مقاله

شعر خاقانی نقطه‌ مرکزی در فرآیند شکل‌گیری سبک عراقی و نقطه‌ اوج معرفت‌گرایی و حکمت گرایی در شعر فارسی است. اهمیت و جایگاه شعر او تا بدانجاست که بدون اشعارش فهم مجموعه‌ ادب فارسی ناقص خواهد ماند. تا کنون از زوایای مختلف به شعر خاقانی نگاه شده است و در ‏پنجمین نشست از مجموعه درس‌گفتارهایی درباره‌ خاقانی، به «خوانشی تحلیلی از شعر خاقانی» اختصاص داشت که با سخنرانی دکتر پارسانسب در مرکز فرهنگی شهر کتاب برگزار شد.

عنوان رایج کتاب پدیدارشناسی روح، البته عنوان اصلی نیست، احتمالاً این عنوان از زمانی رواج یافته است که دوستان هگل از سال ۱۸۳۲ درست پس از مرگ او، نشر کامل آثار وی را آغاز کردند. پدیدارشناسی روح جلد دوم از مجموعه آثار هگل را تشکیل می‌دهد که در سال ۱۸۳۲ منتشر شده است. ویراستار آن یوهان شولتسه،[۲] در پیشگفتارش نوشته است که هگل خود پیش از مرگ ناگهانی‌اش در تدارک تجدید طبع این اثر بوده است.

بدین ترتیب، پسامدرنیسمِ اواخر قرن بیستم، شکی است نسبت به این‌که مدرنیسم ۱۹۱۰ در این انگاره‌هایش، کاملا به راه درست رفته باشد. برای این‌که بتوانیم تصمیم بگیریم که آیا فکر خوبی است شک‌هایی از این دست داشته باشیم، ابتدا باید برویم و تمرین فروتنی بکنیم. رادیکال‌ها و محافظه‌کارانِ جنگ‌های فرهنگی همیشه چنین نکرده‌اند. فردریک جیمسن منتقد می‌گوید: «ما همین حالا هم درون فرهنگ پسامدرن قرار داریم، تا بدان‌ درجه که دیگر انکار سهل‌انگارانه‌ش همان‌قدر ناممکن است که تجلیل همان‌قدر سهل‌انگارانه‌ش به مثابه امری راحت‌طلب و فاسد، ناممکن است.»

یکی از مباحثی که در نظام دانشگاهی ایران به شدت محل بحث و جدل بوده، موضوع مقالات علمی پژوهشی و مقالات ISI و کتب تالیفی است. این نوع آثار علمی تولید شده نه تنها نقش مهمی در ارتقای علمی و اداری استادان و دانشجویان دارند، بلکه نقشی کلیدی در سیاست نمایشی دولت ها در عرصه علمی و نشان دادن موفقیت های کاذب آنها در این عرصه است. به عبارت دیگر مساله انتشارات علمی به یک گلوگاه تولید وتوزیع منافع مادی و ایدئولوژیک برای کنشگران فردی (استاد و دانشجو) و کنشگران نهادی (مقامات و مدیران و سیاسیون) تبدیل شده است، این گلوگاه آنقدر اهمیت یافته که بواسطه آن بهانه ای برای استیضاح وزیرهم هم ساخته می شود.

پیروزی ملت مرهون اقدامات علما اولاً و سایر طبقات ثانیاً بوده است. شما علما همان طوری که وظیفه شرعی‌تان هست که امام امت باشید، پیشقدم باشید در مسائل امت، دفع کنید مفاسد را از ملتها، بحمدالله قیام به امر فرمودید. و من از قبَل ملت شریف ایران از شما تشکر می‌کنم. خداوند انشاءالله روحانیت را که ذخیره ملت است، پشتوانه ملت است، حفظ کند و قوّت به او بدهد. دشمنهای اسلام و شما، هم اسلام را بد معرفی کرده‌اند و هم شما را.

چندی پيش دوست دانشمندم آقای رسول جعفريان، مقاله ای کوتاه درباره چند نسخه از کتابخانه شاهرخ تيموري منتشر کردند که در ضمن آن نشانی نسخه ای را ارائه دادند از کتاب ضياء الحلوم محمد بن نشوان الحميري(درگذشته اوائل سده هفتم. در هدية العارفين، ۲/۱۰۹ تاريخ مرگ او ۶۱۰ ق گزارش شده اما مستند آن را نمی دانم. به هر حال او ظاهرا پيش از ۶۱۴ ق، سال درگذشت منصور بالله درگذشته بوده است) که به قرار معلوم از نسخه های کتابخانه شاهرخ بوده و مهر آن کتابخانه را هم بر روی برگهای خود دارد. اين نسخه متعلق است به کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران.

احمــد فرزنــد دوم آقابــزرگ تهرانــی و مریــم بیگــم آریــان در خــرداد 1302ش / 8 ربیع الثانی 1341ق در ســامره بــه دنیــا آمــد. عربــی را در مکتــب خانه ملامحمــود و فارســی را از عمویــش آموخــت. در ســال 1314 بــه همراه خانــواده به نجــف رفت و با غلط گیــری نمونه های چاپــی الذریعه، اثر پدرش، با کتاب شناســی آشنا شــد. پدرش عقیده داشت کــه هرکــس باید هنری داشــته باشــد و احمد پنج ســالی را بــه خیاطــی گذراند.

پس از گذشت چند دهه از مرگ نیوتن، یعنی از اواخر قرن هیجدهم و با موفقیت چشمگیر مکانیک نیوتنی، علوم طبیعی به خصوص فیزیک بر اندیشه‌ی بشری استیلا پیدا کردند؛ اثر این امر به‌تدریج در اجتماع به شکل مدرنیته ظاهر شد. البته شروع این سیطره با حرکتی اجتماعی یعنی انقلاب فرانسه هم‌زمان است، به‌طوری‌که این دو موضوع (مکانیک نیوتنی و انقلاب فرانسه) بر افکار اندیشمندی چون کانت تفوقی کامل دارد و تأثیر آن بر انقلاب فلسفی او به‌خوبی مشهود است.

در تاریخ نظریه‌های علوم اجتماعی، برای انقلاب‌ها جایگاهی ویژه قایل شده‌اند، زیرا این رخداد بسیار به ‌ندرت در یك پهنه سیاسی روی می‌دهد. به همین دلیل نیز ما درس «جامعه‌شناسی انقلاب‌ها» را داریم، یعنی جامعه‌ای كه انقلاب بزرگی را از سرگذرانده مختصاتی پیدا می‌كند كه باید به صورت ویژه مطالعه شود. كرین برینتون كه از مهم‌ترین نظریه‌پردازان انقلاب بوده و كتاب معروف او «كالبدشكافی چهار انقلاب» (١٩٥٢) سال‌ها پیش به فارسی نیز ترجمه و منتشر شده است، به‌خوبی فرآیندهای انقلابی را تجربه و تحلیل می‌كند.

بسم‌الله الرحمن الرحیم. ما در این مدت مصیبت‌ها دیده‌ایم، مصیبت‌های بسیار بزرگ و بعضی پیروزی‌ها حاصل شد که البته آن هم بزرگ بود، مصیبت‌های زنهای جوان مرده، مردهای اولاد از دست داده، طفلهای پدر از دست داده. من وقتی چشمم به بعضی از اینها که اولاد خودشان را از دست داده‌اند می‌افتد، سنگینی در دوشم پیدا می‌شود که نمی‌توانم تاب بیاورم. من نمی‌توانم از عهده این خسارات که بر ملت ما وارد شده‌ است برآیم، من نمی‌توانم تشکر از این ملت بکنم که همه چیز خودش را در راه خدا داد، خدای تبارک و تعالی باید به آنها اجر عنایت فرماید. من به مادرهای فرزند از دست داده تسلیت عرض می‌کنم و در غم آنها شریک هستم. من به پدرهای جوان داده تسلیت عرض می‌کنم. من به جوانهایی که پدرانشان را در این مدت از دست داده‌اند، تسلیت عرض می‌کنم.