مقاله

به‌راستی کدام انسانی را می‏شناسیم که بتواند در برابر وساوس شیطانی مقاومت کند، خود را نبازد و از دست نرود؟ به‏خصوص که این تلقین‏های مزورانه دقیقا در جهت موافقت و همراهی با غریزه حب نفس آدمی اندیشیده و ارائه شده است:

بررسی نسخۀ 2156 در کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران و دیگر پاره‌های آن در آستان قدس رضوی و مجلس شورای اسلامی

امیدوارم امروز که روز هشتم مهر و روز بزرگداشت مولاناست بر ایرانیان و کسانی که تجربه مواجه با حضرت ایشان و آثارشان را داشتند، مبارک باشد و برای کسانی که به دنبال خلق جدید و ساخت جهان جدیدند هر روز و هر لحظه روز و لحظه مولانا باشد‎.

استعاره‌ها، تمثیل‌ها، حکایت‌ها و قصه‌ها ابزارهای زبانی ما برای تصورِ تصور‌ناپذیر یا فهمِ فهم‌ناپذیرند. به همین دلیل جایگاه استعاره‌ها در خداشناسی و فهمِ دینی از جهان اهمیتی حیاتی دارند. تاریخِ هر دین را می‌توان با دنبال کردن تاریخِ استعاره‌هایی که پیروانش برای فهم امورات دینی به کار گرفته‌اند نوشت.

و بدین ترتیب، شهرِ اصفهان ، چند سال بعد از تهران و اینبار از راهی دیگر ، یعنی هنگامی که به دلیل ورودش در موقعیت صنعتی، به اعتراضات کارگری تهران (و شهرهای دیگر) می پیوندد، به هستیِ اجتماعی مدرن راه می‌یابد: مسیری در چارچوب مناسباتِ اجتماعی برخاسته از صنعتی شدن کار و ساختار مبارزات اجتماعی و سیاسیِ تشکلات کارگری ؛ که اوج آنرا می توان در تجربیات دهه ی 20 (شمسی) مردم این شهر دید.

سخن امروز من در مورد تاریخ، خاطره و فراموشی است. قبل از هر چیز اجازه می‌خواهم چند کلمه درباره‌ دلیل این انتخاب بگویم. این انتخاب، هم دلایل شخصی دارد و هم دلایل عمومی، دلیل شخصی من از اینجا ناشی می‌شود که من به نسلی تعلق دارم که شاهد فجیع‌ترین جنایات تاریخ بشر بوده است. جنایاتی که در اروپا در سال‌های ۱۹۳۲ تا ۱۹۴۵ بوقوع پیوست.

تاریخ نویسانی که تاریخ قاجارها را نوشته اند همه ،ایشان را از نژاد مغول دانسته اند، اما چون هیچگونه سند کتبی بکار نبرده اند این خود می رساند که تنها به گفته و مدل سر کردگان این طایفه بسنده کرده اند. زیرا بسیاری از طوایف ترك، از اعقاب چنگیز و پادشاهان مغول بودن را افتخاری پنداشته و خود را به ایشان نسبت داده اند.

ایرانیان باستان همه ماههای سال را سی روزه محاسبه می‌کردند و پنج، شش روز باقی‌مانده را «پنجۀ دزدیده» می‌نامیدند و در پایان سال قرار می‌دادند. همچنین هر روز نامی داشت و به ایزدی (فرشتۀ موکلی) منسوب بود و در مواقعی که روز و ماه همنام می‌شدند، جشن می‌گرفتند؛ مثلا چون شانزدهم هر ماه «مهرروز» است، در «مهرماه» آن را «جشن مهرگان» می‌نامیدند و گرامی می‌داشتند.

ابوعلی حسن‌بن حسن‌بن هیثم بصری، که نزد ما به «ابن هیثم» نامور است و اروپاییان او را Alhazen (الهازن، صورت تحریف شدۀ نام او: الحسن) می‌نامند ریاضی‌دان نامور و بزرگ‌ترین فیزیک‌دان و نورشناس مسلمان سدۀ 4 قمری/10م است.

دغدغۀ بسیار اساسی وجود دارد و آن اینکه متون دینی و مذهبی را چگونه باید ترجمه کرد؟ آیا این متون قابل ترجمه هستند؟ این مسئله برای اروپاییان از این جهت اهمیت فراوان دارد که کتاب دینی آنها که همان تورات و انجیل است در اثر ترجمه های گوناگون از جمله از یونانی، عبری، آرامی به دست آنها رسیده است. در مورد شیوه‌های ترجمه در اروپا از حدود ۶۰ سال پیش گام بسیار بزرگی برای فهم متون دینی و ترجمۀ آن به زبانهای دیگر برداشته شد و این موضوع همچنان زنده است.