مقاله

درباره‎ ‎من بر پایه آنچه بر سر زبان‌هاست،‎ ‎داوری مکنر دنیایی‎ ‎که در آن زندگی می‌کنی، آکنده از فریب است‏. بسا‎ ‎که مردمان جملگی چشیده‌اند هنگامی که‎ ‎در دامچاله هرزآب دشنامی، طعنی، شتمی،‎ ‎لعنی، اسیر مانده باشند؛ رفته‌رفته زخمی‎ ‎بر جگر می‌ماند. اگر‎ ‎آن زشت‌یاد، نسبتی ناروا بوده باشد، جراحت‎ ‎جگر، عمیق‌تر است‎. گاه به سیاه‎‌زخمی می‌ماند. زردابی‎ ‎از زخم جگر می‌جوشد. اشک حنایی دل‎ ‎است… ‎

اگر از پنجاه‌هزار مقاله، پنج‌هزار مقاله خوب باشد، باید خشنود بود. آیا دانشمندان ما در سال پنج‌هزار مقاله حاوی و متضمن یافت‌ها و طرحهای نو می‌نویسند؟ درباره علوم پزشکی و مهندسی و علوم پایه چیزی نمی‌گویم؛ اما می‌دانم که در فلسفه و جامعه‌شناسی و حقوق و تاریخ و حتی در اقتصاد، تعداد این قبیل مقالات بسیار اندک است. یک وجه آن هم که معمولا به آن توجه نمی‌شود، این است که برای نوشتن مقاله در علوم انسانی، مقاله‌نویس باید بتواند به زبانی که مقاله می‌نویسد، فکر کند. دانشمندان علوم دقیقه و مهندسان چنین مشکلی ندارند.

نوشتن درباره آثار محمدعلی اسلامى ندوشن و خدمات ارزنده او به فرهنگ و هنر اين مرزوبوم كار صعب و دشوارى است. چه در انتخاب عنوان مناسب و درخور براى اين رند خلوت‌گزیده مطمئناً هر قلمى وامی‌ماند. با اين حال بنا به روايتى، شايد بتوان محمدعلى اسلامى ندوشن را يك سفرنامه نويس قهار، قصه‌گویی مسلط، محققى كامل و مترجمى جامع دانست كه در هر كدام از وادی‌های نقد و داستان و ترجمه و تحقيق و سفرنامه يد طولايى دارد و در هر كدام از اين وادی‌ها بسيط است و صاحب‌نظر.....

نظامی گنجوی، اگر چه در ادبیات فارسی شاعری داستان‌سرا محسوب می‌شود و منظومه‌های عاشقانۀ او در دوران دیریاز این سرزمین کهن همواره مورد توجه عموم مردم و اقتفای شاعران قرار گرفته است. با وجود این، به دلیل برخورداری از مناعت طبع، حکمت و زهد والا که در نوع خود بی‌بدیل و ارزشمند است به انحای مختلف دستی در مباحث حکومتی از آستین برآورده و در جای جای منظومه‌های عاشقانه و حتی در مثنوی زاهدانه و عارفانۀ خود به اشارت یا کنایت یا حتی مستقیم و بی‌پروا به ایراد سخن در باب مسائل حکومتی پرداخته و از طرح انتقادات تند و کوبنده ابایی نداشته است.

نظامی، شاعر قرن پنجم هجری حکیمی بود که از علوم مختلف بهره داشت. او در سرایش خمسة خود از این علوم استفاده کرد و از آن‌ها در شکل بخشیدن به اشعار خود بهره گرفت. یکی از علومی که از قرن‌ها پیش رواج خویش را آغاز کرده بود و تا زمان وی نیز اشاعه یافت، علوم هرمسی بود. نظامی از طریق نهضت ترجمه‌ای که در دورة اسلامی رخ داد

ترجمه رقیه رضایی فرد، محمد رضایی فرد آنچه در این مقاله از نظر می‌گذرد، جهان‌بینی نظامی گنجه‌ای است در مسائل چالش‌برانگیزِ چرا و چگونگی آفرینندگی در قالب اثبات وجود خدا که از منظر عقل بیان می‌شود و از همین منظر نظامی ابواب مختلفی را در اندیشه می‌گشاید، از قبیل انسان و جامعۀ آرمانی، فواید عقل و تفاوت ظریف آن با وهم و خیال كه به زبان ساده بیان می‌شود.

پنل علمی همایش «میراث علمی شاهرود. بسطام. خرقان» روز 31 خرداد در سالن اجتماعات هتل قصر بسطام برگزار شد. در این نشست علمی دکتر علی اشرف صادقی، دکتر حسین معصومی همدانی، دکتر مجدالدین کیوانی، دکتر محمود جعفری دهقی و دکتر محمد باقری سخنرانی کردند. آنچه در ادامه می خوانید سخنرانی دکتر علی اشرف صادقی در همایش «میراث علمی شاهرود. بسطام. خرقان» است.

در حاشیه بحث مجمع عمومی فرهنگستان علوم در باب علم و پژوهش ۱ـ در‏ دانشگاه ما مشکلی پدید آمده است که فهم و بیانش آسان نیست و اطراف آن را لایه‌های سوءتفاهم فراگرفته است. شأن دانشگاه و دانشمند این است که در راه پژوهش و تدریس و تألیف بکوشد. دانشمندانی را که مقالات تحقیقی می‌نویسند، باید بر صدر نشاند و قدر دانست؛ اما مقاله‌سازی و مقاله‌شماری حرف دیگری است که دانشگاه کمتر به آن می‌اندیشد. یکی از مشکلات بزرگ دانشگاه ما این است که سرنوشتش با مقاله‌شماری در فهرست‌های جهانی و ملی گره خورده و کار عمده‌اش تولید مقاله و مدارک تحصیلی شده است!

این امر در عین حال زمینه‌های تمرکز و تهذیب و تفکری تازه را برای مسیحیت، پاپ و آبای کلیسا فراهم کرد. کلیسا یک بار با چوبه‌های اعدام ژاکوبن‌ها به رهبری روبسپیر (از ۱۷۹۲ تا ۱۷۹۴) روبرو شد و بیش یک قرن بعد با ناخداگرایانی که خود را سوسیالیست یا کمونیست می‌خواندند… هنوز مارکس و ایده‌هایش ظهور نکرده بود…

وقتی مطالعۀ متن پارسی کتاب «تاریخ مذهبی اروپا»، اثر پاتریسیا بریل را به پایان می‌رساندم، نکتۀ جالبی در فصل بیستم با عنوان «قرن بیستم؛ دوران وحدت‌گرایی» به نظرم رسید که تطابقی غریب با اوضاع ما در جهان اسلام و روابط بین‌المذاهب دارد.