اخبار

منصوره اتحادیه گفت: کتاب «زنان در خاورمیانه» اثر نیکی کدی به ما می‌گوید سرنوشت زنان خاورمیانه شبیه هم است و چقدر این سرنوشت سیاسی است؛ سیاستی که زنان نقشی در آن ندارند.

جنبش مشروطیت ایران در سال ١٢٨٥ خورشیدی، این سرزمین دیرینه را در شرایطی دگرگونه نسبت به آنچه پیش از آن بود، جای داد. جامعه ایران در دهه‌های پیش از جنبش مشروطیت به دلایل گوناگون، برای پیدایی برخی دگرگونی‌ها مهیا شده بود. سرخوردگیِ برآمده از دو شکست سنگین در برابر روس‌ها در سال‌های آغازین حکومت قاجارها و پی‌جویی برای آگاهی از زمینه‌های چنین ناکامی‌هایی در برابر کشور همسایه، فرستادن جوانان ایرانی به اروپا برای دست‌یابی به علوم و فنون نوین، فشار روزافزون حکومت استبدادی قاجار هم‌زمان با نابسامانی‌های گوناگون سیاسی، اجتماعی و اقتصادی که نارضایتی‌هایی را برانگیخته بود و سرانجام آشنایی بیش‌تر ایرانیان با دستاوردهای صنعتی جهان آن روزگار تا میانه عصر قاجار، بستری فراهم ساخت تا جامعه راکد ایرانی به خود تکانی دهد.

منصوره اتحادیه، مطالعات گسترده‌ای در زمینه تاریخ یک سده اخیر به ویژه دوران مشروطه داشته است و متون متعددی را در این‌‌باره به رشته تحریر درآورده است. برخی از کتب این مورخ ایرانی و استاد دانشگاه تهران عبارتند از:«پیدایش و تحول احزاب سیاسی مشروطیت»، «دوره‌های یکم و دوم مجلس»، «شیوه تاریخ‌نگاری»، «تاریخ غفاری»، «خاطرات و اسناد حسینقلی‌خان نظام‌السلطنه مافی.»

اتحادیه می‌گوید: تاریخ علمی است که می‌تواند به اندازه‌ اتم خطرناک باشد، چراکه ممکن است جنگ راه بیندازد و گمراه کننده باشد. اینکه بگویم ما اشتباه کردیم، کافی نیست. اشتباه در تاریخ جایز نیست. هنوز نمی‌توانیم تاریخی از ایران بنویسم که خارجی‌ها به آن رفرنس دهند و هنوز باید به کتاب خارجی‌ها ارجاع کنیم.

«اگر بسوابق روحی و اخلاقی مردم آن زمان رجوع شود خواهیم دید که اگر نیمی از جمعیت فاقد خانه شخصی بوده‌اند، نه بجهت عدم استطاعت تهیه آن و بلکه از جهت فراوانی خانه و اطاق اجاره‌ای بوده و نیمی از آن نصفه که خانه‌بدوشی و (درویش هر کجا که شب آید سرای اوست) را ترجیح می‌داده‌اند، چه تهیه مسکن برای هر کس بهمان اندازه سهل و آسان بوده که کسی بخواهد جهت خود تهیه کفش و لباس بکند».

منصوره اتحادیه، مدیر نشر تاریخ ایران از ارائه کتاب‌های «خشونت مشفقانه، روایتی از مردم‌سالاری دوران ناصری»، «تاریخ فراموش شده»، «مکاتبات داخلی و خارجی»، «گذر ایلچی: قتلگاه گریبایدوف در طهران عتیق» در بیست و نهمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران خبر داد.

هر روزه پژوهش‌ها، مقالات و کتاب‌های مختلفی در حوزه تاریخ نگاشته می‌شود، آثاری که بیشتر دغدغه‌شان تاریخ سیاسی و کمی که امروزی‌تر باشد، تاریخ اجتماعی و فرهنگی است. آنچه در این میان همواره مورد بی‌مهری پژوهشگران این حوزه واقع شده، فریاد بی‌صدای نیمه پنهان کنشگرانی است که در همه دوره‌های تاریخی حضور داشتند اما نامشان هرگز در تاریخ نیامده است مگر به واسطه پدر، برادر و یا همسری که درباری است و یا با دربار ارتباطی تنگاتنگ دارد.

همایش «زن در تاریخ محلی ایران(منطقه جنوبی)» با سخنرانی رضا صالحی‌امیری، رئیس کتابخانه ملی، دکتر منصوره اتحادیه نظام‌مافی، مدیر نشر تاریخ ایران و تاریخ‌نگار، دکتر شیرین بیانی، تاریخ‌نگار دوره مغول و دکتر نزهت احمدی دبیر عملی همایش چهارشنبه (2 دی‌ماه) در ساختار آرشیو ملی برگزار شد.

«تاریخ جامع ایران» که مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی، آن را مدون کرده است، مجموعه‌ای است که علاوه بر تاریخ سیاسی، تاریخ اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی را هم دربر می‌گیرد. ابتدا باید بدانیم تاریخ سیاسی بسیار مهم است و نمی‌توانیم آن را کنار نهیم. چند دهه پیش بود که عده‌ای معتقد بودند باید از تاریخ سیاسی و شرح زندگی سلاطین و نبردها عبور کرد، اما متوجه شدند این‌گونه نمی‌شود؛ زیرا سیاست جزئی از چارچوب تاریخ است؛ زیرا وقایع رخ‌داده در تاریخ تا حدی در دست حاکمان و پادشاهان بوده است و نادیده‌گرفتن‌شان معقول نیست، اما در این مجموعه این دو، تاریخ اجتماعی و سیاسی، باهم آمده است که البته کار بسیار مشکل و بی‌نظیری است.

من یکی از مقالات تاریخ معاصر ایران را در مجموعه پژوهش تاریخ جامع ایران نوشته‌ام. این کار بزرگ به نظرم صرفا روایت تاریخ جهان اسلام و ایران نیست؛ یک مرجع است که با جزییات نوشته شده و نویسندگان بزرگ و شهیر ایرانی و خارجی در تالیف آن بسیار کوشیده‌اند. این اما پایان کار نیست و باید تداوم داشته باشد. نکته‌ای که در این کار، بسیار توجه مرا جلب کرده و ارزشمند به‌نظر می‌آید، وجود مقالات گوناگون درباره دگرگونی‌های تاریخی و تمدنی در همه فلات ایران است. به‌عنوان نمونه یکی از مقالات به منطقه بامیان در افغانستان امروزی اختصاص یافته است؛ محدوده‌ای تاریخی با ارزش‌های بالای تمدنی که می‌دانیم سال‌ها پیش از سوی گروه طالبان در افغانستان آسیب فراوان دید. این مسأله نشان‌دهنده روزآمدی پژوهش تاریخ جامع ایران است.