اخبار

شیخ طوسی، بنیان‏گذار حوزه ‏ی علمیه‏ ی نجف و از سرآمدان فقه شیعی تأثیر بسیاری بر افکار و اندیشه ‏های فقهی، کلامی و تفسیری جهان شیعی داشته است. گستره‏ ی آثار و اندیشه‏ های او تا دوره‏ های متمادی بر جریان فقه و کلام شیعی سایه افکنده بود و نوآوری و گشایش های فکری او زمینه ‏های اوج و شکوفایی فقه شیعی را فراهم کرد. علامه حلی او را شیخ امامیه و و رئیس ‏الطایفه نامیده و علامه بحرالعلوم او را برافرازندۀ پرچم شریعت راستین، امام و پیشوای جماعت پس از ائمه معصومین (ع) و تکیه ‏گاه شیعه در تمامی آنچه به این مذهب تعلق دارد، دانسته است.

فقه از جمله علوم اسلامی است که با تاریخچه بیش از هزار ساله، پویایی و تحول خود را در بستر زمان حفظ کرده و پاسخگوی نیازهای جامعه بوده است. با این حال، در برهه هایی از زمان، بنا به علل و عوامل خاصی دچار وقفه و رکود نسبی گشته از سرعت رشد و بالندگی آن کاسته شده است.

پس از درگذشت پیغمبر اسلام اختلافات گوناگونی میان مسلمانان پدیدار گشت که مهمترین آنها اختلاف در اصول دین و اختلاف در مسألۀ امامت بود. اختلاف در اصول از آنجا پیدا شد که مردم دربارۀ صفات خدا و عدالت و کلام او و همچنین قضا و قدر همداستان نبودند و اختلاف در مسألۀ امامت از آنجا ناشی گشت که برخی امامت را به اتفاق و اختیار امت و برخی دیگر با نصّ و تعیین صاحب شریعت اثبات می کردند.

بحث های کلامی متکلمان امامی با مخالفان و تبیین مبانی کلامی بحث امامت بی تردید نخست با هشام بن الحکم و مکتب او آغاز شد و بعدها با کسانی مانند فضل بن شاذان ادامه یافت. با این وصف مهمترین سهم را تا آنجا که ما می دانيم متکلمانی بر عهده گرفتند که با مبانی کلامی معتزله آشنایی عميقی داشتند.

آگاهان در میان محققان رشته رجال حدیث شیعی به خوبی می دانند که فهرست های نجاشی و شیخ طوسی بر اساس فهارس قدیمتر شیعی نوشته شده است. این مطلب را مرحوم بهبودی و نویسنده این سطور و آقای احمد پاکتچی و برخی دیگر گفته اند. اما در این میان یک مطلب که باید روشن شود این است که نجاشی و شیخ در تألیف فهارس خود صرفاً ناقل نبودند بلکه خود در اصلاح فهارس قبلی و کنار هم گذاشتن و یکپارچه سازی اطلاعات و گزینش منابع قبلی سهم مهمی داشتند.

آگاهان در میان محققان رشته رجال حدیث شیعی به خوبی می دانند که فهرست های نجاشی و شیخ طوسی بر اساس فهارس قدیمتر شیعی نوشته شده است. این مطلب را مرحوم بهبودی و نویسنده این سطور و آقای احمد پاکتچی و برخی دیگر گفته اند. اما در این میان یک مطلب که باید روشن شود این است که نجاشی و شیخ در تألیف فهارس خود صرفاً ناقل نبودند بلکه خود در اصلاح فهارس قبلی و کنار هم گذاشتن و یکپارچه سازی اطلاعات و گزینش منابع قبلی سهم مهمی داشتند.

گفتگوی اسلام و جهان معاصـر (با الهام از پیام مقام معظم رهبری «مدظله‌العالی» به جوانان اروپا و آمریکای شمالی) عنوان فراخوان مقاله هجدهمین جشنواره بین‌المللی پژوهشی شيخ طوسی است.