی رسالۀ «دربارۀ نظام رایش»(۱) ماکیاولی «منشورات رایش» به مجموعۀ نوشته‌هایی گفته می‌شود که سنّتی حقوقی و مختّص تاریخ آلمان و متمایز از فرانسه و انگلستان را تشکیل می‌دهد. این سنّت پس از سقوط امپراتوری رُم و زاییدۀ موقعیت بوجود آمدۀ ویژۀ سرزمین‌های آلمانی‌زبان پس از رفرماسیون و در بستر مناسبات پیچیده بین منافع قیصرها و بیش از سیصد حکومت محلّی و همینطور اصناف و طبقات رایش، قبایل و امیرنشین‌ها شکل گرفت و بعدتر تحت تأثیر آموزۀ ماکیاوللیاییِ «Staatsräson» و آموزۀ حاکمیّت ژان بُدَن قرار گرفت. محققان این سنّت را مسیر ویژۀ آلمان در پیوستن به عصر جدید دانسته‌اند.

صفویه و احیاء سنت های ملی و باستانی دکتر عباس سرافرازی ، سارا سرحدی چکیده شاه اسماعیل صفوی بنیانگذار سلسله صفویه در ایران بود، که مولفه های تشکیل این حکومت را براساس ملیت و قومیت قرار داد. حضور دو دشمن نواحی شرقی)ازبکان( و نواحی غربی )عثمانی( ضرورت توجه به حماسه های ملی را در ایران افزایش می داد ،

زنده یاد ابوالحسن نجفی می دانستم استاد ابوالحسن نجفی مدتهاست دربستری بیماری افتاده است وحال وحوصله حرف زدن نیزندارد .تقریبا یک ماه پیش بود که صبح جمعه ای به منزلش تلفن کردم . طبق معمول ، اول صدای آرام ولرزانش از پیامگیرتلفن به گوشم رسید وبعد بامعرفی خودم گوشی را برداشت . خیلی مختصر ازحالش جویاشدم وگفتم مطلب شما را تحت عنوان پرسش از فرهنگستان ( اینکه اعضای فرهنگستان عضو مادام العمر هستند واگر دچاربیماری وزمین گیری شوند چاره چه خواهد بود) در روزنامه شرق دیده ام .

مقوله اساطیر یکی از کلیدی ترین موضوعات فرهنگی است که در جامعه امروز ایران،‌در میانه نیروهای فرهنگی متعارض، به چالش کشیده شده است. در جامعه امروز ایران انواع درکی که از اسطوره وجود دارد،‌از یک باور خرافی تا منشا هویت ملی و در نهایت یک امر فولکلوریک متغیر است. هرکدام از این دیدگاه ها،‌بیش از آنکه مجادله ای مبتنی بر مبانی علمی باشند،‌ بیانگر مجادله ها و منازعات گفتمانهای سیاسی در جامعه ایرانی است.

یک سال از درگذشت «کیکاووس جهانداری» گذشت شخصیت علمی و پژوهشی «کیکاووس جهانداری» از دو جنبه قابل بررسی است؛ نخست آنکه او سال‌های مدید رئیس کتابخانه مجلس سنا و بخش اعظم فعالیتش معطوف به شناسایی تحقیقات غیرایرانی درباره ایران و اسلام بود. او توانست در 11 سال ریاست آن نهاد، تعداد قابل توجهی از نشریات ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی درجه اول را به آن کتابخانه آورد و همچنین آثار محققان غیرایرانی را جمع و گنجینه گرانبهایی را فراهم کرد.

در این پژوهش بایسته بود که در ارتباط با زندگی و زمانه‌ی سیاسی هر دو اندیشمند صحبت شود، ولی با توجه به حوصله‌ی مختصر نوشتار حاضر از این مهم صرف‎نظر می‎شود. انقلاب مشروطیت به‌عنوان یکی از حوادث بزرگ تاریخ معاصر ایران، به لحاظ تأثیر عمیق و ماندگارش در سیاست و فرهنگ این سرزمین، نقطه‌ی عطف مهمی در تاریخ کشورمان به‌حساب می‌آید و سبب شده تا حجم عظیمی از پژوهش‌ها و تحقیقات تاریخی را به خود اختصاص دهد.