مقاله

در عرف کنونی، واژه و مفهوم «توسعه» و «انسان توسعه‌یافته» را بیشتر در توسعه اجتماعی و اقتصادی و گاهی هم فرهنگی به کار می‌گیرند. اما در فرهنگ و اندیشه وحیانی ادیان، بویژه در جهان‌بینی الهی قرآن، مفهوم «توسعه» بسی وسیع‌تر و گسترده‌تر از چیزی است که ممکن است اکنون از این لفظ و مفهوم تبادر شود. در جهان‌بینی الهی قرآن «انسان توسعه‌یافته» به انسانی گفته می‌شود که خود را به حقیقتی بدل کرده باشد که برتر از تمام عوالم وجود است. البته آدمیان در بهره‌گیری از فرصت‌ها و نیز متاع بی‌بدیل عمر در راستای توسعه دادن وجودی و تحصیل کمالات انسانی و زدودن زنگارها و انانیت‌ها، تفاوتی شگرف دارند.

آلبر کامو (۱۹۶۰-۱۹۱۳) از فیلسوفان اروپایی است که در قرن بیستم به بسط مبانی جدیدی برای فلسفه در دنیای نوین و مترقی اروپا همت گماشت. وی در آثار خویش به نوعی تحول فردی بشر جهت معنا بخشی به زندگی تأکید می ورزد. از رویکرد کامو دنیا با یکنواختی و به نوعی پوچی قرین است و انسان برای رهایی از این پوچی ناگزیر از جستجویی قهرمانانه می باشد. نقطه عزیمت و محور ثقل این جستجو و تحول شخصی از یکنواختی جهان و پوچی آن نشئت می گیرد.

«دانشنامه زبان و ادب فارسی» به راستی گنجینه‌ای است بسیار ارجمند و راهگشا، به‌ویژه در موضوعات ادبی و ایران‌شناسی که به دست جمعی از بهترین متخصصان زیر نظر استاد دانشمند، آقای دکتر اسماعیل سعادت تهیه و تنظیم شده است و فرهنگستان زبان و ادب فارسی به چاپ و نشرش همت گماشته است. آنچه در پی می‌آید، یکی از مطالب خواندنی و آموزنده این مجموعه شش‌جلدی است که به ضرورت عمده مآخذ درون‌متنی‌اش حذف شده است.

استاد دکتر ذبیح‌الله صفا [که] بیش از هفتاد سال از عمر ۸۸ ساله خود را به تحقیق و تألیف و ترجمه آثار ارجمندی در زمینه جنبه‌های گونه‌گون تمدن ایران بالاخص در تاریخ اندیشه و ادب ایران گذرانید، از نخستین کسانی بود که از دانشکده ادبیات تهران درجه دکتری گرفت و بلافاصله سمت دانشیاری و اندکی بعد استادی تاریخ ادبیات فارسی در آن دانشکده را یافت.

«حج» یعنی آهنگ، مقصد یعنی حرکت نیز هم. و همه چیز با کندن از خودت، از زندگی‌ات و از همه علقه‌هایت آغاز می‌شود، مگر نه که در شهرت ساکنی؟ سکونت، سکون، حج نفی سکون. چیزی که هدفش خودش است یعنی مرگ. حج: جاری شو! هجرت از خانه خویش به خانه خدا، «خانه مردم»! ای بر لبهای دیگران ترانه‌ساز، آهنگ نیستان خویش کن!

برتراند راسل مسلما در فرآیندی که فرد در مسیر تربیت طی می کند ، مقدمات ورود او به اجتماع فراهم می شود. نحوه تربیت فرد نقش مهمی در بنا و پویایی یا نابودی جامعه خواهد داشت. به عبارت دیگر ، نوع تربیت افراد تضمین یا عدم تضمین بقای جامعه بشری را رقم خواهد زد. از همین روست که راسل تربیت را کلید جامعه و جهان نو می داند.

ادبیات ایران در یکصد ساله اخیر، افراد بسیاری را شاهد بوده است که در زمینه هایی مانند: داستان،شعر و نمایشنامه،آثارگوناگونی پدید آورده اند. با وجود آنکه زمان چندانی از دوره زندگی این افراد نمی گذرد، اما تلاطمات سیاسی، زندگی پر فراز و نشیب و یا اندیشه سیاسی آنها سبب شده است تا برخی از آثار ایشان متاثر از این حوادث، مفقود گشته ویا از میان برود.

از آنجا که اساطیر بن مایه های فرهنگی و اعتقادی هر سرزمین را تشکیل می دهند، اساطیر ایران نیز از این قائده مستثنی نیست. در این مقاله سعی شده است که عمق نگرش ایرانیان باستان از لابلای زندگی پادشاهان پیشدادی و کیانی – مقابله میان خیر و شر – پهلوانان و دلیران و خدایان باستان در معرض دید قرار گیرد. قربانی کردن برابر خدایان و مراسم آیینی و جشنها، آفرینش و اعتقاد به سرای باقی فضای کلی اسطوره ی ایرانیان را تشکیل می دهد که هر کدام به طور مفصل و ذکر شواهد و نمونه هایی تشریح می شود.

مکتب بغداد مکتب بین المللی عباسی که اولین مکتب نگارگری جهان اسلام است و به سده های اولیه هجری و دوران خلافت عباسیان گفته میشود. مکتب بغداد یا مکتب عباسی را نمی‌توان مکتبی ایرانی نامید چراکه از یک سو زیر تأثیر هنر بیزانس و از سویی دیگر در استیلای هنر ایرانی (ساسانی) است. از این روی این مکتب را مکتب بین‌المللی نیز گفته‌اند.

تصحیح متون کهن ادب و فرهنگ در هر زبانْ پایه‌ای استوار برای شناخت روشن‌تر و فراگیرتر از آن زبان و فرهنگ فراهم می‌آورد و پژوهشگران را در دیگر رشته‌های وابسته به زبان و فرهنگ تاریخی یک سرزمین یاری‌رسان می‌شود.