مقاله

چیره دستی سعدی در سخن در هر کلام او پیداست و نکته ای نیست که نیازمند تکرار و تأکید باشد، اما رسیدن به ژرفای اندیشهء سعدی به تعمق بیشتر نیاز دارد. فکر سعدی نیز مانند هر هنرمند و متفکر بزرگ دیگر ابعاد و لایه های متعدد و مختلف دارد. مهمترین آثار سعدی که آوازهء جهانگیر او مرهون آنهاست، بوستان و گلستان و قصاید و غزل هاست که در همهء آنها، جای جای و به مناسبت، سعدی زبان به نصحیت میگشاید.

درباره ابن خلدون ‘ مستشرقان ‘ عربها و ایرانیان بسیار گفته و نوشته اند و چنانکه مشهور است ‘ به استناد آراء و اقوال او در((مقدمه )) ‘ گاهی وی را پیشرو و پیشاهنگ در فلسفه تاریخ و جامعه شناسی خوانده اند ‘ اما پیش از التفات به برخی شباهت ها یا اشتراک نظرها و تواردها میان او و فلاسفه تاریخ و جامعه شناسان ‘ لازم است به مبادی و اصول اندیشه های او توجه و به مقدماتی رسیدگی کنیم که با آن اصول ومقدمات امکان ورود او به مباحثی که طرح کرده ‘ فراهم آمده است .

به تقریب می توان گفت که حدود یک قرن و نیم از ترجمه کامل مقدمه ابن خلدون به زبان فرانسوی می گذرد. از آن پس تاکنون علاوه بر اینکه این کتاب به زبانهای مختلف ترجمه شده بلکه محتوی آن نیز محل بحث و گفتگو میان صاحبان فکر و اندیشه بوده است. استادان‘ دانشجویان و محققان هر یک با دیدگاههای مختلف محتوی مقدمه را بررسی کرده اند و بر نو و ابتکاری بودن اندیشه ابن خلدون صحه گذاشته اند. با وجود این همه مفسران اندیشه ابن خلدون‘ او و مقدمه اش را در یک مرتبه و جایگاهی علمی قرار نمی دهند.

بررسی اجمالی اندیشه های کلامی خیام بر اساس رباعیات شهرت عمر خیام، ریاضیدان، فیلسوف و نجومی برجسته عصر سلجوقی ( درگذشته به سال 526 ) بیش از آنکه مدیون دانش او باشد مرهون شاعری اوست. اگر چه تعداد رباعیات به جا مانده از خیام آن مقدار نیست که نتواند به او این پایگاه را ببخشد، اما ویژگی خاص اشعارش به گونه ای است که توجه عالمان و ادیبان را به خود جلب کرده و راه تحسین و انتقاد را بر شعر او گشوده است.

داستان هایی کهن،کوتاه و بلند،پرفراز و نشیب که از آداب،اخلاق،سیایت و فرهنگ و به طور کلی مدنیّت قوم بزرگ ایران حکایت میکردند،زبان به زبان و سینه به سینه در گذر ایام،به دهقانی از دیار طوس رسید و او با نبوغ،ذوق،ابتکار و خلاقیت و همچنین امانت داری،روح حیات را در کالبد آنها دمید و آنها را در مجموعه ای تحت عنوان شاهنامه، به منزله سند هویت ملی ما، برایمان به میراث گذاشت. اینک شاهنامه،آیینه ای است تمام نما که آن مدنیت را به ما،می نمایاند.

جای خوشوقتی بسیار است که در ایران به این نابغه عالم شرق توجه خاصی شده است. تاگور در سال 1311 ش. به ایران آمد و با بزرگان و دانشمندان ایران هم آشنایی پیدا کردو مصاحبه داشت. هم مرحوم دهخدا درباره اش قصیده ای ساخت و هم مرحوم بهار. مسافرت تاگور به ایران تاثیر بسیار مثبت و خوبی در جامعه فرهنگی ایران داشت، ولی در آن زمان چنانکه شاید و باید توجه به شخصیت فرهنگی و ادبی این شخص نشد.

بینامتنی نظریه ای است که به بررسی روابط بین متونی پرداخته و موجب آفرینش متن جدید می شود. بر اساس این نظریه، متون و گویندگان آنها متأثر از یکدیگر بوده و آگاهانه و یا ناخودآگاه از سرچشمه های ادبی و فکری یکدیگر بهره جسته اند. متون دینی از جمله منابعی است که شاعران فارسی و عربی از آن بهرة فراوان برده اند.

کیکاوس ، بنا بر روایت اساطیری ، دومین فرمانروای سلسله کیانی است . بر اساس گزارش شاهنامه ، وی از نیروی فره ایزدی برخوردار است ، اما با همه ی توانمندی باغوای اهریمن ، دچار وسوسه فرمانروایی بر آسمانها میشود . بدین منظور ، بر چهار عقاب می نشیند و راهی آسمان میشود . اما در میانه راه ، همینکه نیروی عقابها تحلیل میرود ، از آسمان سرنگون میشود . مقایسه این داستان با فرگرد ۲۱ از کتاب دینکرد نهم نشان می دهد که حکیم توس در سرایش این اسطوره از منابع کهن ، مانند خداینامه ها و برخی متون پهلوی ، مانند دینکرد نهم سود جسته است .

آنچه پیش رو دارید نوشته ای است در باره فعالیت ها و سیره ، علمی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و تبلیغی مبلّغ بزرگ جهان اسلام ، فقیه مدقق، ادیب توانا، مورخ، محقق، نویسنده، سخنور، شاعر، سیاستمدار، عالم نستوه و ذو ابعاد از خاندان کاشف الغطاء علامه شیخ محمدحسین کاشف الغطاء از مراجع تقلید و عالمان پرفروغ جهان اسلام.

آرتور شوپنهاورآرتور شوپنهاور (۱۸۶۰-۱۷۸۸) هرچند از قلمرو فلسفه دانشگاهی بیرون است اما با این‌ حال یکی از مهم ‌ترین فیلسوفان قرن نوزدهم به ‌شمار می‌رود. فلسفه او دو آبشخور مهم دارد، یکی آرای فلسفی افلاطون و کانت، و دیگری مکاتب هندوئیسم و بودیسم. شوپنهاور آثار چندی نیز بر جای گذاشته است که از آن میان دو اثر اهمیت ویژه ‌ای دارند: یکی درباره ریشه چهارگانه قضیه دلیل کافی (۱۸۱۳) که رساله دکترای شوپنهاور بود و به دانشگاه ینا عرضه گردید. به‌طور خلاصه نقد این پیش ‌فرض است که با تامل عقلانی می‌توان جهان را توضیح داد یا تبیین کرد.