مقاله

کارل یاسپرس؛ فیلسوف اگزیستانسیالیست آلمانی از جمله فیلسوفانی است که به مسئله «ارتباط» به عنوان بنیادی برای کمال و رشد فردیت انسان می پردازد. از نظر وی در درجه اول گوهر آدمی و به تبع آن فلسفه در نحوه ارتباط یابی انسانی با دیگران نهفته است. در همین راستا وی، ارتباط را تنها با دیگر انسانها محدود نمی سازد، بلکه ارتباط آدمی را با امر متعالی (خداوند) مدنظر دارد. مطلبی که از پی می آید به مسئله «ارتباط» در آرای یاسپرس به عنوان بنیادی ترین امکان فراروی انسان می پردازد.

آگوست 1632 و در انگلستان قرن هفدهم میلادی جان لاک به دنیا آمد. فیلسوفی که برخی صاحب‌نظران او را یکی از مهم‌ترین و تاثیرگذارترین نظریه‌پردازان غربی دانسته‌اند. لاک از مهم‌ترین شارحان نظریه قرارداد اجتماعی و از پیروان مکتب تجربه‌گرایی بود. شاید به همین دلیل نیز او توانست در زمینه نظریه‌پردازی در قرون بعدی نقشی کلیدی ایفا کند. در این میان نظریات او درباره قرارداد اجتماعی و وضع طبیعی تاثیر شگرفی بر برخی متفکران قرن بیستم نهاد.

میرزا ابوالقاسم قائم مقام برای تعلیم و تربیت بچه هایش در منزل شخصی خود مکتبخانه ای درست کرد و برای تدرس بچه هایش شیخ اسدالله مهر آبادی را که مردی فاضل بوده دعو ت کرد و از او خواست که به منزل قائم مقام بیاید و فرزندانش را در س بدهد . لازم به توضیح است که در آن زمان کربلایی قربان که پدر امیر کبیر بود امین و پیشکار و ناظر اشپز خانه قائم مقام بوده است.

در سالهای گذشته بسیار می شنویم اشخاصی اندر مثالب مشروطه می نویسند و از انحراف مشروطه و از اینکه دیگ مشروطه در دربار انگلیس به بار گذاشته شد. این سخنان روشن است که جدی نیست. کافی است بدانیم مشروطه در زمانی اتفاق افتاد که تحول در سیاست و حکومت و تجدید فرهنگ و مبانی دینی و سیاسی ضرورتی جهانگیر شده بود.

«از احسان و لطفی که به من فرمودید، تشکر می­کنم. شاید بد نباشد که ابتدا درباره روش کار خود مختصری عرض کنم. من وقتی چیزی می­ نویسم قصدم اثبات یا رد رأی و نظری نیست بلکه مراد فهمیدن است و سعی می­کنم فارغ از مخالفت و موافقت های رسمی بنویسم و فلسفه را با سلیقه­ های سیاسی میزان نکنم.

از یک نظرگاه فلسفی، داعیه‌ی اصلی آنچه «مدرنیته» می‌نامیم، اندیشه‌ی دستیابی به معرفت کلی از طریق عقل و اصول عقلانی است. بخش بزرگی از تفکر مدرن را -چه در حوزه‌ی اندیشه و چه در حوزه‌ی کنش-ایمان به توانایی انسان برای ایستادن بر روی خرد خویش ساخته است. ماکس وبر نیز در آثار خود با پژوهش پیرامون تکوین عقلانیت و استحاله‌ی آن به شکل غالب عقلانیت ابزاری در مغرب‌زمین به مدرنیته می‌اندیشید؛ او با تأمل و پژوهش پیرامون تأثیر این عقلانیت در نظام معنایی افراد در تکوین عصر مدرن، اهمیت عوامل فرهنگی (روحی) را همپای عوامل مادی در مطالعات خویش در نظر گرفت.

فروم به شیوه علمی و تجربی نشان می‌دهد که آزادی سبب خودشناسی و خودشناسی سبب آگاهی است؛ با آزادی است که استعدادها پرورش می‌یابد و عقل و آگاهی رشد پیدا می‌کند؛ منتها هدف اصلی فروم این است که خوش‌خیالی کسانی را که گمان می‌کنند آزادی در هر شرایط سبب سعادت و آسودگی است، تعدیل کند و نشان دهد که مانع بیرونی ممکن است این اثر را خنثی کند. به‌ویژه در جامعه‌های سرمایه‌داری و صنعتی، گاه شرایط به گونه‌ای است که آزادی خود عقال آزادی می‌شود: انسان چنان دچار تنهایی و ترس و زبونی و ناایمنی است که ناخواسته به دامان قدرتی پناه می‌برد یا خواستار قدرتی منحرف و سلطه‌گر می‌شود و در حالی که می‌پندارد آزاد است، قید وابستگی به مرید و مراد را به پای خود می‌بندد.

تعریف دایره‌المعارف بریتانیکا از واژه‌ی زیبایی‌شناسی[۱] (Munro, ۲۰۱۶) بر اساس انطباق نظریه، تجارب و رفتارهای صورت‌گرفته در آن حوزه است؛ «بررسی نظری هنر و انواع رفتارها و تجارب مربوط به آن»، معیار سنجش این بررسی درک حسی است که تاریخ دقیقی برای پیدایش آن نیست. بررسی تاریخ تمدن و رفتارشناسی انسان حاکی از آن است که ذهن آدمی همواره به زیبایی گرایش داشته و نظریه‌پردازی در این خصوص از عهد باستان شروع و معیارهای متفاوتی برای داوری در این خصوص مطرح شده است.

کودتای ۲۸ مرداد همه چیز را ناگهان از میان برد. با این حال از همان فردای کودتا، تشکلی جدید به همت آیت‌الله حاج سیدرضا زنجانی ـ از روحانیون تراز اول تهران ـ شکل گرفت و به مبارزه علیه رژیم پرداخت. وی در نخستین اقدام با همکاری سه نفر از هوادارن نهضت ملی، اعلامیه‌هایی را با عنوان «نهضت ادامه دارد» شخصا در برخی از خیابان‌های تهران توزیع کرد. او در گام بعد با دعوت از معتقدان به نهضت ملی و همچنین احزاب ملت ایران، مردم ایران و حزب ایران، تشکیلاتی را پایه‌گذاری کرد که چندی بعد «نهضت مقاومت ملی ایران» نام گرفت: «آنها که تحت تأثیر ضربات مرگبار دشمن، کنترل اعصاب خود را از دست نداده…

تبارشناختی ترجمه‌ای از واژه‌ی Genealogy است که من در اینجا از آن یک صفت ساخته‌ام. بحث من این است که تا چه اندازه تبارشناسی می‌تواند نسبت نزدیک با نشانه‌شناسی تاریخی داشته باشد؛ یعنی نوع ویژه‌ای در تاریخ‌شناسی که به آن تبارشناسی می‌گویند و ارتباط آن با نشانه‌شناسی تاریخی چیست.